4.Информатика мен Есептеуіш техниканың қысқаша даму тарихы

Бүл күнде ЭЕМ информацияны өңд^дің ең негізгі құралыболып саналады. 70-жылдарда электрониканың дамуыкомпьютердің жаңа түрін - жеке пайдаланылатын дербескомпьютерлерді көптеп шығаруға жол ашты. Олар қазір демектептерде, институттарда, баспаханаларда, т.б. орындардакеңінен қолданыла бастады. Мұндай компьютерлерді оқуда,жұмыста, ойнау үшін, тағы да басқа көптеген мақсаттардапайдалануға болады. Осы компьютерлерді өндіріс пен жобалауісінде, ғылыми-зерттеу істері мен білім беруде пайдаланумиллиондаған адамдардың жүмыстарының мазмүны менорындалуын түбегейлі түрде өзгертті деуге болады.Ең алдымен ЭЕМ-дер өндірістің автоматтандырылғантехнологиясын жасауға мүмкіндіктер ашып береді. Оныңүстінг, сол технология көмегімен ЭЕМ-дермен басқарылатынжаңа машина, құрал-сайман және құрылғылар жасалынады.Осылардың негізінде XXI ғасырдың басында есептеумашиналары "адамсыз" жүмыс атқара алатын өндірістехнологиясын жасау мүмкіндіктерін беріп отыр. Осы сияқты"болашақтың" фабрикаларында қолмен істелетін жүмыстардыңбәрін роботтар орындайды да, адамдардың рөлі өндірістіжоспарлау, роботтар жүмысын басқару және ЭЕМ көмегімеижаңа бүйым жасау істерін жобалау ғана болып қалады.Бүгіннің өзінде-ақ көптеген қызмет салаларында ЭЕМ-дердіпайдалану адамдарға информацияны жинау, дайындау жәнеөңдеу жүмыстарын оңайлатып, жобалау және ғылыми-зерттеужүмыстарын жылдам жүргізуге мүмкіндік берді. ЭЕМ-дермектептерге келе бастады, олар физика мен математика, химиямен биология сияқты және басқа да пәндерді оқып-үйрену ісінеүлкш көмек береді.ЭЕМ-мен қарым-қатынас жасау және оларды өз жұмысындапайдалана білу бұдан бүрынғы аталарымыздың қаламсаппенсауат ашқаны сияқты, алдағы 10-15 жылда біздер үшін еңкеректі зат болып, компьютерлік сауаттылықтың негізінқалайды.Компьютерлік сауаттылық деп компьютерді пайдаланаотырып, оқу, жазу, есептеу, сурет салу және информацияіздеу жолдарын меңгеруді айтады.ЭЕМ-ді жүмыста тиімді пайдалану белгілі бір мәдшиет иесіболуды талап етеді, яғни ол мәдениеттіліктің белгісі болыпсаналады. Ол үшін ЭЕМ-нің нггізгі мүмкіндіктерін жақсы білуқажет, олар: мәселелерді (есептерді) айқын түрде қоя білу,оларды шешудің жоспарын жасау және ЭЕМ-ге түсінікті түрдежазу; есеп шығаруға керекті мәліметтерді айқындай білу меяалынған нәтижелерді талдау тәсілдерін әрбір адамның жетікмеңгеруі болып табылады. Мұндай мәдениеттілікті игеру логикамен информатика заңдарын білуге барып тіреледі.Есептеу техникасының дамуы ерте кезден-ақ басталды. Кейбір мысалдар: XVII ғасырдың 40-жылдарыда Б. Паскаль (1613-1662) сандарды қоса алаты механикалық құрылғы ойлап тапты. XVIII ғасырда В. Лейбниц сандарды қоса жəне көбейте алатын құрылғы жасап шығарды. XIX ғасырда Ч. Бэббидж (1792-1871) механникалық машинаны программа арқылы басқару жүйесімен біріктірді. XX ғасырдың 30-жылдарының соңында Америкада қосу, азайту элементтері, электрондық жад, механикалық компонент енгізілген ЭЕМ құрастырылып шықты. 40-жылдардың соңғы кездерінде қазіргі кезде қолданылып жүрген ЭЕМ-дердің құрылу принципінің негізінде бірсыпыра машиналар дайындалды. Алғашқы ЭЕМ-ді құру жəе оның жұмыс істеуінің теориялық негіздерін 1946-1947 жылдары атақты математик, кибернетик Джон фон Нейман дайындап шықты. Мұнда өңделетін информация мен өңдеу программасын сандық түрде дайындау, деректер ме программаны машинаның жадында орналастыру тəсілдері де қарастырылған. Осы кезге дейін дайындалған ЭЕМ-дер төрт буындық түрге бөлінеді.

50-жылдардың басында жарыққа шыға бастаған негізгі өңдеу құралы- бірінші буын ЭЕМ-дердің ішкі құрылымы элементтері жеке бөлшектерден дайындалған электрондық-логикалық схемаларға негізделген болатын. Бұл бөлшектердің негізгілері вакуумдық электрондық шамдар еді. Мұндай компьютерлердің көлемдері үлкен, сенімділігі төмен, тездік жылдамдықтары бір секөнтте 5-6 мың қарапайым операция шамасынан аспайтын (екі санды қосу, көбейту не символдарды салыстыру сияқты бір əрекет қарапайым операция деп аталады да, оны орындайтын команда машиналық команда делінеді. Оның үстіне, мұндай машиналар үшін құрылатын программа машиналық командалардан тұратын да, программалау жұмысы көп еңбекті қажет ететін. Ал, ЭЕМ-нің өзі тек есептеу жұмыстарын жүргізу үшін пайдаланылатын.)

Транзисторды ойлап шығаруға байланысты, 50-жылдардың соңғы кезеңінде техникалық негіздері түгелдей алмастырылған, негізгі элементтері жартылай өткізгішті транзисторлардан тұратын екінші буын ЭЕМ-дері жарыққа шықты. Мұндай элементтер машинаның əрекет тездігін жəне машинаның сенімділігін елеулі түрде арттыруға мүмкіндік берді. Екінші буын машиналарының сырт аумағы, массасы, энергияны пайдалану шамасы көп төмендегендіктен, олардың өзіндік құны да бірінші буы Есептеуіш техниканың қысқаша даму тарихы

Есептеу техникасының дамуы ерте кезден-ақ басталды. Кейбір мысалдар: XVII ғасырдың 40-жылдарыда Б. Паскаль (1613-1662) сандарды қоса алаты механикалық құрылғы ойлап тапты. XVIII ғасырда В. Лейбниц сандарды қоса жəне көбейте алатын құрылғы жасап шығарды. XIX ғасырда Ч. Бэббидж (1792-1871) механникалық машинаны программа арқылы басқару жүйесімен біріктірді. XX ғасырдың 30-жылдарының соңында Америкада қосу, азайту элементтері, электрондық жад, механикалық компонент енгізілген ЭЕМ құрастырылып шықты. 40-жылдардың соңғы кездерінде қазіргі кезде қолданылып жүрген ЭЕМ-дердің құрылу принципінің негізінде бірсыпыра машиналар дайындалды. Алғашқы ЭЕМ-ді құру жəе оның жұмыс істеуінің теориялық негіздерін 1946-1947 жылдары атақты математик, кибернетик Джон фон Нейман дайындап шықты. Мұнда өңделетін информация мен өңдеу программасын сандық түрде дайындау, деректер ме программаны машинаның жадында орналастыру тəсілдері де қарастырылған. Осы кезге дейін дайындалған ЭЕМ-дер төрт буындық түрге бөлінеді.