Облыстық және оларға теңестірілген соттар

Облыстық және оларға теңестірілген соттар әділет министрінің және Республика Жоғарғы соты кеңесінің ұсынысы бойынша Президентінің билігімен құрылады.

Облыстық және оларға теңестірілген соттар төралқасына төраға, коллегиялар төрағалары, үш судья кіреді. Төралқа коллегиялар төрағаларының есептерін тыңдайды, сот практикасының материалдарымен танысады және оларды талқылайды. Істерді қарау нәтижесі бойынша қаулы шығарады.

Облыстық және оларға теңестірілген соттар коллегиялары аппеляциялық және кассациялық тәртіптегі істерді қарайды. Коллегиялардың құрамын сот төрағасы бекітеді.

Облыстық және оларға теңестірілген соттардың төрағасы судья қызметін қоса атқарады және өз қарамағындағы сот жұмысын жүзеге асырады. Коллегия төрағасы судья қызметін атқарумен қатар, коллегия жұмысын ұйымдастырады.

Әскери соттар

Қазақстан Республикасында әскерлердің әскери соты, әскери бірлестіктердің (армия әскери құрамалар, гарнизондар) әскери соттары құрылады. Қазақстан Республикасындағы әскери соттардың жалпы санын Президент анықтайды. Судьялардың санын әр әскери сот үшін әділет министрі анықтайды. Республика әскерілерінің әскери сотының құрамына төраға, коллегиялар төрағалары кіреді. Сот төралқасы, азаматтық және қылмыстық істер жөніндегі коллегиялар жұмыс істейді.

Өзінің құқықтық мәртебесі бойынша әскери соттар облыстық соттарға теңестірілген. Әскери бірлестіктердің соты аудандық (қалалық) сот мәртебесіне сәйкес. Ол төраға және судьялардан тұрады. Төраға судья болып табылады және құзірет шеңберіндегі әскери соттың жұмысын ұйымдастырады.

Тапсырма: Мәтіндер бойынша сұрақтар құрастырыңыздар

Көмекші есімдер

Мағынасы есім сөзге жақын, зат есімнің мекендік, мезгілдік мағынасын дәлдеп көрсететін грамматикалық қызметке ауысқан сөздерді көмекші есім дейміз. Мысалы: Қымыз ішіп болған соң, үнсіз үй ішінде Абай екінші бір сөзін бастады. Бұл сөйлемдегі ішінде деген көмекші есім оқиғаның болған орнын дәлдеп көрсетіп тұр.

Көмекші есімге мына сөздер жатады: алды, арты, үсті, жаны, қасы, арқасы, арасы, ортасы, іші, аузы, жағасы, төбесі, бойы, сырты, басы, тұсы, беті. Бұл сөздер ілік септік жалғаулы зат есіммен тіркесіп қолданылады: үйдің алды.

Тапсырма: Көмекші сөздермен сөйлем құрастырыңыздар.

Даналық ойдан дән ізде

1. Жақсы сөйлесе, аузынан гүл төгіледі,

Жаман сөйлесе, аузынан жын төгіледі.

2. Жақсы сөйлеген ас жер,

Жаман сөйлеген тас жер.

3. Жақсының сөзі– өлшеп пішкендей,

Жаманның сөзі – түйеден түскендей.

4. Жамандықтан тұра қаш,

Жақсылықпен бол жолдас.

5. Білімдімен дос болсаң,

Сасқанда ақылын айтар.

Білімсізбен дос болсаң,

Топ ішінде бетің қайтар.

6. Білім іздеген өсер, бүлік іздеген өшер.

7. Әдеп пен тәртіптің басы – тіл.

СӨЖ: Мәтіндерді әңгімелеу

СОӨЖ: Мәтіндерден сын есімдерді теріп жазу.

Сабақ №10. Лексикалық тақырып: Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты Грамматикалық тақырып: Омоним

Қазақстан Республикасының Жоғарғы Cоты-сот жүйесінің ең жоғарғы тармағы (буыны). Жоғарғы сот төрағадан, коллегиялар төрағаларынан, тұрақты судьялардан тұрады. Олардың жалпы санын Жоғарғы Сот төрағасының ұсынысы бойынша Президент белгілейді.

Жоғарғы Сот органдары болып: пленум, төралқа, азаматтық істер жөніндегі коллегия, қылмыстық істер жөніндегі коллегия, шаруашылық даулар жөніндегі коллегия, әскери коллегия және ғылыми – консультативтік кеңес болып табылады.

Жоғарғы Сот пленумы сот практикасын талдайды, пленум хатшысын, ғылыми – консультативтік кеңес сайлайды. Сонымен қатар заңды және басқа нормативтік актілерді қолдану туралы материалдарды оқып біледі.

Жоғарғы Сот төралқасы сот төрағасынан, коллегиялар төрағаларынан тұрады. Төралқа отырыстары айына екі рет өтеді. Жоғарғы Сот төралқасы сот төрелігін жүргізгенде, заңдылықты сақтау мәселелерін қарайды, коллегия төрағаларының хабарларын және есептерін тыңдайды.

Жоғарғы Сот төрағасы сот төрағасы болып табылады және сот жұмысын ұйымдастырады. Ол уақытша болмаған жағдайда, өкілеттілігін оның бұйрығы бойынша коллегия төрағаларының бірі орындайды.

Тапсырма: Сұрақтарға жауап беріңіздер.

1. Қазақстан Республикасының Жоғарғы Cоты қандай мәртебеге ие?

2. Жоғарғы Сот органдары қандай?

3. Қазақстан Республикасының Жоғарғы Cотының төрағасы кім?