40. Канфесійная сітуацыя на бел.Землях у 19-пач. 20 ст. Ліквідацыя царкоўнай уніі і яе наступствы.

Хаця некаторая частка бел.-укр.насельніцтва і падтрымала ідэі ўніі, то праваслаўе яе адвергла.Нягледзячы на тое, што ўнія мела духоўна-культурныя карані ў жыцці бел. І укр. Народаў, яе брэсцкі варыянт, які гатаваўся ў тайне ад большасці людзей меў ярка выражаны палітычны акрас.Ён прагугледжваў знікненне праваслаўя, як самастойнага рэлігійнага вераіспаведвання.Указамі Екацярыны 2 ад 1772 г. Католікам і ўніятам была дана свабода вераіспавядання, пры тым, што яны не будуць схіляць да сваёй веры праваслаўных.Гэта свабода абмяжоўвалася, правіцельства і праваслаўныя іерархіі рабілі ўсё, каб павярнуць уніятаў да рэлігіі продкаў. У выніку на працягу 1781-1783 г. у праваслаўе перайшло каля 200 тыс. уніятаў. Пасля другога падзелу РП 1793 г. пачынаецца рашучае наступленне на ўніятаў.Па ініцыятыве Екацярыны 2 была распрацавана праграма паступовай ліквідацыі ўніі.Але асноўная частка ўніятаў моцна трымалася свайго вераіспаведання.Але пры Екацярыне 2 ў праваслаўе было пераведзена 1,5 млн.уніятаў, але столькі ж пажадалі застацца ў сваёй веры.12 лютага 1839 г. ва ўніяцкім саборы у Полацку пад націскам царскага правіцельства быў падпісаны акт аб добраахвотным прыяднанні ўніятаў да праваслаўнай царквы. Пасля прыняцця правіцельствам дэкрэта аб верацярпімасці 17 красавіка 1905 г. Пачаўся масавы пераход праваслаўных беларусаў, былых уніятаў, у каталіцтва.

41.Асноўныя тэндэнцыі і дасягненні ў развіцці беларускай культуры ў эпохі Адраджэння і Асветніцтва.У гісторыі культуры Беларусі сярэдзіны XVI – XVIII ст. можна выдзеліць тры перыяды: 1) другая палова XVI ст. – рэфармацыйна-гуманістычны рух; 2) канец XVI – першая палова XVII ст. – эпоха контррэфармацыі і ўсталявання барока; 3) другая палова XVII – XVIII ст. – панаванне ў мастацтве стылю барока і пачатак стылю класіцызму. Асвета і кнігадрукаванне. На тэрыторыі Беларусі з’яўляюцца найбольш перадавыя для свайго часу пратэстанцкія і брацкія школы. У школах вывучаліся гуманітарныя навукі – лацінская, грэчаская, польская, нямецкая мовы, рыторыка, гісторыя, правазнаўства, матэматыка, фізіка. У канцы XVI – першай палове XVII ст. на Беларусі адчыняюцца брацкія школы. Яны з’яўляліся і цэнтрамі кнігадрукавання. У XVIII ст. на беларускіх землях пашыраецца свецкая адукацыя. Гэтаму садзейнічала рэформа школ. Бібліятэчная і архіўная справа. Багацейшай у Рэчы Паспалітай з’яўлялася Нясвіжская бібліятэка Радзівілаў, заснаваная ў 1600 г. У бібліятэцы налічвалася больш за 20 тыс. тамоў кніг амаль на ўсіх еўрапейскіх мовах. У 1772 г. бібліятэка была канфіскавана і перавезена ў Пецярбург. У бібліятэцы захоўваліся таксама рэдкія рукапісы. Сярод іх – Радзівілаўскі летапіс, упрыгожаны 617 каляровымі малюнкамі. Больш за 6 тыс. рэдкіх кніг, старажытных рукапісаў, геаграфічных карт Беларусі, Літвы і Польшчы знаходзіліся ў Шчорсах, у маёнтку магната Храптовіча. У Нясвіжскім замку знаходзіўся і архіў, у якім налічвалася больш за 500 тыс. гістарычных актаў, грамат, пісьмаў і іншых дакументаў. Гэтыя матэрыялы былі сабраны з 1551 г., калі Мікалай Радзівіл Чорны атрымаў права захоўвання ў Нясвіжы т. зв. Літоўскай метрыкі – дзяржаўнага архіва Вялікага княства Літоўскага. Літаратура. Агульнадзяржаўныя летапісы і хронікі паступова саступаюць месца новым літаратурным відам і жанрам: публіцыстыцы, гісторыка-мемуарнай літаратуры, палітычнай сатыры, паэзіі. Тэатр і музыка. Шырокае распаўсюджанне на Беларусі ў XVI ст. атрымаў тэатр лялек – батлейка. Сюжэты батлейкі былі заснаваны на біблейскай і евангельскай тэматыцы, а таксама бытавых матывах. Выяўленчае мастацтва. У беларускім жывапісе акрэсліліся два напрамкі. Першы – мастацтва, заснаванае на старажытнарускіх традыцыях; другі – жывапіс, які знаходзіўся пад уплывам заходнееўрапейскай мастацкай школы. ца новаму стылю ў выяўленчым мастацтве – класіцызму. Архітэктура. У XVI – першай палове XVII ст. працягвалася стварэнне абарончых і культавых збудаванняў у стыле барока. Беларускі феадальны горад, як і раней, меў тыповую забудову: умацаваны замак – рэзідэнцыя феадала і размешчаны вакол замка гандлёва – рамесны пасад пад аховай замкавых. Прадстаўніком рэнесансавай культуры на Беларусі быў першадрукар, гуманіст і асветнік Францыск Скарына (каля 1490 г. – каля 1551 г.). Ф. Скарына аснаваў друкарню. 6 жніўня 1517 г. выйшла з друку першая кніга “Псалтыр”. Першадрукар выдаў пераважную частку Старого Запавету Бібліі, прычым выбраў найбольш важныя кнігі. У 1520 г. Скарына пераехаў у Вільню, дзе ў 1522 г. выйшла ў свет зборнік рэлігійных і свецкіх твораў. Зборнік был больш даступным шырокаму колу насельніцтва. Ф. Скарына выступіў у якасці стваральніка новага літаратурнага жанру – прадмоў. Яны змяшчалі ў сабе кароткі змест твора. Ф. Скарына ўнёс уклад у распрацоўку беларускай літаратурнай мовы.

