Тэма 12. Этнафонія Купалля на Віцебскім Падзвінні

Прымеркаванасць купальскага абраду па часе (23-24 чэрвеня/6-7 ліпеня). Разгорнутасць і маштабнасць купальскага песеннага цыкла на Віцебскім Падзвінні. Дэталёвае музычна-драматургічнае развіццё абрадавага дзейства ў прасторы і часе: песні да збору зёлак у лузе і завівання вянкоў (да захаду сонца); абход двароў з заклікальнымі песнямі (у вечары); абыход жытнёвага поля з песнямі аграрнага зместу (вечар); карагоды вакол вогнішча, жартоўныя песні - “высмейванні” хлопцаў і дзяўчат, купалкі любоўнай і сямейнай тэматыкі, купальскія балады, гульні, скокі (ноч); пусканне вянкоў па вадзе, сустрэча сонца (на золку). Этнафанічныя асаблівасці купальскай абраднасці ў раёнах Падзвіння: кацэнтраваная рэфрэннасць меладычнай лексікі песень і безрэфрэнныя напевы; песні рэзкага, воклічнага характару інтанавання і круг купальскага меласу лірычнага напеўнага складу; песні суровага, змрочна-прыкрытага тэмбру, уладарнага характару з напружаным рэчытатыўна-сігнальным тыпам голасавядзення і лірызаваныя напевы раздумлівага няспешна-дэкламацыйнага разгортвання меладычнай думкі; унісонна-гетэрафонны стыль інтанавання і кантрастная поліфанія (абрадавыя антыфоны, каноны з элементамі бурдону, кантрастна-лінеарная “барана” Полацкага, Докшыцкага, Лагойскага, Барысаўскага раёнаў).

Тэма 13. Этнафонія Купалля на Брэсцкім Палессі

Этнафанічныя асаблівасці купальскай абраднасці ў раёнах Брэсцкага Палесся. Драматургічнае разгортванне купальскага абраду ў прасторы і часе. Травестыйныя карнавальныя персанажы; абрадавае пахаванне-патапленне ведзьмы ў паўднёва-заходніх раёнах; як “ведзьмамі прыпяваюць” жанчын, якія не прыйшлі да купальскага вогнішча. Тэмбравая напружанасць і дынамічная моц выканання, сугестыўная падача песеннага слова, сваеасаблівая гартанная “гудлівасць” этнафанічнай традыцыі Брэсцкага Палесся. Разнастайнасць дыялектна-стылявых выканальніцкіх практык.

Тэма 14. Этнафонія жніва на Беларусі

Асноўныя этапы жніва і адпаведныя ім цыклы песень: зажынкі (песні-ўшанаванні першага снапа); жніво (працоўныя песні, лірыка-драматычныя маналогі жняі ў полі); дажынкі (урачыстыя песні заканчэння жатвы, заклікальныя магічныя звароты да духаў нівы). Жаночая выканальніцкая традыцыя. Інтанацыі галашэння, абідлівай скаргі ў песеннных выказваннях жняі на ніве; паходны, прыўзняты характар выканання дажынкавых велічальных песень гаспадару; рэгіянальная адметнасць дажынкавых цырымоній (“завіванне барады”, райковыя і спарышовыя песні, песні дажынкаваму вянку, снапу).

Этнафанічныя асаблівасці жніўных песень на поўдні Беларусі: рэчытатыўна-сігнальны тып інтанавання жніўных песень-галашэнняў, іх рытмічная імправізацыйнасць, доўгія фермата ў канцы і сярэдзіне страфы; гетэрафоннасць гучання “жніва” пры сумесным выкананні, тэмбрава-дынамічная напружанасць сольнага інтанавання з арнаментальнай, нярвова-акцэнтнай экспрэсіяй выканання (уздрыгванні, глісандзіруючыя скідванні, абрывы гуку ўніз і ўгору).

Этнафанічныя асаблівасці жніўных песень на поўначы: манадыйнасць выканання, няспешнае раздумлівае інтанаванне жніўнай песні; антыфонны прынцып арганізацыі галасоў; працяглая пявучасць меладычнай лініі ў светлых тэмбрах.

Рэчытатыўна-вакальны характар голасавядзення дажынкавых песень, застольных.