Тэма V: бронзавы век беларусі

1. Агульная характарыстыка бронзавага веку:

— асноўная сутнасць і храналагічныя межы;

— экспансія жывёлагадоўчых плямен на Беларусь;

— пытанне аб «індаеўрапейцах»;

— змены ў сацыяльнай арганізацыі, вераванні, мастацтва.

2. Культуры ранняга этапу эпохі бронзы:

— сярэднедняпроўская;

— паўночнабеларуская;

— культуры шнуравой керамікі Палесся і Панямоння;

— жуцаўская (прыбалтыйская) культура.

3. Сярэдні і позні этапы бронзавага веку Беларусі

— тшцінецкая гісторыка-культурная супольнасць;

— сосніцкая культура;

— культуры сярэдняй і позняй бронзы Паазер’я;

— пранікненне лужыцках плямёнаў на Беларусь, іх этнічная прыналежнасць.

Літаратура

1. Артеменко И.И. Племена Верхнего и среднего Поднепровья в эпоху бронзы. – Мн., 1967.

2. Артеменко И.И. Среднеднепровская культура. Сосницкая культура. Тштинецкая культура // Эпоха бронзы лесной полосы СССР. – М., 1987.

3. Зайкоўскі Э.М. Першабытныя помнікі на тэрыторыі Беларусі. – Мн., 1990.

4. Исаенко В.Ф. Древняя история Восточного Полесья. – Мн., 1975.

5. Калечиц Е.Г. Памятники каменного и бронзового веков Восточной Белоруссии. – Мн., 1987.

6. Крывальцэвіч М.М. Помнікі тшцінецкага часу на поўдні Беларусі // Гісторыка-археалагічны зборнік. – Мн., 1995. № 6.

7. Чарняўскі М. Бронзавы век на тэрыторыі Беларусі. – Мн., 1981.

Тэма vі: ранні жалезны век цэнтральнай і усходняй еўропы

1. Заканамернасці і асаблівасці археалогіі ранняга жалезнага веку:

— узнікненне металургіі і жалеза;

— рэвалюцыя ў матэрыяльнай вытворчасці;

— Вялікае перасяленне народаў і асобныя міграцыі этнасаў.

2. Плямёны Цэнтральнай Еўропы ў раннім жалезным веку:

— гальштацкая культура і яе вытокі;

— латэнская культура і мастацтва кельтаў;

— далужыцкая і ўласналужыцкая культура;

— усходнепаморскія плямены і падклёшавых пахаванняў;

— пшэворская культура і яе роля ў фарміраванні славян.

3. Скіфы і сарматы ў стэпах Усходняй Еўропы:

— даскіфскае насельніцтва стэпаў (кімерыйцы, таўры, чарналескія плямены);

— скіфы і скіфская культура;

— саўраматы і сарматы;

— «этнакарта Герадота» (каліпіды, неўры, будзіны, гелоны і г.д.).

4. Суседзі скіфаў у лясной паласе Усходняй Еўропы:

— дзякоўская культура;

— юхнаўскія плямены;

— усходні варыянт днепра-дзвінскай культуры;

ананьінскія плямены і іх сувязі з сармацкім светам.

5. Позні этап ранняга жалезнага веку Еўропы:

— чарняхоўская поліэтнічная культура;

— помнікі Кіеўскага тыпу;

— познедзьякоўская культура («маскварэцкіх гарадзішч»).

Літаратура

1. Артамонов М.И. Киммерийцы и скифы. – Л., 1974.

2. Археология Украинской ССР. – Киев. 1986, Т. 3.

3. Граков Б.Н. Ранний железный век. – М., 1977.

4. Граков Б.Н. Скифы. – М., 1971.

5. Довженок В.И. Об этнической принадлежности населения черняховской культуры // Древние славяне и Киевская Русь. – Киев, 1989.

6. Дашевская О.Д. Поздние скифы в Крыму. – М., 1991.

7. Дьяковская культура. – М., 1974.

8. Монгайт А.Л. Археология Западной Европы. Бронзовый и железный века. – М., 1974.

9. Смирнов К.Ф. Савроматы. Ранняя история и культура сарматов. – М., 1964.

10. Смирнов А.П. Скифы. – М., 1965.

11. Степи европейской части СССР в скифо-сарматское время // Археология СССР в 20-ти т. – М., 1989.

12. Халиков А.Х. Волго-Камье в начале эпохи раннего железного века VІІІ–VІІ вв. до н.э. – М., 1983.

13. Шмидт Е.А. Племена верховьев Днепра до образования древнерусского государства. – М., 1992.

14. Шмидт Е.А. Древние городища Смоленщины. – М.: - Л., 1963.