43. Беларускае нацыянальна-культурнае адраджэнне ў пачатку ХХ ст.У 1906—1915 гг. у Вільні выходзіла легальная беларуская штотыднёвая грамадска-палітычная, навукова-асветніцкая, літаратурна-мастацкая газета «Наша ніва». Яе выданнем кіравалі лідэры Беларускай сацыялістычнай грамады браты Іван і Антон Луцкевічы. Да 1912 г. газета друкавалася кірыліцай і лацінкай, пазней — толькі кірыліцай. «Наша ніва» арыентавалася пераважна на сялянства і сельскую інтэлігенцыю, дробных служачых і рабочых. Сваю першачарговую і галоўную задачу «Наша ніва» бачыла ў барацьбе за прызнанне факта існавання беларускага народа, за яго раўнапраўнасць з іншымі народамі. Шмат увагі газета надавала тэарэтычнаму абгрунтаванню права беларускага народа на захаванне і развіццё сваей мовы і нацыянальнай культуры. Газета была цэлай эпохай у беларускім адраджэнні пачатку XX ст. і дала гэтаму перыяду гісторыі Беларусі сваю назву — «нашаніўскі». Нацыя — гэта супольнасць людзей, аб'яднаных не толькі тэрыторыяй пражывання, літаратурнай мовай і культурай, але і агульнай ідэяй. Разам з паступовым фарміраваннем беларускай нацыі зараджалася беларуская нацыянальная ідэя — уяўленні, у якіх прадстаўнікі інтэлігенцыі выражалі разумение беларусаў як самастойнай і самабытнай супольнасці людзей і іх жыццёва важныя інтарэсы. У межах нацыянальнай ідэі фармуляваліся мэты і заданы беларускага народа на розных этапах гістарычнага развіцця. Сутнасцю нацыянальнай ідэі з'яўлялася ўтварэнне беларускай дзяржаўнасці. Беларуская нацыянальная ідэя вырасла з літвінскай ідэі аб адраджэнні Вялікага княства Літоўскага, якая аформілася ў першай палове XIX ст. Каля яе вытокаў стаялі прафесары Віленскага універсітэта Міхаіл Баброўскі і Ігнат Даніловіч. Тэарэтычнае абгрунтаванне існавання самастойнага беларускага этнасу ўпершыню распрацавалі беларускія народнікі ў Пецярбургу. У часопісе «Гомон» яны пераконвалі, што ў беларускага народа ёсць свае інтарэсы, што Беларусь як краіна мае свае прыкметы: мову, тып мыслення, культуру. Беларускія студэнты-гоманаўцы выступалі супраць поглядаў на беларускі народ «як на нейкі матэрыял для ўсемаг-чымых эксперыментаў» і разглядалі яго «як жывую народнасць,.здольную самастойна распараджацца сабой». У сувязі з гэтым заяўлялася аб законных правах беларускага народа на самастойнае і раўнапраўнае становішча ў «агульнай славянскай сям'і». Гоманаўцы марылі пра аўтаномію свайго краю ў складзе сацыялістычнай федэратыўнай Расіі.У 1905 г. гоманаўскую ідэю аб аўтаноміі Беларусі ў складзе дэмакратычнай і федэратьгўнай Расіі падтрымалі прыхільнікі БСГ. Кожны народ, які ўваходзіў у склад Расіі, паводле праграмы БСГ, мусіў мець свой парламент, выбіраць сабе чыноўнікаў, гаварыць і пісаць на сваёй мове.Значную ролю ў фарміраванні беларускай ідэі і абуджэнні нацыянальнай свядомасці беларусаў адыграла газета «Наша ніва». Газета выступала супраць афіцыйнай царскай палітыкі, скіраванай на раскол беларускага народа паводле веравызнання на «рускіх» і «палякаў». Рэдактарам «Нашай нівы» з 1914 г. быў Я. Купала.

42.Складванне беларускай літаратурнай мовы.У XIV — XVIII стст. мовай беларускага народа з'яўлялася старабеларуская мова. У выніку паланізацыі і насаджэння каталіцызму з другой паловы XVII ст. літаратурную старабеларускую мову перасталі ўжываць у справаводстве, а затым і ў іншых сферах культурнага жыцця. У XVIII ст. старабеларускае пісьменства канчаткова выйшла з ужытку. Беларускія магнаты і буйная шляхта, а таксама амаль уся інтэлігенцыя засвоілі польскую мову і культуру, а вуснай беларускай мовай у розных дыялектах карысталіся сялянства, збяднелая шляхта, ніжэйшыя пласты гарадскога і сельскага насельніцтва. Пасля далучэння Беларусі да Расіі афіцыйнае становішча ў краі заняла руская мова, аднак у грамадскім і культурным жыцці аж да падаўлення паўстання 1863 — 1864 гг. панавала польская мова. Фарміраванне беларускай нацыі, сацыяльна-эканамічныя змены ў грамадстве, а таксама хваля агульнаславянскага нацыянальнага адраджэння ў пачатку XIX ст. садзейнічалі выпрацоўцы новай бела­рускай літаратурнай мовы на базе шматлікіх беларускіх гаворак (дыялектаў). Гэта мова абапіралася выключна на жывую народную гаворку. Нанова складваліся графіка (лацінка польскага ці кірыліца рускага ўзору), правапіс , лексіка, не звязаная з працай і побытам сялянства і гарадскіх сацыяльных нізоў. У першай палове XIX ст., па сутнасці, адзінай сферай выкарыстання новай беларускай мовы была мастацкая літаратура. У сувязі з цяжкасцямі друкавання і распаўсюджання беларускіх твораў, а так­сама забаронай у канцы 50-х гадоў друкавання ўкраінскіх і беларускіх кніг лацінскім шрыфтам літаратура была пераважна рукапіснай і ананімнай. Ананімныя вершаваныя гутаркі, вершы. Праблемы народнасці, нацыянальнай самабытнасці ставіліся лепшымі літаратурнымі творамі таго часу. У першай палове XIX ст. у літаратуры з'явіліся таленавітыя паэты і празаікі з асяроддзя алалячанай беларускай шляхты, якія ішлі да творчасці на беларускай мове ад захаплення народнымі казкамі, песнямі, паданнямі і легендамі. Сярод іх — Ян Чачот, Аляксандр Рыпінскі, Ян Баршчэўскі, Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч.

