44.Үй шаруашылықтарының қаржы ресурстары: құрамы мен құрылымы

Үй шаруашылықтарының қаржылық ресурстары - бұл отбасы қарамағындағы жиынтық ақша. Үй шаруашылығы мүшелерінің өндірістік кызметі нәтижесінде жасалынған ол қоғамның ұлттық табысының бір бөлігі болып келеді. Үй шаруашылығының ақшалай қорының көлемі шаруашылықтағы әркімнің күш салуына байланысты.

Үй шаруашылығының қаржылық ресурстары, әдеттегідей, нысаналы арналымы бар оқшауланған ақшалай қорлар түрінде болады. Екі негізгі қор жасалды:

тұтыну қоры, ол осы ұжымның - отбасының жеке қажеттіліктерін (тағам өнімдерін, өнеркәсіп өндірісінің тауарларын сатып алу, түрлі ақылы қызметтерді төлеу және басқалары) қанағаттандыруға арналған;

жинақ ақшалар (кейінге қалдырылған қажеттіліктердің) қоры, ол келешекте қымбат тұратын тауарларды сатып алу үшін пайдалануға немесе пайда алуға арналған капитал ретінде.

Үй шаруашылықтарының қаржылық ресурстарының құрамы мыналарды кіріктіреді:

1) меншікті қаражаттар, яғни отбасының әрбір мүшесінің тапқан жалақысы, қосалқы шаруашылықтан алған табыс, коммерциялық қызметтен түскен пайда;

2) рынокта жұмылдырылған, кредит ұйымдарынан алған кредиттік нысандағы қаражаттар, дивиденттер, пайыздар;

3) қайта бөлу ретінде түскен қаражаттар - зейнетақылар, жәрдемақылар, бюджеттерден және бюджеттен тыс әлеуметтік қорлардан алынған несиелер.

45.Үй шаруашылықтарының бюджеті, үй шаруашылықтарының кірістері мен шығыстары

Үй шаруашылығының бюджеті.Қаржы ресурстары үй шар/ң бюджетін қалыптастырады.Өзінің материалдық мазмұны жағынан үй шар/ғ/ң бюд/і-бұл үй шар/ғ/ң ақша қорын жасау мен пайдалану нысаны.Ол үй шар/ң мүшелерінің жиынтық табыстары мен олардың жеке қажеттіліктерін қам. ететін шығыстарын біріктіреді.Отбасы бюд/і/ң қаражаттары қажеттіліктердің ұлғаюымен б/ы үнемі жетіспейді.Бюд. қаражаттарының жетімсіздігі,әсіресе біздің елде, негізгі жұмыс орнында жұмыс күшін сатудан ж/е еңбек келісім шарты б/ша еңбек ақы алудан басқа жеке қосалқы шар/қ жүргізуге,өзінің жылжымайтын мүлігінің артықтары мен ұзақ уақыт пайдаланылатын заттарды жалға беруге,бағалы қағаздарды сатып алуға ж/е сатуға ж/е т.б. мәжбүр етеді.Отбасы бюд/т/ң кірісін үй шаруашылықтырының тұтыну көлемі анықтайды.Мем/т үй шаруашылығы бюд/т/ң көлеміне айтарлықтай ықпал жасайды,өйт. рынқ эк/да ол түгелдей материалдық ж/е ақшалай қаражаттардың жалпы толық айналымына біріктірілген.Бұл ықпал:1)салық жүйесі арқылы-үй шар/ры салықтар, алымдар,баждар төлейді ж/е басқа міндетті аударымдар жасайды.2)мем/к сектордағы жұмыскерлердің еңбегіне ақы төлеу арқ;3)берілетін түрлі қоғ/қ игіліктер мен қызметтер арқ;4)мем/к баға белгіленімі арқылы жүзеге асырылады. Үй шаруашылығының кірістері-өнд. үдерісінде жасалатын ж/е шар/қ мүшелерінің материалдық ж/е рухани қажеттіліктерін қанағаттандыруға арн. ұлттық табыстың бір бөлігі.Бұл таб/р ад/р/ң өнд. үдерісіндегі еңбек шығындарын өтеуі тиіс.Алайда қазіргі қоғамда ұлттық табыстың біркелкі бөлінбеуінен үй шар/ң жекелеген санаттарында ресурстар қажетті деңгейде тіршілікті қолдап отыруға жетіспейді.Үй шар/р/ң жалпы табыстарында ақша қаражаттарының көлемі б.т-н ақшалай табыстар басым болады,олармен үй шар/ғы өзінің шығыстарын қам. етеді.Үй шар/р/ң ақшалай табыстары д,үй шар/ры мүшелерінің жалақысы,жеке дара еңбек пен кәсіпкерлік қызметінен алынған табыс,зейнетақылар,стипендиялар,жәрдемақылар,жеке қосалқы шаруашылықтың өнімін сатудан алған қаражаттар ж/е өзге ақшалай түсімдер түрінде алған ақша қаражаттарының сомасын айтады.Табыстар сыныптамасының негізіне түрлі белгілер қойылған:1)Табыс көзіне қарай:жалақы ж/е еңбек қызметінің қосымша еңбек ақысы;кәсіпкерлік қызметтен түсетін таб/р;бағалы қағаздардан түс. таб/р;мүлікті өткізуден таб/р;мем/ң ақша қорларынан төленетін төлемдер.2)Түсімдердің бір қалыптылығына қарай:тұрақты( еңбекке ақы төлеу,жалдау ақысы);дүркін-дүркін(авторлық қаламақы,бағалы қағаздар б/ша таб/р); кездейсоқ н/е біржолғы(сыйлықтар,мүлікті өткізуден түс. таб/р);3)Түсімдердің сенімділігіне қ: кепілдікті (мем/к зейнет/р,мем/к қарыздар);шартты-кепілдікті(еңбекке ақы төлеу);кеп/і емес (қаламақылар, комис/қ сыйақы).