3.Бронзавы век на тэррыторыі Беларусі. З’яўленне індаеўрапейцаў. Вялікае перасяленне народаў

Бронзавы век быў звязаны з пачаткам новага этнічнага этапа рассялення індаеўрапейцаў. Гэта этнічная супольнасць узнікла ў 6-5 тыс. да н.э. у межах Малой Азіі, Каўказа, Месапатаміі.

Частка індаеўрапейцаў пайшла ў ьок Аўганістана і Індыі. Частка на Захад і асела на Балканах. Адтуль інлаеўрапейцы рассяліліся па ўсёй Еўропе. Склалася тры моўныя суполкі індаеўрапейцаў у Еўропе: германскія, кельтскія і славянскія. Тэрыторыя Беларусі стала прарадзімай для балтаў.

4.Плямёны

Вынік ассіміляцыі балцкіх і заходнефінскіх плямёнаў. У летапісы крывічы узгадваюцца пад 859 годам. У канцы першага тысячагоддзя аб’яднанне крывічоў распалася на группы: полацкую, смаленскую і пскоўскую. Дрыгавічы займалі большую частвку паўднёвай і частку цэнтральнай Беларусі паміж Прыпяццю і Заходняй Дзвіной. У культуры пераважалі славянскія элементы, і мова таксама. Назва Дрыгавічы мае балцкае паходжанне ад слова Дрыгва, альбо паходзіць ад старэйшыны роду Дрыгавіта. –Іч- прыналежнасць. Клечаск, Случаск. Радзімічы прыйшлі з паўднёвага захаду і рассяліліся па Пасожжу. Назву атрымалі ад старэйшыны Радзіма.

Кіеўская русь склалася прылеглай да шляху “з вараг у грэкі”. Узнікла ў перыяд аб’яднання дзвух дзяржаўных утварэнняў: Куявы і Славія(Ноўгарад). Утварэнне Кіеўскай Русі звязана з Варагамі, якія ў 10-11 ст. ажыццяўлялі па ўсёй Еўропе. Князь Рурык(?-879г.г) паклаў пачатак вялікакняжыцкай дынастыі Рурыкавічаў.

Русь. Назва Русь мае скандынаўскае паходжанне. Яна не была этнонімам усходных славян. Яно азначала дружыну князя, а русская зямля падуаладную ім тэрыторыю. У летапісах амаль да канца 12 стагоддзя да насельніцтва тэрыторыі Баларусі ужываюцца племянныя назвы назалежных княствах, якія падапарадкоўваліся вялікаму князю Кіеўскаму. Але княжанне дынастыі захоўваліся. Аб’яднаьльнікам стаў князь Уладзімір, які пасадзіў прыняууе хрысціанства. Наібольшай магутнасці Кіеўская Русь дасцігла пры Яраславе Мудрымю Паміж яго сынамі пачаліся міжусобіцы, утварэнні удзельных княстваў. У пачатку 13 ст. было каля 50.

У этнічным плане кіеўская Русь была вельмі наеднароднаў. Гэтыя дзяржаўныя ўтварэнне было нетрывалым і трымалася на сіле зброі. Кіеўская Русь ўяўляла сваеасаблівую федэрацыю

5.Першыя дзяржаўныя ўтварэнні. Полацкае і Тураўскае княствы

Полацкія землі ўваходзілі ў Кіеўскую дзяржаву, ала адносіны паміж імі абмяжоўваліся ўдзелам ва ўзаемакарысных ваенных мерапрыемтсвах. Прыкладна у 70 г. 10 стагоддзя ў Полацку кнэжыў Рагвалод. У 980 г. Уладзімір захапіў Полацк, але ў асобе Ізяслава дынастыя полацкіх клязёў была адноўлена.

У заканадаўчых адносінах Полацкая зямля кіравалася вечам. У выканаўчых - князем яго дружыны. Веча запрашала князя, дамаўлялася аб ўмовах княжання, прымала заканадўучыя пастановы прызначала чыноуникау, аб’яуляла вайну и заключала мир. Выканаучая улада абараняла тэррыторыю и ажыццяуляла администратыунае кираванне.