43.Беларускае нацыянальна-культурнае адраджэнне ў пачатку ХХ ст.У 1906—1915 гг. у Вільні выходзіла легальная беларуская штотыднёвая грамадска-палітычная, навукова-асветніцкая, літаратурна-мастацкая газета «Наша ніва». Яе выданнем кіравалі лідэры Беларускай сацыялістычнай грамады браты Іван і Антон Луцкевічы. Да 1912 г. газета друкавалася кірыліцай і лацінкай, пазней — толькі кірыліцай. «Наша ніва» арыентавалася пераважна на сялянства і сельскую інтэлігенцыю, дробных служачых і рабочых. Сваю першачарговую і галоўную задачу «Наша ніва» бачыла ў барацьбе за прызнанне факта існавання беларускага народа, за яго раўнапраўнасць з іншымі народамі. Шмат увагі газета надавала тэарэтычнаму абгрунтаванню права беларускага народа на захаванне і развіццё сваей мовы і нацыянальнай культуры. Газета была цэлай эпохай у беларускім адраджэнні пачатку XX ст. і дала гэтаму перыяду гісторыі Беларусі сваю назву — «нашаніўскі». Нацыя — гэта супольнасць людзей, аб'яднаных не толькі тэрыторыяй пражывання, літаратурнай мовай і культурай, але і агульнай ідэяй. Разам з паступовым фарміраваннем беларускай нацыі зараджалася беларуская нацыянальная ідэя — уяўленні, у якіх прадстаўнікі інтэлігенцыі выражалі разумение беларусаў як самастойнай і самабытнай супольнасці людзей і іх жыццёва важныя інтарэсы. У межах нацыянальнай ідэі фармуляваліся мэты і заданы беларускага народа на розных этапах гістарычнага развіцця. Сутнасцю нацыянальнай ідэі з'яўлялася ўтварэнне беларускай дзяржаўнасці. Беларуская нацыянальная ідэя вырасла з літвінскай ідэі аб адраджэнні Вялікага княства Літоўскага, якая аформілася ў першай палове XIX ст. Каля яе вытокаў стаялі прафесары Віленскага універсітэта Міхаіл Баброўскі і Ігнат Даніловіч. Тэарэтычнае абгрунтаванне існавання самастойнага беларускага этнасу ўпершыню распрацавалі беларускія народнікі ў Пецярбургу. У часопісе «Гомон» яны пераконвалі, што ў беларускага народа ёсць свае інтарэсы, што Беларусь як краіна мае свае прыкметы: мову, тып мыслення, культуру. Беларускія студэнты-гоманаўцы выступалі супраць поглядаў на беларускі народ «як на нейкі матэрыял для ўсемаг-чымых эксперыментаў» і разглядалі яго «як жывую народнасць,.здольную самастойна распараджацца сабой». У сувязі з гэтым заяўлялася аб законных правах беларускага народа на самастойнае і раўнапраўнае становішча ў «агульнай славянскай сям'і». Гоманаўцы марылі пра аўтаномію свайго краю ў складзе сацыялістычнай федэратыўнай Расіі.У 1905 г. гоманаўскую ідэю аб аўтаноміі Беларусі ў складзе дэмакратычнай і федэратьгўнай Расіі падтрымалі прыхільнікі БСГ. Кожны народ, які ўваходзіў у склад Расіі, паводле праграмы БСГ, мусіў мець свой парламент, выбіраць сабе чыноўнікаў, гаварыць і пісаць на сваёй мове.Значную ролю ў фарміраванні беларускай ідэі і абуджэнні нацыянальнай свядомасці беларусаў адыграла газета «Наша ніва». Газета выступала супраць афіцыйнай царскай палітыкі, скіраванай на раскол беларускага народа паводле веравызнання на «рускіх» і «палякаў». Рэдактарам «Нашай нівы» з 1914 г. быў Я. Купала.

44.Войны XVII ст и их наступствы:казацко-крестьянская война,война России против Речи Посполитой 1654-1677.В 1648-1651 в Беларуси шла антифеодальная война, кот развернулась в связи с началом восстания под руководством гетмана Хмельницкого на Украине. В освободительной войне украинского народа Хмельницкий и его старшины, стремясь создать собственное гос-во, планировали включение в него земель юго-востока Беларуси - Поднепровья и Полесья. Уже весной 1648 в эти районы направляются агитаторы, вскоре появляются и казацкие отряды. Летом 1648 юг и восток Беларуси были охвачены борьбой казацко-крестьянских отрядов против шляхты, купцов, магнатов и католического духовенства. Казацкие отряды Кривошапки, Гаркуши, Головацкого и других полковников имели в своем составе много белорусов, в первую очередь выходцев из беднейшего крестьянства и мещанства. Из-за полонизации верхов феодального общества это освободительное антишляхетское движение в Беларуси, также как и на Украине, имело явную антипольскую направленность. В 1648 казацко-крестьянское войско разбило под Речицей хоругви Великого княжества под командованием Воловича, под местечком Горволь - отряд во главе со стражником Мирским. Восставшие заняли Гомель, Лоев, Брест, Бобруйск, Мозырь, Пинск, Туров, Речицу, Кобрин, Чечерск и другие города и местечки на юге и юго-востоке Беларуси. Жители этих городов почти не оказывали сопротивления восставшим. Шляхта, католическое и унитарное духовенство бежали вглубь княжества. На борьбу с восставшими король направил 14-тысячное войско, имевшее артиллерию. Отряду Мирского удалось взять Пинск. Более 3-х тысяч мещан, их жен и детей были убиты. Затем войска Великого княжества взяли Брест, Старый Быхов, Слуцк. В Турове все жители, не успевшие отойти вместе с казацко -крестьянскими отрядами, были убиты. В Чечерске по приказу гетмана Радзивилла полутораста казакам отсекли правые руки, 50 человек посадили на кол, а остальных жителей порубили. Жестоко расправился гетман и с жителями Бобруйска, без сопротивления открывшим ворота города. 800-м были отрублены руки, 100 человек посадили на кол. К середине 1649 войска Великого княжества восстановили контроль над южной частью Беларуси. Чтобы исправить положение, Б. Хмельницкий направил в Беларусь отряды полковников Голоты, Кричевского, Гаркуши и Побадайло. Однако 30-тысячное казацко-крестьянское войско 31 июня 1649 в битве под Лоевом было разбито войсками гетмана Радзивилла. После этого антифеодальная борьба на территории Беларуси пошла на убыль. Попытки возобновить ее летом 1650 и 1651 гг. были подавлены войсками Радзивилла, после чего казацкие отряды покинули Беларусь и направились на Украину.Война России против Речи Посполитой 1654-1677. В 1648 - 1651 гг. в Беларуси шла антифеодальная война, которая развернулась в связи с началом восстания под руководством гетмана Б. Хмельницкого на Украине. Летом 1648 г. юг и восток Беларуси были охвачены борьбой казацко-крестьянских отрядов против шляхты, купцов, магнатов и католического духовенства. Из-за полонизации верхов феодального общества это освободительное антишляхетское движение в Беларуси, также как и на Украине, имело явную антипольскую направленность. В 1648 г. казацко-крестьянское войско разбило под Речицей хоругви Великого княжества под командованием Воловича, под местечком Горволь - отряд во главе со стражником Мирским. Восставшие заняли Гомель, Лоев, Брест, Бобруйск, Мозырь, Пинск, Туров, Речицу, Кобрин, Чечерск и другие города и местечки на юге и юго-востоке Беларуси. На борьбу с восставшими король направил 14-тысячное войско, имевшее артиллерию. Отряду Мирского удалось взять Пинск. Более трех тысяч мещан, их жен и детей были убиты. Затем войска Великого княжества взяли Брест, Старый Быхов, Слуцк. В Турове все жители, не успевшие отойти вместе с казацко -крестьянскими отрядами, были убиты. В Чечерске по приказу гетмана Я. Радзивилла полутораста казакам отсекли правые руки, пятьдесят человек посадили на кол, а остальных жителей порубили. Жестоко расправился гетман и с жителями Бобруйска, без сопротивления открывшим ворота города. К середине 1649 г. войска Великого княжества восстановили контроль над южной частью Беларуси.

