15.4 Сурет

Т және П – типті симметриялы төртұштықтарда .

Т және П – типті сұлбаларға сипаттамалық кедергілер

, (15.12)

79. Индуктивті байланысќан элементтері бар тізбектер.

Егер бір элементте тоқ өзгеруі басқа элементте ЭҚК пайда болуын әкелсе, екі элемент индуктивті байланысады. ЭҚК пайда болуын өзара индукция ЭҚК деп атайды. (10.1,а,б - сурет).

а) б)

10.1 Сурет

Егер бірінші катушка і₁ тоғы болса, бірінші катушканың орамдары өздік индукцияның Ф₁₁ магнит ағынымен байланысады, ал екінші катушка орам-дары болса өзара индукцияның Ф₂₁ магнит ағынымен байланысады. (10.1 - сурет).

Бірінші және екінші катушкалардағы өздік индукция мен өзара индук-цияның ағын байланысы

,

мұндағы w₁,w₂- бірінші және екінші орам сандары. Егер екінші катушка і₂ тоғы болса, екінші катушканың орамдары өздік индукцияның Ф₂₂ магнит ағынымен байланысады, ал бірінші катушка орамдары болса өзара индукцияның Ф₁₂ магнит ағынымен байланысады. Бірінші және екінші катушкалардағы өздік индукция мен өзара индукцияның ағынбайланысы: ; , мұндағы w₁,w₂- бірінші және екінші орам сандары. Бірінші және екінші катушканың индуктивтілігі және олардың өзара индуктивтілігі мына теңдеулермен анықталады

, , , , . (10.1)

Тізбектің екі индуктивті байланыскан элементтердің индуктивті байланыс дәрежесі байланыс еселеуішімен сипатталады

. (10.2)

81. Сызықты электр тізбегінің қасиеттері;

Электротехникалық құрылғыларда өтетін электромагниттік процестер әдетте күрделі болады. Бірақ та көп жағдайларда олардың негізгі сипаттамаларын кернеу, тоқ, ЭҚК сияқты интегралдық шамалармен жазуға болады. Электр энергиясын өндіруге, беруге, таратуға және түрлендіруге арналған электр энергиясының көздері мен қабылдағыштардан тұратын электротехникалық құрылғылардың жиынтығын электр тізбегі деп қарастырады. Электр энергиясын өндіретін электротехникалық құрылғыларды өндіргіштер немесе электр энергиясының көздері деп атайды, ал оны пайдаланатын құрылғыларды электр энергиясын қабылдағыштар деп атайды. Егер элементтер сызықты дифферен-циалды немесе алгебралық теңдеулермен сипатталса, онда олар сызықты элементтер деп аталады, ал қалған жағдайларда олар сызықсыз элементтер класына жатады. Тек қана сызықты элементтері бар тізбектер сызықты деп аталады. Суреттегі элементтердің біреуі ғана сызықсыз болса, онда ол тізбек сызықсыз болып саналады.

82. Қуаттар тепе-теңдігінің теңдеуі.

Қуат тепе-теңдігі энегияның сақталу заңдарының салдары болып табылады және электр тізбектегі дұрыс есептеулерге қызмет етеді. Кез келген тұйықталған электр тізбектегі электр энергиясынан бөлінетін қуаттардың қосындысы, энергия шығынының пайдаланған Р_пайд қуаттардың қосындысына тең немесе (4.6)

мұндағы Σ Ε_k I_k – алгебралық қосындысы.

Бұл теңдеу қуат тепе-теңдігінің математикалық түрімен сипатталады

Көрсетіп тұрғандай, актиаві қуат резисторда ыдырағандықтан, теңдеудің сол жағында (4.6) “+” таңбасына ие болады. Егерде ЭҚК Е және I тоқ бағыттары біртектес болса, онда қуат болымды болып саналады, егер де ЭҚК және I тоқ бағыттары бір-біріне қарама-қарсы болса, онда қуат теріс болады.Қуаттар тепе – теңдігі Энергияның сақталу заңынан білетініміздей, берілген актив қуат жұмсалатын барлық актив қуаттарға тең

Тепе – теңдік реактивті қуаттар үшін де сақталады

(8.14)

мұндағы «+» таңбасы индуктивті элементтерге қатысты ( ) «–» – таңбасы сыйымдылыққа ( ) қатысты болады.(8.14) «j»–ға көбейтіп шыққан жауапты (8.13) – ке қойсақ, біз қуаттар тепе – теңдігінің синусоидалды тізбек тоғының аналитикалық түрін табамыз

or