103. Лингвистычныя метады даследвання.

Метад – гэта спосаб падых. да рэчаіснасці, сп-б пазнання прыроды, грам-ва, мышлення. Метад – сп-бы тэарэтычнага засваення таго, што назіралася і выявілася ў эксперыменце.

Прыватныя метады даслед.:

апісальны:

а) прыёмы знешняга апісання: - энцыклапедычны прыём вывучэння слоў; - прыём тэматычных груп; - прыём лінгвістычнай геаграфіі; - прыём нарматыўна-стылявой хар-кі.

б) прыёмы міжузроўневага апісання: - марфолага-сінтаксічны пр.; - прыём марфемнай марфалогіі; - марфаналагічны прыём.

в) прыёмы ўнутранага апісання: - апазіцыйны аналіз:- - класіфікацыя і сістэматыка; -- парадыгматыка; -- прыём паняційнага поля.

- дыстрыбуцыйны аналіз: --сінтагматыка; -- кантэкстны аналіз; -- прыём семант. вал-ці; -- трансфармацыйная мет-ка.

- дыскрэтны аналіз: -- сегментацыя; -- камбінаторная методыка.

параўнальны: а) пр. устан. і генетычнай тоеснасці; б) прыём рэканструкцыі праформ; в)пр. абсалютнай і адноснай храналогіі.

супастаўляльны: а) пр. устанаўлення асновы супастаўлення; б) супастаўл. інтэрпрэт.;в) прыём моўных універсалій.

Агульнанавуковыя метады даследав.: назіранне, эксперымент, мадэліраванне.

Назіранне – планамернае і мэтазгоднае непасрэднае ўспрыманне аб’екта. Назіранне дазваляе адзначыць у прадме-

тах і з’явах, нязначныя на першы погляд, але неабходныя для разумення сутнасці той ці іншай з’явы, дэталі, рысы.

Эксперымент – гэта навукова пастаўлены вопыт, які дазваляе назіраць за функцыянаваннем моўнай з’явы, узнаўляючы яе кожны раз у пэўных умовах. Мае тры формы: лабараторны, сацыялагічны, разумовы. Мадэліраванне – непасрэдны аб’ект даследавання замяшч другім аб’ектам, мадэллю вывучаемага аб’екта.

Методыка у школе

Метад навучання – спосаб перадачы ведаy ад настаyнiка да вучняy, гэта спосаб арганiзацыi дзейнасцi вучняy для атрымання пэyных ведаy i выпрацоiкi на iх аснове yменняy i навыкаy. Метады навучання класiфiкуюцца паводле розных паказчыкаy, у залежнасцi ад чаго выдзяляюць аднамерную(у аснове ляжыць адзiн крытэрый) цi шматмерную (у аснове 2 цi больш крытэрыi) класiфiкацыю.

1. Паводле атрымання ведаy вылучаюць 3 групы: 1)слоyныя метады – слова настаyнiка, метад гутаркi(эyрыстычная, язнаyляльная, паведамляльная), метад работы з падручнiкам, даведачнай лiт-рай; 2) наглядныя метады – iлюстрацыя, дэманстрацыя(з дапамогай тэхнiчн.сродкаy), метад назiрання i аналiзу, экскурсiя; 3) практычныя метады – метад практыкавання, метад самастойнай працы, лiнгвiстычны эксперымент.

2. Метады паводле дыдактычнай задачы: з мэтай тлумачэння, з мэтай замацавання, з мэтай кантролю i праверкi, з мэтай паyтарэння, з мэтай сiстэматызцыi.

3. Паводле yзроyню пазнавальнай дзейнасцi вучняy: тлумачальна-iлюстрацыйныя, рэпрадуктыyныя, праблемнага выкладу, часткова-пошукавыя, даследчыя.

4. Метады тлумачэння: лекцыя, кароткае паведамленне, гутарка

5.Эyрыстычныя метады: гутарка, аналiз i назiранне, лiнгвiстычны аналiз.

6.Метады фармiравання yменняy: выяyленне моyнай з’явы. класiфiкацыя, дыферэнцыяцыя, падбор прыкладаy, канструяванне, творчыя спiсваннi (змянiць, уставiць…).

7.Метады замацавання: канспектаванне, складанне плана, разбор i аналiз моyнай з’явы, вуснае паведамленне, даклад.

Метады навучання рэалiзуюцца праз прыёмы, якiя з’яyляюцца асобнымi крокамi y дасягненнi мэты, пастаyленай пры выкарыстаннi пэyнага метаду.

Да агульнадыдактычных прыёмаy адносяцца прыёмы логiкi: аналiз, сiнтэз, параyнанне, замена, класiфiкацыя. Спецыфiчныя, цi прыватныя, прыёмы – гэта yсе вiды аналiзу слова: фанетычны, арфаграфiчны, арфаэпiчны, лексiчны, марфемны, словаyтваральны, марфалагiчны, сiнтаксiчны, пунктуацыйны, стылiстычны аналiз тэксту i па тыпе маyлення.

Кожны новы час дыктуе i нараджае новыя метады навучання, што звязана з патрэбамi грамадства i з заканамерным развiццем метадычнай навукi.