Новые бедствия на Беларусь обрушились в ходе войны России с Речью Посполитой в 1654 - 1667 гг. В октябре 1653 г. Земский собор дал согласие принять Украину под власть России. Одновременно царь Алексей Михайлович объявил о подготовке к войне и о своем желании «идти на друга своего польского короля». Стремясь заручиться поддержкой белорусов, царское правительство засылало в Беларусь многочисленные грамоты, рассчитанные на православное население. В них царское правительство обещало шляхте и духовенству сохранить их владения и даже сделать новые пожалования в случае, если они пожелают служить Московскому Государю. Мещанству гарантировалась свободная торговля с русскими городами. Всем, кто будет добровольно сдаваться царским войском, обещались льготы, пожалования и награды. Такая политика принесла свои плоды. В 1654 г. в Беларусь вошло 100-тысячное войско царя Алексея Михайловича при поддержке казацких отрядов И. Золоторенко. Они разбили войска Великого княжества под Могилевом. Временное перемирие мало в чем изменило положение мирного населения Беларуси. Занятые царскими войсками белорусские земли превращались в провинции Московского государства. Опустошения, голод, массовый насильственный вывод населения в Россию привели к созданию антимосковского шляхетского ополчения, вооруженных отрядов. В этот процесс включилась часть мещанства и многострадального крестьянства. Люди уходили в леса, брали в руки оружие, создавали партизанские отряды. Они освободили часть небольших городов: Лукомль, Чашники, Глубокое. Мещане Могилева, Шклова, Мстиславля, Дисны, подняв восстания, изгнали московские гарнизоны. Войны с середины XVII века принесли белорусскому народу тяжелые лишения и утраты. Погибло около половины населения Беларуси. В Мстиславском, Полоцком, Витебском поветах пустовало до 70% крестьянских изб. Количество населения Беларуси сократилось с 2,9 млн. человек до 1,4 млн.

45.Пауночная вайна 1700-1712.Да пачатку 17ст. Расия заняла становишча адной з Вялик. краин свету.Имкнучыся канчаткова узмацниць гэтае станавишча, яна уступае у вайну са Швецыяй, якая валодала усим пабяр. Балтыи. Польския магнаты, якия парывали вярнуць тэрыторыю Ливонии, выступили у гэтай барацьбе на баку Расии. Тэатр ваен. дзеянн. у Паун. вайне 1700 — 1721 гг. стали тэрыторыи Эстонии,Латвии, Литвы, Польшы, Укр. и Бел.Вайна пачалася дрэнна для Расии. Шведы у 1700 г. разграмили саюзницу

Расии — Данию, пад Рыгай нанесли паражэнне вайскам Р.П. а затым пад Нарвай перамагли рус. войски. Упэунены у тым, што Расия не здольна працягваць вайну, швецк. кароль Карл XII кинуу свае силы у Р.П. И хаця яна не магла аказаць кольки-небудзь сур`езнага супрациулення, ваенныя дзеянни тут зацягнулися на пяць гадоу. Першае з`яуленне шведау на Беларуси адбылося у1702 г., кали, рухаючы у Польшчу шведы разграбавали Гродна. Найбольш значн. битвай на Бел. была битва пры Лясной у1708 г. Для бел Паун. вайна

скончылася у 1715г.Сяляне и гараджане непрымали прамога удзелу у ваен. дзеяннях, але, як и усялякая вайна, Пауночная суправаджалася эпидэмияй, голадам, падрывам и частковым знишч. вытворчых сил, экан. патэнцыялу. Забяспяч. абедзвюх армий

у асноуным праводзилася за кошт мясц. насельництва рэквизицыи праводзилася Шведами. Па загаду Петра 1 бел. сяляне будавали на тэрыт. прыляг. да зах. межау Расии шэраг вежау и ахоуваць их ад ворагау. Мясц. сяляне павинны былипастауляць рус. армии фураж.Выникам Паун. вайны для Бел. стала скарачэнне насельництва на 1/3частку, становишча пагаршалася унутрыпалит. барацьбой уВКЛза вярхоун.уладу,прыняушую форму мижусобнай вайны у першай палове 80-х гадоу узвысилися Сапеги, якия стали у апазиц. каралю, имкнучыся стаць на чале самастойнай Бел.-Лит. дзяржавы. Большасць шляхты, незадаволенная гэтым,аб`ядноувалася у канфедырацыю на чале якой стали Агинския и Вишнявецкия.Конфликт набыу характар грамадз. вайны. У листападзе 1700 г. недалека ад Вильна адбылася битва памиж войсками Сапег и шляхты. Сапеги были разбиты у сваей мижусобнай барацьбе.

№46 Беларусь ў в-не 1812 года.

12.06.1812г. войскі Напалеона, які марыў аб сусветным панаванні, пераправіліся праз Нёман і пачалі вайну супраць Расіі. Вялікая армія мела ў пагранічных раёнах амаль трохразовую перавагу над Рас.мі войскамі. Яна складалася з прадстаўнікоў многіх пакораных Францыяй народаў Еўропы. 3 імі ішлі таксама палкі, сфарміраваныя з перашэдшых на бок Н. шляхцічаў з Літвы і Б.. Так, напрыклад, князь Дамінік Радзівіл за свае грошы выставіў 3тыс. армію, якая першай святочна ўступіла ў Вільню. Выкарыстоўваючы значную перавагу ў сілах, Напалеон імкнуўся знішчыць 1-ю і 2-ю рускія арміі, якія былі размешчаны асобна (адна-пад Вільна, 2-пад Валкавыскам). У чэрвені-ліпені адбыліся цяжкія баі пад Кобрынам, Мірам, Полацкам. Дзякуючы бліскучаму манеўру Баграціёна-камандуючага 2-й арміяй рускія войскі не трапілі ў варожае акружэнне. Н. не ўдалося іх разбіць паасобку. Каля Смаленска дзве рускія арміі аб'ядналіся. Але адступленне з мэтай захаваць сілы працягвалася.

Амаль усю захопленую тэрыторыю Б. кантралявала французскае ваеннае камандаванне. Н. знайшоў тут нямала прыхільнікаў з боку тых шляхцічаў, якія шчыра паверылі ў абяцанні Н. аднавіць іх былую дзяржаўнасць і вярнуць землі, страчаныя падчас падзелаў РП. Таму яны сустракалі Н. як вызваліцеля ад Рас.х захопнікаў. Быў створаны Часовы ўрад ВКЛ. Ад яго патрабавалася ў першую чаргу забяспечваць усім неабходным і нават папаўняць рэкрутамі французскую армію, што расчаравала шляхту ў адносінах да Н. Частка шляхты працягвала па-ранейшаму арыентавацца на Рас. імператара Аляксандра I.

