
- •2. Туризмнің белсенді түрлерінің техникасы мен тактикасының негізгі анықтамалары.
- •6 Спорттық туризм федерациясының ќұрылымы.
- •8. Қазақстан аймақтарының туризмнің белсенді түрлерін дамыту мүмкіншіліктері
- •10. Жорық барысындағы туристердің қоғамға пайда болатын жұмысы
- •11. Туристік экспедицияларды ұйымдастыру
- •12. Іздеу-құтқару жұмыстарын ұйымдастыру
- •14. Туристік маршруттардың тактикалық схемалары
- •15.Жорықтың тактикалық әзірлену кезеңдері
- •16. Маршруттың негізгі,қосымша және ақпараттық варианттары
- •17. Спорттық туризм түрлері.
- •18. Туристтік саяхат мақсаттары
- •23. Туристік құрал-жабдықтарға туристік саяхаттарда қажет болатын
- •25. Арқан түрлері. Баулар топтары және оларды қолдану
- •26. Жорықтағы тамақтандыру тәртібі, режим
- •28. Тамақтандырудың ғылыми негіздері
- •29,30,31 Азық-түлік құрамына кіретін заттар. Тамақтандыру функциялары. Азық-түліктің энергиялық құндылығы
- •32.Жорық ас мәзірін әзірлеу. Туристік топтың толық жүк салмағы мен шығындарын есептеу
- •33.Жорықтың тактикалық әзірлену кезеңдері
- •36. Топографиялық карталардағы масштаб түрлері
- •37. Маршрутты картада көрсету, маршрут схемасын жасау. Азимут және азимут түрлері
- •39. Жорық кезінде ара қашықтықтарды өлшеу, бағдарлау әдістері
- •42. Жорықтардың қиындық дәрежелеріне қойылатын талаптар
- •43, 44, 45. Қарлы беткейлерде жүру ережелері мынадай:
- •47. Тау туризмінде кездесетін кедергілер және олардан өту
- •48. Асулардың қиындық дәрежесіне қойылатын талаптар
- •50. Аялдаулар және түнеу орындары
- •51. Таудағы бивак орналастыру ережелері:
- •52. Тау туризмінің, альпинизмнің арнайы құрал-жабдықтары
- •53. Белсенді туристік жорықта кездесетін беткей түрлері
- •54. Топырақ, шөпті беткейлерден өту, жолмен, соқпақпен жүру техникасы мен тактикасы
- •56.Қар, фирн үстімен жүру техникасы мен тактикасы
- •58. Мореналар, тас шөгінділер, жартастар үстімен жүру техникасы мен тактикасы
- •59.Су кедергілерінен өту техникасы мен тактикасы
- •60.Су туризмінде кездесетін табиғи кедергілер және олардан өту
- •61.Су туризмінде кездесетін жасанды кедергілер және олардан өту
- •62.Су туризмінің арнайы құрал-жабдықтары.Су туризмінде қолданылатын құрал-жабдықтар
- •63. Қазақстан аймақтарының су туризмін дамыту мүмкіншіліктері
- •67 Әлемнің, Қазақстанның тау шаңғы орталықтары
- •68. Жер бедер формалары мен элементтері.
- •72. Жорықтағы медициналық қорапша құрамы
- •75. Тау биіктігінің адам ағзасына жасайтын әсері және қауіпі. Алдын алу. Акклиматизация
- •77. Пайдалы, улы, қауіпті өсімдіктер мен жануарлар. Қауіпті жануарлар мен улы өсімдіктерден сақтану.
- •78. Қауіпті және апатты құбылыстар және олардан аман қалу.
