51. Әкімшілік жауапкершілік : ұғымы және ерекшеліктері

Ә.Ж дегеніміз бұл әкім.құқ-қ санкцияларды жүзеге асыру,уәкілетті органның н/е лауаз-ы адамның құқ.бұз.жасаған азаматтар мен заңды тұл-ға әкім-к жаза қолдану б.т.құқық теориясында заңды жауапкер-к құқық бұз. Болғанда,құқық-қ санкцияны жүзеге асыру,яғни құқ.бұзуш.жаза қолд.ретінде қолданылады.өйткені ол қоғам-қ тәртіп бұзғаны үшін белгілі бір жазалар қолданылады.Әкім,құқық әкімшіл.мәжбүрлеудің толып жатқан шара ішінен тек әкім.жазалар ғана әкім.жауап-ң фукцияларын атқарады ж\е тек соларды қолдану ғана әкім.жауап.туындауына әкеп соғады

Ерекшелігі:

1. Әкімшілік құқықтың институтына қарай әкімшілік жауаптылықтың негізгі ерекшеліктері.Әкімшілік жауаптылықты әкімшілік құқық бұзушылық үшін құқықтық жауаптылық ретінде қарауға болады. Бұл орайда мынаны ескеру қажет, қол сұғудың объектісі мемлекеттік басқару аясындағы, сондай-ақ кейбір басқа да қатынастар болып табылады. Мәселен, әкімшілік жауаптылық бір жағынан, кеден, салық қатынастарына, меншікті сақтауға, азаматтрдың құқықтарын, табиғатты, халықтың денсаулығын, сауданы, т.б. қорғауға байланысты қатынастарға қол сұққаны үшін белгіленеді. Екінші жағына, әкімшңлік жауаптылық әкімшілік құқықтың әрбір нормасын бұзған үін емес олардың ішінде тек әкімшілік жауаптылық көрсетілгендеріне ғана қолданылады.

2. әкімшілік жауаптылық өзінің субъектілік құрамымен өзгешеленеді. Жауаптылық бұл түрінің субъектілері жеке де, сондай ақ заңды да тұлғалар – кәсіпорындар, мекемелер, ұйымдар болып табылады.

3. әкімшілік жауаптылық құқық қорғаудың, бұзушылықтың ерекше түрі – әкімшілік құқық бұзушылықтармен, олар аса қауіпті блмаса да, бірақ қылмыспен салыстырғанда едәуір жиі кездеседі, күресудің маңызды құралы ретінде пайдаланылады. Олардың қауіптілігі құқыққа қарсы іс әрекеттің немесе әрекетсіздіктің өздерінің сипатына ғана емес, сонымен бірге едәуір көп таралғандығында,олардың көптеген мыңдаған әкімшілік құқық бұзушылықты қамтитын «көп түрлігінде»

52. Әкімшілік жауапкершіліктер субъекттілерінің классификациясы.

Субъект,яғни құқ.бұз. н\е теріс қылықты жасаған адам.Олар жеке тұлғалардан(ҚР азаматтары,шетел азаматтары ж\е азаматтығы жоқ адамдар) ж\е заңды тұлғалардан тұрады.Жеке тұдғалар әкімшілік жауаптылыққа екі қажетті,міндетті белгілер болған жағдайда ғана тартылады:есі дұрыстық ж\е 16 жасқа толуы.Субъект,яғни құқ.бұз. н\е теріс қылықты жасаған адам.Олар жеке тұлғалардан(ҚР азаматтары,шетел азаматтары ж\е азаматтығы жоқ адамдар) ж\е заңды тұлғалардан тұрады.Жеке тұдғалар әкімшілік жауаптылыққа екі қажетті,міндетті белгілер болған жағдайда ғана тартылады:есі дұрыстық ж\е 16 жасқа толуы.Өзге азаматтарға қарағанда лауазымды тұлғалар адамдарды,мүлікті,қаржылық ресурстарды ж\е т.б.басқаруда белгілі бір биліктік құзыреттерге ие.Олар өздерінің жеке,тікелей жауаптылығымен жүзеге асырады.Лауазымды тұлғалар басқару тәртібін,мемлекеттік ж\е қоғамдық тәртіпті,тұрғындардың денсаулығын қорғау саласында бекітілген ережелерді ж\е өзге де қамтамассыз етілуі олардың қызметтік міндеттеріне жататын ережелерді сақтамауына бай\ты құқ.бұз.үшін әкім.жауапт.тартылады.Лауазымдық қызметімен байланысты емес құқ.бұз.жасаған жағдайда олар жалпы негізде жауаптылыққа тартылады. Әкімшілік жауаптылық өзінің субъектілік құрамымен өзгешеленеді.Жауаптылықтың бұл түрінің субъектілері жеке де, сондай ақ заңды тұлғалар кәсіпорындар,мекемелер,ұйымдар болып табылады. Әкімшілік жауаптылықта болуға тиіс тұлғалар:ақыл есі дұрыс белгіленген жасқа жеткен адам;заңды тұлғалар.Әкімшілік жауаптылыққа тарту мен әкімшілік жаза қолдану бұзушыны сотталғанға әкеп соқтырмайды ж\е оны жұмыстан шығаруға негіз болып табылмайды.Әкімшілік жауаптылықты заңдық жауаптылықтың барлық түрлері үшін ортақ болатын кейбір белгілері сипаттайды:1)мемлекеттік мәжбүрлеу;2)құқықтық мәжбүрлеу;3)жағымсыз салдарлардың туындауы;4)мемлекет атынан берілетін қорытынды құқықтық баға;5)жағымсыз жауаптылық. Құрамның субъективтік элементтеріне әкімшілік құқық бұзушылық субъектісін сипаттайтын белгілер жатады, қасақаналық және абайсыздық нысанындағы кінә, әкімшілік құқық бұзушылықтың себебі мен мақсаты.

Әкімшілік құқық бұзушылықтың субъектілері жеке және заңды тұлғалар болып табылады. Бұлардан басқа, арнайы субъектілер – лауазымды адамдар, әскери қызметшілер, шет ел азаматтары бөлінеді. Әкімшілік құқық бұзушылық жасаған кезде ақыл-есі дұрыс, 16 жасқа толған адам әкімшілік жауаптылықта болады. 16 жасқа толған, бірақ 18 жасқа толмаған адамдар ӘҚБтК-ң 9-тарауының күші қолданылатын кәмелетке толмағандар деп танылады. Кәмелетке толмаған балалардың ата-аналары немесе олардың орнындағы адамдар оларды тәрбиелеу және оқыту жөніндегі міндеттерін дәлелді себептерсіз орындамауы және олардың кейбір әкімшілік құқық бұзушылықтар жасағандары үшін әкімшілік жауаптылықта болады. Заңды тұлғалар – бұлар мемлекеттік және мемлекеттік емес, коммерциялық және коммерциялық емес ұйымдар. Әкімшілік құқық бұзушылықтың субъектілері ретінде лауазымды адамдар айтарлықтай ерекшеліктермен сипатталады. Олар қызметтік міндеттерін орындамауына немесе тиісінше орындамауына байланысты әкімшілік құқық бұзушылық жасаған жағдайда әкімшілік жауаптылыққа тартылады.