Жыхары Б. змагаліся ў складзе як Рас.х, так і французскіх войскаў. Бел. сяляне выступілі супраць акупантаў. Пачалася партызанская в-на супраць французскай арміі на Б.. Актыўна дзейнічалі партызанскія атрады вёскі Трасцені, атрад сялян з вёсак Барысаўскай воласці. Некалькі дзесяткаў тысяч беларусаў у складзе Руск. арміі прымалі ўдзел у Барадзінскай бітве.

Другі раз в-на прайшлася па Б. ў час адступлення французскіх войск. Рашаючая бітва адбылася каля в. Студзёнкі пад Барысавам. У Смаргоні Н. пакінуў армію і ад'ехаў у Парыж. 14 лістапада 1812 г. рускія войскі занялі без бою Гродна.

Вынікамі в-ны былі масавая гібель людзей. Пасяўныя плошчы скараціліся болып як напалову. У грашовых адносінах страты Б. ад в-ны склалі амаль 52 млн. руб. серабром. Імператар Аляксандр I дараваў здраду мясц. памешчыкам, якія пайшлі на службу да Н., але нічога не зрабіў для сялян, нават тых, хто змагаўся ў партызанскіх атрадах на баку Рас.х войскаў. Наадварот, сялянскі прыгон і свавол памешчыкаў у беларуск вёсках пасля в-ны 1812 г. рэзка ўзмацніўся.

№ 47 Геапаліт стан. і сац-эканам сітуацыя ў Б. ва ўмовах 1 сусв в-ны.

Першая сусветная в-на працягвалася з 1.08.1914 па 11.11.1918 г.

Прычынай в-ны: барацьба 2 імперыялістычных груповак дзяржаў-Траістага Саюза і Антанты-за перадзел ужо падзеленых калоній і сфер уплыву.У 1я дні в-ны зах., у тым ліку бел., губерні былі пераведзены на ваеннае стан.. У сувязі з гэтым забараняліся забастоўкі, вулічныя шэсці, маніфестацыі. На баку ўрада выступалі эсэры, меншавікі, бундаўцы. Бальшавікі былі супраць в-ны. Яны адмовіліся падтрымаць "свой" урад і прызналі карысным у інтарэсах пралетарыяту паражэнне ца-рызму ў в-не, ператварэнне в-ны імперыялістычнай у вай-ну грамадзянскую і перамогу рэв-цыі. Па-сутнасці, антываенную пазіцыю заняла газета "Наша ніва.

Ваенныя дзеянні на Б.: Жнівень-Асн. сілы Германіі былі засяроджаны верасень1915 г. на Усходнім фронце, які імкліва набліжаўся да Б.. Стаўка Вярх. галоўнакамандавання была пераведзена з Баранавічаў у Магілёу. У р-не Вільні пачынаецца аперацыя, вядомая як "Свянцянскі прарыў". Свянцяны былі ўзятыя, на наступны дзень вораг прарваў фронт каля Свянцян. Кавалерыйская група з 6 дывізій, якая дзейнічала ў тыле рускіх воінаў, 14 верасня захапіла Вілейку і падышла да Маладзечна. 16-17 верасня ў р-не Маладзечна, Вілейкі, Смаргоні 2-я руская армія спыніла наступленне германскіх войскаў і адкінула немцаў у раён азёр Свір і Нарач. Заходнія саюзнікі ў гэты цяжкі для Расіі час не аказалі ёй ніякай істотнай дапамогі.

Кастрычнік 1915 Немцы акупіравалі 1/4 Б. Яна да канца в-ны аказалася пад нямецкай акупацыяй. Нас-цтва цярпела прыгнёт, грабяжы, гвалт. Усе, каму было ад 16 да 60, плацілі падушную подаць. Жывёла, лясныя багацці Белавежскай пушчы вывозіліся ў Германію.

Сакавік 1916 Наступ. аперацыя рускіх войск адбылася ў р-не возера Нарач. Распачата 18.03.1916 з мэтай аблягчыць стан. французскай арміі пад Вердэнам. Атакі на непрыяцельскія пазіцыі працягваліся да 28 сакавіка, але дабіцца рашучых вынікаў не ўдалося. Гэтаму перашкодзілі неспрыяльныя метэралагічныя ўмовы, слабая артылерыйская падрыхт., памылкі каманд-я. 29 сакавіка быў аддадзены загад аб спыненні ап-цыі.

Наступленне германскіхя войскаў выклікала велізарны паток бежанцаў, у асноўным жанчын, старых і дзяцей. На захопленай непрыяцелем беларуск. зямлі быў устаноўлены жорсткі ваенны рэжым. Астатняя частка Б. ўяўляла сабой прыфрантавую паласу. Тут знах. каля 2 млн салдат і афіцэраў Руск. арміі. Многія прадпрыемствы былі разбураны. У глыб Расіі было вывезена каля 1/3 заводаў і фабрык.

Вялікую шкоду нанесла в-на сельс. гаспадарцы Б.. Больш за палову працаздольных мужчын было мабілізавана і адпраўлена на фронт. У выніку шмат сялянскіх гаспадарак засталося без работнікаў. Да абарончых работ прыцягвалася практычна ўсё Нас-цтва прыфрантавой паласы. Акрамя таго, мелі месца рэквізіцыі жывёлы, фуражу і прадуктаў харчавання. Пасевы скараціліся, былі страты ў пагалоўі жывёлы. Усё гэта, а таксама заняпад транспарту, фінансаў вельмі адмоўна адбілася на становішчы шырокіх народных мас, што не магло не выклікаць, нават ва ўмовах ваеннага часу, рабочых забастовак, сялянскіх, і салдацкіх выступленняў.

Самым буйным з іх было паўстанне салдат у кастрычніку 1916 г. у Гомелі. У гэтым выступленні прынялі ўдзел некалькі тысяч чалавек. Паўстанцы раззброілі каравульную каманду, вызвалілі каля 800 арыштаваных таварышаў і знішчылі складзеныя на іх абвінаваўчыя дакументы, разагналі горадскую паліцыю, аказалі ўзброенае супраціўленне рэгулярнаму войску, якое было тэрмінова накіравана для задушэння паўстання. У гэтым выступленні ўдзельнічалі і рабочыя Гомеля. Да суда было прыцягнута 16 чалавек, дзевяць з якіх расстралялі, а астатніх адправілі на катаргу. Выступленні вайскоўцаў сведчылі пра тое, што армія з апоры царызму паступова ператваралася ў яго праціўніка.