- •79. Лагерь бивак ұйымдастыру қағидалары
- •Бивактарды ұйымдастыру ережелері
- •81. Жорықтың тактикалық схемасы мен график-жоспарын жасау
- •84. Жорық күнделігін жүргізу
- •86. Туристің жалпы және арнайы даярлығы
- •87. Туристерді даярлау тәртібі. Шынықтыру циклдері
- •88. Туристік топтың психологиялық жағдайы
- •90. Туристік спорттық-көпшілік жилыстарды ұйымдастыру және өткізу
- •91. Туристік көпсайыс бойынша жарыстарды ұйымдастыру ережелері
- •93. Бұқаралық туристік шаралар
- •94. Туристік бұқаралық жилыстар мен жарыстар
- •95 Дәрежесіз жорықтар және демалыс күндерінің жорықтары
- •97. Коммерциялық турға қажетті құжаттар
- •98. Қызметкерлер тобы мүшелерінің (гид, ассистент (сирдар), аспаз, жүк тасушы, атбегі, аудармашы) міндеттері
- •99. Спорттық туристік жилыстарды өткізу есептері мен калькуляциясы
48. Асулардың қиындық дәрежесіне қойылатын талаптар
Асу дегеніміз тау жотасындағы төмен жері, бір аңғардан екіншіге өту үшін ең қолайлы жер. Асулар қиындығын бағалау үшін 4 негізгі көрсеткіш қолданылады: 1) жолдағы ең қиын жерлердің сипаттамалары; 2) асудан өтуге қажетті қозғалыс техникасы мен тактикасы және түнеу жерлерінің ерекшеліктері; 3) маршруттың сандық сипаттамалары (жалпы қажетті уақыт, жалпы қозғалыс уақыты, сақтандыру қолданып қозғалу уақыты, сақтандыру нүктелерінің саны); 4) қажетті арнайы құрал-жабдықтар. Асу қиындығы осы төрт көрсеткіштерінің жиынтығымен анықталады. Ереже бойынша, қатысушылар жорыққа дейін бұдан төмен жартылай категориялы асудан бұрын өткен болуы қажет, ал жетекшісі дәл осы жартылай категориядан бұрын қатысушы ретінде, одан төменгі категориялы асудан жетекші ретінде бұрын өткені қажет. Қиындығы үшінші категориялы асуларды басқару үшін одан бұрын бір емес, екі рет жетекші ретінде асулардан өту қажет. Туристік жорықтың қиындығын бағалаған кезде биіктігі мен осы биіктікте болу уақыты ескерілуі қажет. Қойылатын талаптар мынадай: 5000 м-ден биік асулары бар жорық қатысушылары бұдан бұрын жаңа маршруттағы максималды биіктіктен 1000 төмен болу тәжірибесі болуы қажет. Асулардың қиындық дәрежесін төрт негізгі көрсеткіш бағалайды: 1) жолдың ең күрделі кесінділерінің сипаты; 2) асудан өту үшін қажетті техника мен тактика, түнеу орындарының ерекшеліктері;
3) маршруттың сандық сипаттамалары (асудан өтуге қажетті жалпы уақыт, жалпы жүру уақыты, сақтандыру қолданып қозғалу уақыты, сақтандыру нүктелерінің саны); 4) қажетті арнайы құрал-жабдықтар.
Асудың қиындық дәрежесі төрт көрсеткіштің барлығының жиынтығымен анықталады. Жоғары категорияның кейбір көрсеткіштері кездесетін болса, оларды өтуді қиындататын фактор ретінде белгіленеді, бірақ асудың қиындық дәрежесін жоғарылатпайды.
Классификациялық көрсеткіштерге қаүіп кірмейді (қар, тас көшкіндері, т.с.с.)
Туристік жорықтар қиындығы (күрделілігі) бойынша алты дәрежеге бөлінеді. Жорықтың күрделілік дәрежесі (категория сложности похода) үш классификациялық көрсеткіштер жиынтығымен анықталады: 1) ұзақтығы; 2) қашықтығы; 3) маршруттың техникалық күрделілігі.
49. Тау туризмінің бірінші қиындық дәрежесіндегі жорықты ұйымдастыру тактикасы мен техникасы. Кеңес Одағында маршруттардың қиындығы бойынша жіктелуі соғысқа дейін басталды. 1990 жылы классификацияға 4000 маршрут болған. Альпинизмде маршруттар жер бедері бойынша жартасты, қар-мұз және түйдектелген (комбинированные) болады. Шыңға шығумен бірге траверстер де жіктеледі. Траверс дегеніміз – кезегімен екі немесе одан көп шыңға бірінен кейін бірі шығу. Шыңдарға шығу мен траверстер 11 дәреже (категория) бойынша бөлінеді: 1б; 2а; 2б; 3а; 3б; 4а; 4б; 5а; 5б; 6а; 6б. Батыс елдерінде 20-жылдарда 6 сатылы Вельценбахтың қиындық шкаласы (Мюнхендік классификация) пайда болды. Ол жалпы түрде қазіргі UIAA халықаралық альпинизм одағының классификациясына сәйкес. Альпі тауларында 1947 жылдан бастап қабылданған классификация алты рим цифрларымен белгіленетін категорияларға бөлінеді. ІІІ категориядан бастап дәлдік үшін қосымша «+» (плюс) және «-» (минус) белгілері енгізіледі. Кедергілердің қиындық дәрежесі дегеніміз – белсенді туристік саяхаттағы кедергілерді сипаттайтын көрсеткіш. 1989 жылдан бастап тау жорықтарына шыңдарға шығу мен траверстер де енгізілетін болды. Мұндай элементтер саны екіден аспау керек, ал қиындығы маршрут күрделілігін анықтайтын асулар қиындығынан аспау керек. МКК өз еркімен шыңға шығумен траверстері бар жорықтарын қабылдау үшін қажетті асулар санын қысқартуға қақысы бар. Күрделілігі 1-ден төмен жорықтар дәрежесіз болып есептеледі. Әрбір жорықта қандай да болсын қиындық дәрежедегі кесінділер кездесуі ықтимал. Осындай жорықтарға қатысқан адамдар тәжірибесі сондай кесінділерге сәйкес келу қажет. Ондай дәреже болса, қатысуға рұқсат беріледі. Бірақ спорттық дәреже берілгенде есептелмейді.