
- •Тасты шөл – хамада, сазды шөл – тақыр, құмды шөл – эргтер.
- •Материкте 4 млрд-тан астам, яғни Жер шары халқының ¾ бөлігі тұрады.
- •Әлемнің 7-і кереметінің 5-еуі Еуразияда:
- •Микромемлекеттер: Андорра, Лихтенштейн, Монако, Сан-Марино, Ватикан.
- •Ең бірінші аэс – Ресейдегі Обнискіде.
- •Латын Америкасы елдері 4 аймаққа бөлінеді.
- •1960 Жылдан астанасы - Бразилиа. 22 штаттан тұратын федерациялы ел.
- •Сахара ең таза экологиялық аудан.
- •Антарктидадағы оазистер материк жағалауларында пайда болады.
- •Мұхиттық аралдардағы алғаш тәуелсіздік алған – Жаңа Зеландия (3 рет ашылған).
Мұхиттық аралдар саны 7 мыңнан астам, ауданы 1,3 млн.км².
Аралдардың жануарлар дүниесінде жыртқыштар мен улы жыландар кездеспейді.
Арал жағалауындағы таяз жерлер тіршілікке өте бай.
Мұхит аралдарын мұхиттағы «шұрайлы жерлер» деп атайды.
Экватор екі жағында, солтүстік жарты шардың субтропиктік белдеуі мен оңтүстік жарты шардың қоңыржай белдеуі аралығында орналасқан.
Мұхиттық аралдар материктік, маржандық, жанартаулық болып бөлінеді.
Мұхиттық аралдар Ф.Магеллан, Н.Н.Миклухо-Маклай, Д.Кук саяхаттарынан кейін белгілі болды.
Маржандық аралдар – атолл және маржан рифтері болып бөлінеді.
Полинезиядағы Гавай аралдары ең мол жауын-шашын мен сұлу табиғат орны.
Атолл - таяз, жылы теңіздерде таға тәрізді орналасқан маржандық құрылым. Олардың негізгі өсімдіктері – кокос пальмасы және пандан, таро шөптері. Таңқышаян мен теңіз құстары көп. Ішкі бөлігінде нан ағаштары, папоротниктер таралған.
Мұхиттық аралдар халқы – Оңтүстік Шығыс Азиядан қоныс аударғандар.
Материктік аралдар Жаңа Гвинея мен Жаңа Зеландия.
Мұхиттық аралдардағы елдердің ішінен дамығаны - Жаңа Зеландия.
Жаңа Зеландия жерінің 16% -ін 10 қорық алып жатыр.
Астанасы - Веллингтон қаласы, халқы 3,5 млн.адам, байырғы халқы - маорилер 10%, жаңа зеландықтар қоныстанған.
Жер бедері таулы, гейзерлер мен мұздану таралған, эндемикке өте бай.
Діңі 3м. Жаңа Зеландия қарағайы, жаңа зеландия зығыры және құстың 250 түрі тіршілік етеді. Аралда сүт қоректілер мен бауырымен жорғалаушылар мүлде жоқ. Еуропадан әкелінген жануардың 54 түрі жабайыланып кеткен.
Сөнбеген жанартауы Руапеху - 2796м.
Ауыл шаруашылығы өте жоғары дәрежеде дамыған, халқы қой, ірі қара өсірумен, егіншілікпен, балық шаруашылығымен айналысады.
Экспортқа қой жүнін, ет, сары май, ірімшік, жемістер мен балық өнімдерін сатады.
Каури қарағайы тек Жаңа Зеландияда өседі.
Мұхиттық аралдардағы алғаш тәуелсіздік алған – Жаңа Зеландия (3 рет ашылған).
Жаңа Гвинея өсімдігі Азияға, ал жануарлары Аустралияға ұқсас.
Өсімдіктерден - саго, пандан және кокос пальмасы, оңтүстіктегі жазықтарда Аустралиялық казуарина, эвкалипт, акация өседі.
Жануарлардан - кенгуру, кускус, қалталы борсық, ехидна, казуар, какаду, жұмақ құстары, кесіртке мен тасбақалар мекендейді.
Полинезия аралдары - Гавай, Маркиз, Туамат, Лайн, Спорады.
Микронезия аралдары - Каролин, Мариан, Маршал, Гилберт.
28. Мелонезия аралдары - Бисмарк, Соломон, Вануату, Фиджи, Тонго, Тувалу, Самоа.