48Абвастрэнне сацыяльна-эканамічнага, палітычнага крызісу ў Расіі і Беларусі восенню 1917 г. Да восені 1917 г. ні адно сур’ёзнае пытанне, выстаўленая ў парадак дня Лютаўскай рэвалюцыяй так і не было вырашана.1. Па пытанні аб вайне і міры:У выніку несціхаючай вайны колькасць людскіх і матэрыяльных страт штодзённа павялічвалася і пагражала новымі катаклізмамі, але не столькі на знешнім, колькі на ўнутраным фронце. Бальшавікі сталі адкрыта звязваць праблему спынення вайны з неабходнасцю перадачы ўлады Саветам. Большасць "рэва-люцыйнай дэмакратыі" па-ранейшаму спадзявалася на дапамогу сацыялістаў краін-удзельніц вайны. Меншавікі, паслядоўнікі Г. Пляханава, а таксама энэсы ў сваёй тактыцы па дасягненні міру ваен-ным шляхам, па сутнаеці, змыкаліся з кадэтамі. Некаторая частка грамадства прыходзіла да думкі, што наблізіць мір можа толькі Устаноўчы сход. ІІа пачатку кас-трычніка франтавікі больш разважалі аб будучым падзеле панскай зямлі, чым аб сваіх непасрэдных абавязках. Такім чынам, лозунг "рэвалюцый-нага абаронніцтва" напаткаў поўны крах. Гатоўнасць абараняць свой край выказвалі беларускія арганізацыі, але пытанне аб фарміраванні іх нацыянальных часцей яшчэ знаходзіўся ў стадыі абмеркавання.2. Пытанне аб зямлі: У жніўні-верасні сялянскія Саветы на чале з партыяй эсэраў сталі адкрыта патрабаваць перадачы памешчыцкіх зямель у веданне зямельных камітэтаў яшчэ да склікання Ўстаноўчага сходу. Сяляне адмаўляліся пра-даваць дзяржаве хлеб па так званых цвёрдых, нярыначных і нявыгад-ных ім цэнах. Тым самым зрывалася дзяржаўная хлебная манаполія. У выніку харчовае забеспячэнне гарадскога насельніцтва і салдат фронта рэзка пагоршылася.Нягледзячы на ўзмацненне гэтай тэндэнцыі, сітуацыя знаходзілася пад кантролем органаў Часовага ўрада, яго зямельных камііэтаў, а таксама Саветаў сялянскіх дэпутатаў. Іншая справа, што з узмацненнем інфляцыі і дарагоўлі на прамысловыя тавары сяляне неахвотна прадавалі прадукты сваёй працы па "цвёрдых цэнах", чым спрыялі паглыбленню эканамічнага крызісу. 3 пачаткам перадвыбарчай кампаніі ва Устаноўчы сход аграрнае пы-танне зрабілася важнейшым полем міжпартыйнай барацьбы за галасы падаўляючай большасці насельніцтва.3. Рабочае пытанне: асаблівае незадавальненне рабочых выклікала няздольнасць Часовага ўрада ліквідаваць эканамічны крызіс, спыніць ін-фляцыю, дарагоўлю прадуктаў і г. д. Выйсце са становішча яны бачылі ў выданні законаў супраць свавольства фабрыкантаў і аб усталяванні дзяр-жаўнага кантролю над вытворчасцю і размеркаваннем. Па-ранейшаму найбольшым уплывам у рабочым асяроддзі карысталіся меншавікі і бун-даўцы, але ў верасні-кастрычніку ўсё актыўней сталі выяўляць сябе бальшавікі, якія звязвалі наступленне перамен да лепшага толькі з пера-ходам улады ў рукі Саветаў. 4. Нацыянальнае пытанне. Па сутнасці, найбольшых поспехаў да-сягнулі палякі і ўкраінцы, якія лічылі справу ўтварэння сваіх дзяржаў вырашанай і пачалі ўтвараць свае нацыянальныя часці для іх абароны. Нарэшце, па пытанні аб уладзе: Пасля ліквідацыі мяцяжа Карнілава абвас-трыліся спрэчкі адносна партыйнага складу Часовага ўрада. На гэты раз толькі правыя эсэры, правыя меншавікі, энэсы і кадэты стаялі за кааліцый-ны (сацыялістаў з буржуазіяй) кабінет. Бальшавікі, меншавікі-інтэрнацыя-налісты і левыя эсэры выступалі супраць так званага “згодніцтва”. Створаны ў верасні Савет Рэспублікі, або Перадпарламент, зацвердзіў склад новага, 4 кабінета міністраў з удзелам як сацыялістаў, так і кадэтаў. Старшынёй урада заставаўся ўсё той жа Керанскі. У выніку грамадскасць зразумела, што ўсё застанецца па-ранейшаму. У выніку ў складзе партый толькі паглыбіўся раскол на “правых” і “левых”, прычым, апошніх рабіла-ся ўсё больш. Усе цяжкасці ў краіне па-ранейшаму звязваліся з дзейнасцю Часовага ўрада: яго аўтарытэт занепадаў ўсё больш і больш. І наадварот ідэя перадачы ўлады Саветам рабілася больш папулярнай, асабліва на фронце. Апошнія спадзяванні памяркоўных сацыялістаў і кадэтаў ўсклада-ліся на Устаноўчы сход, выбары ў які абвяшчаліся на лістапад.Ва ўмовах набліжэння халадоў і нястачы прадуктаў НАСПЯВАННЕ агульнапалітычнага КРЫЗІСУ зрабілася відавочным.У гэты ж час панаваўшыя ў асяроддзі "рэвалюцыйнай дэмакратыі" партыі сталі губляць сваіх прыхільнікаў. Асабліва моцны заняпад прэ-стыжу РСДРП і ПС-Р вызначыўся неўзабаве пасля падаўлення карнілаў-шчыны, калі на іх лідэраў была ўскладзена адказнасць за “згодніцтва" з буржазіяй, якая быццам рыхтавала ваенную дыктатуру.У верасні-кастрычніку рэзка актывізаваліся бальшавікі Заходняга фрон-та, якім удалося ўтварыць (разам са спачуваўшымі) больш чым 50-ты-сячную арганізацыю (старшыня Абласнога камітэта – Мяснікоў). Мінскі Савет стаў моцным цэнтрам па падрыхтоўцы чарговай рэвалюцыі. Вялікі ўклад у гэтым накірунку ўнеслі Фрунзе, Кнорын, Любімаў, Ландэр, Алібегаў. Бальшавікі выдавалі газеты “Звезда” (Молот, Буревестнік), а таксама Ізвестія Мінского Совета” Яскравым прыкладам ўзрастання аўтарытэту бальшавiкоў стала перамо-га iх падчас вераснёўскiх перавыбараў Петраградскага Савета, старшынём якога стаў Л. Д. Троцкi. Лозунг бальшавікоў “Уся ўлада Саветам” рабіўся ўсё больш папулярным. 23 верасня створаны Савет Рэспублiкi (Перадпарламент) ўхвалiў склад чарговага каалiцыйнага ўрада. У новы кабiнет мiнiстраў (старшыня Керанскi) iзноў увайшлi кадэты. Так, па волi абароннiцкiх лiдэраў былi праiгнараваны настроi “рэвалюцыйнай дэмакратыi”, якая асуджала iдэю каалiцыi з буржу-азiяй.У вынiку Часовы ўрад не набыў той падтрымкi, на якую разлiчваў, не-выпадкова таму ў краiне пачала ўзрастаць хваля палiтычнага крызiсу, узмац-няемага пагаршэннем эканамiчнага становiшча насельнiцтва, асаблiва бяд-нейшых яго пластоў. Аўтарытэт кабiнета мiнiстраў няўхiльна знiжаўся яшчэ i таму, што грамадства спадзявалася на яго хуткую замену пастаянным ура-дам, сфармiраваным Устаноўчым сходам, У кастрычнiку у Расiйскай рэспу-блiцы ўжо поўным ходам iшла перадвыбарчая кампанiя ва Устаноўчы сход. Па Заходнефрантавой, Мiнскай, Магiлёўскай i Вiцебскай акругах у барацьбу за дэпутацкiя мандаты ўступiла 50 груповак, у тым лiку бальшавiцкiх. Але ленiнская партыя не абмяжоўвался парламенцкiм щляхам прыходу да ўлады. Як стала вядома з прэсы, бальшавiкi рыхтавалі паўстанне ў Петраградзе пад час адкрыцця II Усерасiйскага з’езда Саветаў рабочых i салдацкiх дэпутатаў – 20 кастрычніка, перанесены затам на 25 кастрычніка. Сваіх дэпутатаў на з’езд накіравалі асобныя Саветы Беларусі і часці Заходняга фронту.Часоваму ураду было добра аб тым вядома, але ён нічога не паспеў прад-прыняць. Наспела так званая “рэвалюцыйная сітуацыя”, калі вярхі не маглі кіраваць па-старому, а нізы не жадалі жыць па-старому.24-25 кастрычніка па камандзе Петраградскага Савета атрады рабочых і салдат на чале з ВРК пачалі займаць стратэгічныя пункты горада. Такім чынам, наспела новая, Кастрычніцкая рэвалюцыя. Яе арганізата-рам і кіраўніком стала РСДРП(б) на чале з У. І. Леніным.

