27.Алымдардың, төлемақылардың арналымы және рөлі

Алымдар деп, әдетте заңи ж/е жеке тұлғалардың мем/к органдардың оларға көрсететін қызметтері үшін төленетін міндетті төлемдерін айтады. Бұл төлемдердің сомасы жергілікті бюджеттердің кірісіне не белгілеген үлестерде бюджеттер мен тиісті ұйымдарға не арнаулы қыметтер көрсететін ұйымдардың, мекемелердің шығындарын ішінара н/е толық өтеу қызметін дамытып, жетілдіру үшін түгелдей олардың қарамағына түседі. Алымдарды төлеу қаржы аспектілерін де, сондай-ақ мүліктік құқықтарды, техникалық рәсімдер мен тіркеулерді, объектінің, қызметтің ж/е т.б. белгілі бір халін белгілеуді рәсімдеу мен байланыстарды да қоса, қызметтің айтарлықтай кең аясы б/ша жүзеге асырылады. Осыған орай, алымдар мен төлемдердің объектілері де сан-алуан болып келеді, оларды есептептеу мен төлеу тәртібі де әр түрлі болады. Алымдардың сомасы Үкімет белгілеген мөлшерлемелер б/ша есептеп шығарылады. Бірқатар төлемдер үшін есептеу ресурстардың көлеміне н/е қызметке қарай, басқасы сан параметрлеріне қарай жүргізіледі. Осыған б/ты салық төлемдері мен әлеу/к төлеулерге арналған айлық есептік көрсеткіштің еселенген мөлшері алынады.

Бюджеттік алынымдар республикалық немесе облыстық бюджетте бекітілген сомалар шегінде төменгі бюджеттерден жоғары бюджеттерге берілген трансфертті болып табылады. Егер биліктің әрбір деңгейінде жиынтық бюджеттердегі түсімдердің көлемі жалпы алғанда олардың функциялары жүзеге асыру үшін жеткілікті болса бюджет жүесі сатыластағы жағынан баланстандырылған деп аталады. Деңгейлес теңгерімділік биліктің тиісті деңгейлерінің жеке өңірлері мен аумақтары бюджеттеріндегі кірістермен шығыстардың жалпы сәйкестігі

28.Салықтарды аудару үрдісінің ерекшеліктері

Салықтарды аудару- салық ауыртпалығын салықтың түпкілікті салынушысына –салықтардың негізгі ауыртпалығын өз мойнына алатын халыққа көшіру үдерісі. Аудару бүркемелі нысанда өндіріс сферасында ж/е айналыс сферасында да болады. Өндіріс сферасында табыс н/е пайда есебінен төленетін салықтар жалдамалы жұмыскерлердің еңбегін интенсивтендіру жолымен аударылуы мүмкін. Айналыс сферасында салықтар бағалардың механизмі а/лы аударылады. Корпорациялық табыс салығы кәсіпорын өнімін тұтынушылға неғұрлым жоғары баға есебінен н/е ресурстарды жеткізушілерге ресурстарға төмендетілген бағалар есебінен аударылуы мүмкін. Төлем көзінен төленетін жеке табыс салығы салық төлеушінің түпкілікті табысынан алатындықтан ауыстырылмайды. Меншік салығы ішінара ауыстырылады. Жеке тұлғалар мүлкін жалға берген жағдайда ғана аудара алады. Кәсіпкерлер мүлкіне салынатын салықты тұтынушыларға ауыстыра алады. Жанама салықтар аударуға қабілетті болып келеді. ҚҚС түгелдей тұтынушыға ауысады, өйткені ол өнім мен қызметтердің үлкен ауқымын қамтиды, тұтынушылар салық салынбайтын тауарды таңдай алмайды. Акциздер мен кеден баждары салынғанда мұндай таңдау болады.

29.Мемлекеттік бюджеттің экономикалық мәні

Мемлекеттік бюджет мемлекет пен қоғамдық өндірістің басқа да қатынасушылары арасында қоғамдық өнім бағасын орталықтандырылған ақша құралдары қорын құру а/лы бөлу мен қайта бөлу ж/е оны кеңейтілген ұлғаймалы өндіріс ж/е қоғамдық қажеттіліктер мақсатына пайдалану үдерісінде пайда болатын экон/қ қатынастар сипатына ие. Мемлекеттік бюджет мем/к билік орг/ң функцияларын қамтамасыз ету үшін ақша қаражатарының құрылуы мен жұмсалуын көрсеткіштер түрінде беретін мем/ң жиынтық ақша қоры. Мем/к бюджет те қаржы сияқты бөлу ж/е бақылау функцияларын атқарады. Бөлу ф/ның қолдану ерек/гі: қоғамдық өнім құнын бөлу қоғ/қ өндіріс салалары, ұлттық шар/қ секторлары, аумақтар, салалар арасында жүргізіледі. Мем/к бюджет а/лы қоғ/қ өнім құнының 10%-ы, ЖІӨ-нің 20%-ы бөлінеді. Бақылау ф/сы қоғ/қ өндіріс қажеттіктеріне сәйкес бюджет қорларын сандық ара қатынаста бөлемен сипатталады.Бюджет жүйесі қағидалары: 1)бюджеттік бірлік; 2)бюджеттердің толықтылығы;3)дербестілік; 4)реалистік;5)транспоренттілік;6)дәйектілік;7)тиімділік;8)басымдық;9)жауапкершілік; 10)жариялық. Мем/к бюджет сонымен қатар, нег. Қаржы жоспары, әлеу/к-экон/қ үрдістерді ретеу механизмін жиынтық ұғымы. Мем/к бюджет- ұлттық экон/ң басқарудың басты механизмдердің бірі. Шығындар мен салықтар а/лы бюджет экономика мен инвестицияларды реттеудің ж/е ынталандырудың өндіріс тиімділігін арттырудың мыңызды құралы б.т. ҚР да бюджет жүйесі екі буыннан тұрады: республикалық ж/е жергілікті.