21. Абвяшчэнне незалежнасці Беларускай Народнай Рэспублікі.

21 лютага 1918 г. — Выканаўчы камітэт Рады Ўсебеларускага з’езду звяртаецца да народаў Беларусі з 1-й Устаўной граматай.

9 сакавіка 1918 г. —Выканкам Усебеларускага з'езда прыняў 2-ю Устаўную грамату

25 сакавіка 1918 г. — прынята 3-я Устаўная грамата, абвешчана незалежнасць БНР.

Варонка Язэп (1891–1952) — першы старшыня Народнага сакратарыяту Беларусі

Серада Іван (1879–1943) — першы старшыня Рады БНР

19 лютага, калі бальшавікі з-за нямецкага наступлення пакінулі Менск, лідэры беларускага нацыянальнага руху паспрабавалі ўзяць уладу ў свае рукі. Выйшаў з падполля і Выканаўчы камітэт Рады Ўсебеларускага з’езду. У 1-й Устаўной грамаце Выканкам, выконваючы волю Ўсебеларускага з’езду, абвяшчаў сябе вышэйшай уладай у Беларусі, абяцаў хуткае скліканне Усебеларускага ўстаноўчага сходу і вылучыў са свайго складу першы беларускі ўрад — Народны сакратарыят Беларусі на чале з Язэпам Варонкам. Абвясціць Беларусь незалежнай дзяржавай яшчэ не адважыліся.

Хутка ў Менску запанавалі немцы, якія з’явіліся тут яшчэ 21 лютага. Усталяваўшы сваю ўладу ў горадзе, яны забралі касу Народнага сакратарыята, сарвалі з яго будынка сцяг і выгналі службоўцаў. Новыя гаспадары не прызналі беларускай улады, бо лічылі Беларусь часткай савецкай Расіі. 28 лютага дэлегацыя Народнага сакратарыята наведала рэзідэнцыю германскай ваеннай адміністрацыі, дзе выказала лаяльнасць да акупацыйных уладаў. Немцы дазволілі дзейнасць Народнага сакратарыята ў якасці беларускага прадстаўніцтва. Такім чынам, Народны сакратарыят, хоць афіцыйна і не прызнаны, атрымаў мажлівасць распачаць нарматыўную дзейнасць і хоць неяк ратаваць Беларусь.

3 сакавіка 1918 г. у Брэсце паміж Расіяй і Германіяй быў заключаны мір: тэрыторыя Беларусі была падзелена паміж ваюючымі бакамі. Большая яе частка да Дняпра і нават за Дняпром, занятая нямецкімі войскамі да моманту заключэння Брэсцкага міру, заставалася акупаванай немцамі да выплаты Расіяй 6-млрд кантрыбуцыі (золатам, зернем, інш. таварамі). Беларускія землі на ўсход ад Дняпра дасталася Расіі. Немцы планавалі далучыць да Літвы частку беларускіх зямель, у т.л. Віленшчыны і Гродзеншчыны. Адначасова Расія прызнавала незалежнасць Украіны і яе права на Брэсцкі, Пінскі, Мазырскі, Рэчыцкі і Гомельскі паветы.

У такіх умовах 9 сакавіка 1918 г. Выканкам Усебеларускага з'езда прыняў 2-ю Устаўную грамату (мела канстытуцыйны характар): абвяшчалася ўтварэнне Беларускай Народнай Рэспублікай у межах рассялення і колькаснай перавагі беларусаў. Выканкам Усебеларускага з'езда пераўтвараўся ў Раду БНР, якую ўзначаліў Іван Серада (заканадаўчая ўлада). Канчатковае рашэнне пытання аб уладзе ў Беларусі перакладавалася на Устаноўчы сойм, абраны шляхам свабодных выбараў. Абвяшчалася свабода слова, друку, сходаў, забастовак, саюзаў, недатыкальнасць асобы і жылля, шанаваліся правы нацыянальных меншасцяў. Абвяшчалася аб скасаванні прыватнай уласнасці на зямлю, якая перадавалася "без выкупу тым, хто самі на ёй працуюць". Лясы, азёры і нетры абвяшчаліся ўласнасцю БНР, устанаўліваўся 8-гадзінны працоўны дзень. БНР паўставала як сацыялістычная дзяржава. Немцы да фармавання дзяржаўных структур Беларусі ніякага дачынення не мелі. Члены Рады і ўрада БНР былі абраннікамі беларускага народа (Усебеларускі з’езд, снежань 1917 г.).

Разам з тым 2-я Ўстаўная грамата не вызначыла адносін з іншымі дзяржавамі. 23 сакавіка 1918 г. Антон Луцкевіч прапанаваў Народнаму сакратарыяту абвясціць незалежнасць БНР. І на чарговым пасяджэнні Рады, якое пачалося а 8 гадзіне вечара 24 сакавіка, фракцыя БСГ унесла прапанову аб абвяшчэнні незалежнасці БНР. Абмеркаванне даклада працягвалася 10 гадзін. Толькі каля 6-й гадзіны раніцы наступнага дня 25 сакавіка рэзалюцыя аб незалежнасці была прынята. 25 сакавіка пачалося і паартыкульнае абмеркаванне 3-й Устаўной граматы да народаў Беларусі. І нарэшце каля трох гадзін дня яна была зацверджана. З 25 сакавіка 1918 г. Беларуская Народная Рэспубліка абвяшчалася незалежнай дзяржавай, а Брэсцкі мірны дагавор касаваўся. Спрадвечная мара беларускіх барацьбітоў за незалежнасць сваёй дзяржавы, насуперак волі вялікіх дзяржаў, пачынала здзяйсняцца. І з акцыяй 25 сакавіка ўжо не маглі не лічыцца нават ворагі беларускай дзяржаўнасці.