№ 49 Роля Кастрычніцкая р-цыи у гистарычным лёсе бел.нар.

Восенню 1917 г. яшчэ больш пагоршылася сац.-эканамічнае стан. краіны. Набалеўшым было пытанне аб міры. Нас-цтва пакутавала ад цяжару ўтрымання больш як 2мільённай арміі Зах. фронту. Значна знізіўся агульнажыццёвы ўзровень. У народзе ўзраслі антыўрадавыя настроі. Усё гэта спрыяла бальшавікам ажыццяўляць курс VI з'езда РСДРП(б) на ўзброенае паўстанне. Яны пачалі актыўна праводзіць сваіх прадстаўнікоў у Саветы і ў верасні 1917 дабіліся значнага поспеху, але толькі ў буйных прамысловых цэнтрах краіны (на Б. Мінск і Гомель). Слабыя пазіцыі ў Саветах бальшавікі імкнуліся кампенсаваць узмоцненай агітацыяй сярод салдат Зах. фронту, якія, будучы змучанымі вайной, ахвотна паддаваліся гэтай агітацыі. Бальшавіцкія арг-цыі на Б. на 95 % складаліся салдат. Гэта давала бальшавікам магчымасць разгарнуць падрыхтоўку ўзброеных фарміраванняў да захопу ўлады.

25 кастрычніка 1917 рабочыя і па-бальшавіцку настроеныя салдаты пад кіраўніцтвам ЦК РСДРП(б) зверглі Часов ўрад. 26 кастрычніка II УсеРас. з'езд Саветаў абвясціў Савецкую ўладу ў цэнтры і на месцах.

Апоўдні 25 кастрычніка бальшавікі Мінска па вайсковым радыё атрымалі паведамленне аб перамозе паустання ў Петраградзе. Мінскі Савет абвясціў сябе ўладай. 3 турмаў былі вызвалены салдаты, арыштаваныя за антыўрадавыя выступленні. 3 іх быў арганізаванм 1 рэвалюц. полк. Пад ахову былі ўзяты чыгуначны вузел, пошта, тэлеграф, вайсковыя радыёстанцыі. Былі створаны ваенна-рэвалюц. камітэты (ВРК), якія абапіраліся на салдацкія масы. Супраціўленне бальшавікам аказаў Камітэт выратавання рэв-цыі. Камітэт увеў у Мінск Каўказскую дывізію і прад'явіў Мінскаму Савету ўльтыматум; з патрабаваннем перадачы яму ўсёй улады ў горадзе і на Зах. фронце. Перавага сіл у гэты момант аказалася на баку Камітэта выратавання, і Мінскі Савет пайшоў на часовы кампраміс з ім. У Мінск прыйшоў браніраваны поезд з па-балынавіцку настроенымі войскамі. Суадносіны сіл змяніліся. Камітэт выратавання не адважыўся пайсці на ўзброены канфлікт. Уладу ў Мінску і на Зах. фронце ўзяў у свае рукі ВРК. Ён распусціў Камітэт выратавання, а Калатухін быў арыштаваны.

Пры дапамозе ВРК бальшавікі распускалі Саветы, у якіх не мелі пераважнай большасці, праводзілі іх перавыбары і такім чынам забяспечвалі ўсталяванне сваёй улады. У Магілёве знах. Стаўка глаўкаверха, якая ўзначальвала барацьбу супраць бальшавікоў. Вакол яе гуртаваліся царскія генералы і афіцэры.

Савецкі ўрад аб'явіў генерала Духоніна звергнутым з пасады Вярх. галоўнакамандуюч. Руск. арміяй. У Магілёў былі накіраваны прабальшавіцкія ўзброеныя сілы. Стаўка была ліквідавана, а ўлада перайшла ў рукі ВРК. Вярх.м галоўнакамандуючым быў назначаны Крыленка. Хутка і бяскроўна адбыўся пераход улады ў рукі Саветаў у арміях Зах. фронту.

ІІасля кастрычніка бальшавікі пачалі фарміраванне адзінай і фуктуры органаў улады і кіравання. У кастрычніку 1917 г. былі скліканы з'езды рабочых і сялянскіх дэпутатаў, з'езды армій Зах. фронту. Быў створаны Аблвыканкамзах (Рагозінскі). Тады ж быў створаны і савет народных камісараў (СНК) пад старшынствам Ландэра. Былі ліквідаваны існаваўшыя дагэтуль органы мясцовага самакіравання- гарадскія думы і ўправы, земскія ўстановы. Іх функцыі ўзялі на сябе Саветы- адзіныя паўнаўладныя органы, якія праводзілі палітыку толькі адной партыі- бальшавіцкай. Яна ўключ.: 1) устанаўл. рабочага кантролю за дзейнасцю прадпрыемстваў; 2)нацыянализацыю прадпрыемстваў; 3)зямельную рэформу (павелічэнне надзелаў сялян. былыя маентки пераўтвораны ў саўгасы); 4) меры па паляпшэнні матэрыяльнага стан. рабочых: 8-гадзінны рабочы дзень, страхаванне рабочых, гарантаваная зарплата, адкрыццё біржаў працы, арг-цыя грамадга харчавання, бясплатнае медыцынскае абслугоўванне; 5) ліквідацыю непісьменнасці дарослага нас-цтва; 6)жорсткую барацьбу супраць царквы.