(в учебнике посмотреть даты)

Полацкая княства дасягнула росквиту у час княжання Усяслава. (1044-1101) Внук Изяслава, сын Брачыслава. Полацкая княства замацоувая за сабой значныя тэррыторыи, будуецца Сафийски Сабор. Три собора: в Новгороде, Киеве и Полацке. Пасля смерци Усяслава Полацкае княства было паздезелена на шэраг удзельных княствау памиж яго сынами. Пачынаецца перыяд Феадальнай раздробленнасти. Гэта было по всей Европе, не тольки на Славянских землях. Поступова ролю лидэра у Полацкай зямли захопливае Менскае княства.

Тураускае княства знаходзiлася у бассейне Прыпяци и адпавядала тэрыторыи рассялення Дрыгавичоу. Першапачатковым цэнтрам быу Турау. Пасля ан ролю лидэра вылучаецца Пинск.Турауская зямля знаходзилася у цесным палитычным кантакце з Киевам. Князи з Тураускага княства шли на вяликая княжанне у Киеве. З сярэдзины 12 ст. усталявалася самастойная княжасцкая дынастыя. У 12-13 ст.Турауская зямля таксама падзяляецца на удзельныя княжанни. Многия трапили пад уплыу Киеускага и Валынскага потым.

Барацьба з иншаземными захопниками

Экспансия нямецких рыцарай мела некальки мэтау. Адна з их тэррытарыяльная и распаусюджванне рэл.

Полацкая княства першым з усходних славян усупае у барацьбу з крыжаками. Германския рыцары напачатку накироуваюць сваю экспансию у Прыбалтыку. И засноуваюць у 1201 горад-крэпасць Рыга. У 1209 годзе крыжакі захапілі яшчэ адзін полацкі форкост Герцыке. Экспансія крыжакоў працягвалас на Ўсход, наславянскія землі. У 1240 годзе адбылася бітва на рацэ Няве на чале з наўгароцкім князем Аляксандрам. У 1242 годзе адбылася бітва на лезде Чуцкага возера, пасля якой пух захопнікаў прыпыніўся.

Другой небяспекай у гэты час былі мангола-татары. Хан Батый у 1237 годзе пачаў заваёўнецкі паход ва ўсходне-русскія землі. Ён захапіў Разань, Маскву і Уладзімір. Дайшоў дп ноугарада і Смаленска. Але чамусці павярнуў на поуздень. Версіі:

- сілы былі зменшаны

- тэрыторыя Беларусі – Дрыгва. Цяжка ваяваць.

Мангола-татары прайшлі па тэрыторыі Чарнігаускай зямлі, але большая частка Беларусі не зведала мангола-татарскага іга.

Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх зямель.

У Еуропе з 6 ст. пачынае фарміравацца феадальны уклад. Замацоуваецца феадальныя іерархія. Аснову гэтай іерархіі складау беніфіцый – заямельнае уладанне, якое давай кароь ці іншы буйны феадал у пажыццёвае карыстанне васалаў на ўмовах ваеннай службы. Паступова беніфіцый ператвараецца у феод – землі, якія перадаюцца у спдчыну. Феадалізм – уклад, які заснаваны на уласнасці на зямлю разам з славянамі. Феадал прысвойвае працу сялян у форме рэнты, для якой характэрна тры віды:

адаработачна рэнта, ці паншчына;

рэнта пралуктамі ці аброк;

грашова рэнта, або чынш.

На беларускіх землях вылучаюць два перыяды станаулення феадальных адносін.

Першы перыд.9-11 ст. характэрызуееца дзржаунай маёмасцю на землі.

Гэты перыяд называюць давотчынным. Распараджальнікам дзяржаунага зямельнага фонду быў князь. З абшчыннікаў збіралася палюддзе. Князь надзяляў вышэйшую знаць парвам збоу на сваю карысць даніны з пэуных тэрыторый.

Знаць не была землеуладальнікам.

Другі перыяд. З 12 ст. усталёўваюцца тры формы землеўладання:

- княжацкая, або даменная;

- баярская, або вотчынная;

- царкоўная.

Закабаленню свабоднага сялянства садзейнічалі княжацкія даніны, воіны, неураджайныя гады. Абшчынныя землі станавіліся уласнасцю феадала, дзяржавы або царквы.