Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
ist_bel_voprosi_i_otveti-KKR.1k.EUPz-11-12.doc
Скачиваний:
1
Добавлен:
01.04.2025
Размер:
542.72 Кб
Скачать

19. Вызваленчае паўстанне 1863–1864 гг. Пад кіраўніцтвам к. Каліноўскага.

Каліноўскі Кастусь (1838–1864) — кіраўнік паўстання на землях Беларусі і Літвы.

Урублеўскі Валеры (1836–1908) — паплечнік К. Каліноўскага, выдаваў разам з ім рэвалюцыйна-дэмакратычную газету на беларускай мове “Мужыцкая праўда”.

Мураўёў Міхаіл (“вешальнік”) (1796–1866) — віленскі генерал-губернатар, кіраваў падаўленнем вызваленчага паўстання.

Чэрвень 1862 г. — у Варшаве створаны Цэнтральны нацыянальны камітэт для непасрэднай падрыхтоўкі да паўстання.

Жнівень 1862 г. — у Вільні створаны Літоўскі правінцыйны камітэт (ЛПК).

10 студзеня 1863 г. — у Варшаве абвешчаны пачатак узброенага паўстання на тэрыторыі ўсёй былой Рэчы Паспалітай.

22 студзеня 1863 г. — ЛПК выдае Маніфест аб падтрымцы паўстання.

22 сакавіка 1864 г. — К. Каліноўскі ў Вільні пакараны смерцю праз павешанне.

Нацыянальна-вызваленчы рух супраць царызму меў дзве плыні: буржуазна-памешчыцкую (“белыя”) і рэвалюцыйна-дэмакратычную (“чырвоныя”). “Белыя” — буйныя і сярэднія памешчыкі, гандлёва-фінансавая буржуазія — выступалі за аднаўленне незалежнай Рэчы Паспалітай у межах 1772 г., вядучую ролю ў барацьбе за незалежнасць адводзілі шляхце, вялікія надзеі ўскладалі на ваенную дапамогу Францыі і Англіі, аграрная праграма мела абмежаваны характар (таму не мела шырокай падтрымкі ў сялянсвта). “Чырвоныя” — мала- і беззямельная шляхта, афіцэры, студэнты, рамеснікі, разначынная інтэлігенцыя. Падзяляліся на “правых” (памяркоўных), якія не патрабавалі радыкальнага вырашэння аграрнага пытання, выказваліся за кампенсацыю памешчыкам за зямлю пры перадачы яе сялянам і “левых” (радыкалаў), якія выказваліся за ліквідацыю памешчыцкага землеўладання, за права народаў на самавызначэнне. ЛПК, які з кастрычніка 1862 г. узначаліў К. Каліноўскі, дабіваўся перагляду аграрнай праграмы паўстанцаў, арыентаваўся на сялян як галоўную сілу паўстання, прызнання права народаў Беларусі і Літвы на стварэнне самастойнай Літоўска-Беларускай дзяржавы.

Пасля пачатку паўстання, у лютым 1863 г., Польскі нацыянальны ўрад расфарміраваў Часовы ўрад Літвы і Беларусі (так стаў называцца ЛПК), а К. Каліноўскі быў накіраваны на пасаду камісара Гарадзенскага ваяводства. На падаўленне паўстання была накіравана 200-тысячная рэгулярная расійская армія. Паўстанцы вялі партызанскую барацьбу, чакалі замежнай ваеннай дапамогі (аднак Англія і Францыя абмежаваліся толькі нотамі пратэсту). Частка шляхты, вярхі каталіцкага духавенства, спужаныя жорсткімі рэпрэсіямі, летам 1863 г. адышлі ад паўстання, не было шырокай падтрымкі і збоку сялян. У такіх умовах К. Каліноўскі паўторна ўзначаліў паўстанне, але было ўжо позна. Да пачатку восені паўстанцкія атрады ў Беларусі і Літве былі рассеяны. У лютым 1864 г. быў арыштаваны і сам К. Каліноўскі. Было пакарана смерцю 128 чалавек, у т.л. К. Каліноўскі, 12 500 было выслана, каля 6 000 атрымалі адміністрацыйныя пакаранні. Царскі ўрад пачаў масіраваную палітыку русіфікацыі: Беларусь наваднілі рускія чыноўнікі, настаўнікі, войскі, закрываліся навучальныя ўстановы, беларуская шляхта пазбавілася магчымасці займаць дзяржаўныя пасады.

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]