50.Шляхи фармираваня бул.дзярж.выники усебел.з’езда.Усебеларускі з'езд або Першы Усебеларускі кангрэс — першы ў гісторыі прадстаўнічы форум беларускага народу.Быў скліканы Вялікай Беларускай Радай. Пачаўся з 5 снежня 1917 года ў Мінску. З'езд сабраў шматлікіх беларускіх палітычных дзеячаў ад усіх населеных беларусамі губерняў.Да 14 снежня было зарэгістравана каля 1800 дэлегатаў (пераважна настаўнікі, вайскоўцы, чыноўнікі). Колькасць удзельнікаў не была пастаяннай.На І Усебеларускім з’езде прысутнічала 1872 дэлегаты, з якіх 1167 з правам рашаючага голаса. На ім былі прадстаўлены практычна ўсе слаі беларускага насельніцтва. З грамадскіх і палітычных груповак на з’езде выявіліся наступныя: земляцтвы (беспартыйныя) – магілёўскае, мінскае, віцебскае, смаленскае, віленскае, гродзенскае (г.з. ад усіх беларускіх губерняў); фракцыі сацыялістычных партый: эсэраў правых і левых, сацыял-дэмакратаў бальшавікоў, меншавікоў і інтэрнацыялістаў, беларускай сацыялістычнай грамады і іншых беларускіх палітычных партый; прадстаўнікі дзяржаўных і грамадскіх арганізацый, такіх як: земства, гарадскія самакіраванні, зямельныя камітэты, прафсаюзы, настаўніцкія аб’яднанні, вайсковыя беларускія рады, бежанскія камітэты. Запрашаліся таксама і прадстаўнікі розных Саветаў. Па саслоўнай прыкмеце з’езд быў пераважна сялянскім.З'езд абвясціў права беларускага народу на самавызначэнне і прыняцце дэмакратычнай формы ўраду. Падчас паседжання назіралася розніца ў палітычных поглядах паміж дэлегатамі ад БСГ і т.зв. "абласнікамі", якія прадстаўлялі галоўным чынам рэгіёны Усходняй Беларусі. Калі першыя казалі пра пэўную форму аўтаноміі альбо незалежнасць краіны, то другія бачылі будучыню Беларусі ў складзе дэмакратычнай Расіі.Была абрана Рада Кангрэсу, у склад якой увайшоў 71 прадстаўнік розных палітычных партый, а таксама Выканаўчы камітэт Рады Кангрэсу.Пасля доўгіх дыскусій у ноч з 17 па 18 снежня 1917 года быў прыняты першы пункт агульнай рэзалюцыі: "Першы Усебеларускі З’езд пастанаўляе: неадкладна ўтварыць з свайго складу орган краёвай улады ў асобе Усебеларускага Савета сялянскіх, салдацкіх, рабочых дэпутатаў, які часова становіцца на чале кіравання краем". Бальшавікі пільна сачылі за ўсім, што адбываецца на з'ездзе, да часу не перашкаджалі яму. Аднак як толькі дэлегаты пераадолелі разыходжанні і здолелі прыняць першы пункт рэзалюцыі і гэтым паставілі па-за законам мясцовую бальшавіцкую ўладу, 17 снежня 1917 будынак, у якім праходзіў кангрэс быў акружаны бальшавіцкімі атрадамі, а дэлегаты былі разагнаныя.Рада Кангрэсу і яе Выканаўчы камітэт працягвалі дзейнасць у падполлі. Пазней яны адыгралі важную ролю ў абвяшчэнні БНР.

51. Абвяшчанне Беларускай Народнай Рэспублікі.

9 сакавіка 1918 г. адбылося пашыранае пасяджэнне выканкома Савета Усебеларускага з’езда. На пасяджэнні была прынята 2-я Устаўная грамата да народа Беларусі. У гэтым дакуменце Беларусь абвяшчалася Народнай Рэспублікай. Аднак ў граматах не былі дастаткова выразна акрэслены сацыяльна-палітычныя задачы. Таму выпрацоўваецца агульная тактыка ў нацыянальным пытанні. 25 сакавіка 1918 г. на сесіі Рады была прынята Устаўная грамата. Грамата павінна была завяршыць працэс самавызначэння і канчаткова канстытуіраваць утварэнне беларускай нацыянальнай дзяржаўнасці. Галоўным у грамаце было абвяшчэнне незалежнасці Беларусі. Найбольшую самастойнасць Рада БНР атрымала ў галіне культуры і адукацыі. Народны сакратарыят БНР атрымаў ад нямецкага камандавання некаторыя правы і ў галіне міжнароднай палітыкі. Вось у такіх складаных умовах Рада БНР на закрытым пасяджэнні прыняла тэкст тэлеграмы германіі, у якой выказвалася падзяка за вызваленне Беларусі ад бальшавіцкага прыгнёту і анархіі. Пасылка Радай тэлеграмы выклікала востры палітычны кразіс у самой Радзе, яе пакінулі эсэры, меншавікі, яўрэйскія сацыялісты. Крызіс прывёў да расколу БСГ. Пасля вайны на вызваленай тэрыторыі Беларусі была адноўлена савецкая ўлада. Ствараліся яе органы: ваенныя саветы, рэвалюцыйныя камітэты, выканкомы Саветаў. Такім чынам, абвяшчэнне БНР з’явілася першай спробай рэалізацыі на практыцы беларускай ідэі, што ўзнікла яшчэ на пачатку ХІХ ст., сукупнасці ўсіх трох яе асноватворных элементаў – нацыянальнай свядомасці, нацыянальна-культурнага адраджэння і нацыянальнай дзяржаўнасці. Аднак гэта быў першы крок барацьбы за беларускую дзяржаўнасць. Незалежнасць і свабода, аб’яўленыя 25 сакавіка 1918 г., так і засталіся жаданнем і надзеяй.

3 сакавіка – падпісалі Брэст-Літоўскі дагавор. 9 сакавіка 1918г. была выдадзена 2-ая ўстаўная грамата, якая абвяшчала стварэнне БНР. 25 сакавіка 1918г. была выдадзена 3-яя ўстаўная грамата, якая абвясціла незалежнасць БНР у яе этнічных межах. У створаную раду ўвайшлі Серада, Скирмунт, Рычэуски, Аусяник, Лесик акрамя Я. Варонки. Пазней сюды войдуць браты Луцкевичы, Смолич. Але усе гэта прывядзе да разрыву у радзе. Рада існуе і да нашага часу(у Канадзе ). 11 лістапада адбылася рэвалюцыя ў Германіі і нямецкія войскі былі адазваны з нашых зямель.