6.Қазақстан экономикасы соғыс алдындағы бес жылдықтарда(1928-1941)жж

Социалистік өндірістік қатынас.ды қалыптас.п және дамытуға бағыт.н соғысқа дейінгі ұстанған жол бір бірімен тығыз байл. екі әдіспен жүргізілді: а)саяси жұмысшы табы мен шаруалардың одағын нығайту негізінде социализмнің іргетасын қалау.Эк.а бағытында өнеркәсіпті техника жағынан қаруландырып,халық шаруа.н индустриялан.у және ауыл шаруа.н коллектив.у жолымен аграр.қ секторды ұйым.у болды. Қаз.да бесжылдық жоспар(1928-32) екі бағытқы жасалды:а)ауыл шаруа.н,әсіресе мал шаруа.н дамытуға бет алынып,өнеркәсіпке екінші орын берілді;ә)ауыр өнеркәсіптің қазба сала.н,әсіресе түсті металлургия дамыту көзделді.Бірақ орталық Қаз.ғы көшеплі және жарт.кшпелі натуралды шаруа.ты,халық шаруа.ң материалдық техникал.қ дәрежесі.ң төмендігін ескермеді,ал бұл Қ.да индустриялан.ң қиын жүргізілуіне әкелді.1-бесжылдықта 40 ірі өнеркәсіп мекеме.і іске кірісті, 2 бесжылдықта  120 болды, 3бесжылдықта 700-ге жетті.Ірі құрылыс.ға: Ақтөбе химия комбинаты,Балқаш жез қорыту комб.ты,Қарағанды көмір бассейні, Шымкент қорғасын зауыты,Семей ет комб.ты,Түркістан Сібір темір жолы, т.б. Соғысқа дейінгі бесжылдық.ң соңында ірі қара металлургия кәсіпор.ы іске қосылды.Қаз.н 1940ж КСРО б.ша түсті металлургия өндіруде екінші орынға,көмір және мұнай өндіруде үшінші орынғашықты.Халық шаруа.ң бүкіл өнімін.гі Қ.н өнеркәсіб.ң үлесі алғашқы бесжылдықта 13.5% ке қарағанда 1940ж 63.7% болды. Бұл кезеңде КРОны әкімшілік аймақ.ға бөлу: губерния,ояз,болыстар орнына өлкелер,облыстар құрылды,олар губерния.дан ірілеу болды.Қ.ды индустриялан.мен қатар ауыл шаруа.н коллектив.у жүргізілді.Коллектив.у колхоз.р, машина шөп шабу және совхоз.р ұйымдас.у жолдарымен жүргізілді.Соғыс баста.да шаруа.ң 99%-ы колхоз.ға бірікт.ді, егістік жер 100% ,331 МСС және 194 совхоз құрылды.Коллектив.ң қателік.і: а)қысқа мерзімде жедел қарқынмен жүргізілді; ә)Қ.ң агросектор.ғы ерекшелік.р ескерілмей,колхоздаст.ң төменгі сатысынан жоғарғы сатысына секірту орын алды; б)орташа шаруа.ң,тіпті кедей.ң де малын қоғамдық ортаға салу орын алды.Осындай асыра сілтеушіліктен 183мың шаруа ауып кетті, шаруа.ң 30% босып кетті.Бұл республика эк.н адам айтқысыз құлдыратты, мал басы ойсырауы.ң анық көрінісі болды.1928ж мал басы 30.5 млн болса, содан 1933ж 4.5млн бас қалды.Мұндай құбылыс.ң салдарын жөндеу шара.ы жүргізілді,бірақ соғысқа дейінгі дәрежесіне қол жеткізілмеді.1937ж өнеркәсіптің қолдан сататын өнімі социалистік тауар айналымында 100% , егістік жер.ң 99.8% , мал басының 92.8% социалистік секторда болды.

7.Орталық Қазақстан: өндірістік келбеті және республика экономикасындағы орны.

Орталық Қазақстан

Аумағы – 428 мың шаршы км,Құрамы – Қарағанды облысы,Халқы – 1411,7 мың адам,Халқының тығыздығы 1 шаршы км-ге 3,6 адамнан,Қала халқы – 86%

ҚР халқының 11%-дан астамы тұрады

Табиғат байлықтары . Тас көмір, мыс, темір және марганец кендері , полиметалдар, сирек және шашыранды металдар, әр түрлі отқа төзімді балшықтар, басқы да құрылыс материалдары бар .

. Орталық Қазақстанның экономикалық негізін кен өндіру өнеркәсібі мен металлургия құрайды, сонымен бірге машина жасау мен химия өнеркәсібі дамып келеді . Өнеркәсіптік тұрғыдан алғанда, өзара тығыз байланысты ірі кен өндірушіжәне өндеуші өнеркәсіптің дамуы Орталық Қазақстанда бірыңғай аумақтық-өнеркәсіптік кешеннің қалыптасуына себепші болды . Оны, негізінен, 2 өнеркәсіп торап (Қарағанды-Теміртау, Балқаш-Жезқазған ) құрайды .Орталық Қазақстандағы өнеркәсіпторабының ең қуаттысы әрі дамығаны – Қарағанды-Теміртау торабы.

Қара металлургия: Қазақстан экономикасының серпінді дамуын айқындайтын факторлардың бірі дамыған тау-кен металлургия кешенінің болуы болып табылады. Бұл ретте өндірілетін қара және түсті металлургияның айтарлықтай үлесі Қарағанды облысының аумағында орналасқан кәсіпорындарға тиесілі. Қарағанды облысы жеткілікті өңдеуші кәсіпорындар жинақталғандықтан металл өңдеу жөніндегі кластерінің кәсіпорындарын ұйымдастыру үшін барынша дайын, бұл олардың арасындағы тиісті ынтымақтастықты ғана емес, өз кезегінде өнім сапасын жоғарлатуға алып келетін бәсекелестіктің қажетті деңгейін қамтамасыз етеді. «Металлургия» пилоттық кластерін жасау және дамыту жоспарында ұсынылған іс-шаралар металлургияның 4-5 қайта бөліс өнімдерінің, машина жасау өнімдерінің экспорты өсімін ынталандыруға, сондай-ақ экономиканың осы секторына ірі металлургия корпорацияларымен бірігу қағидаты бойынша шағын және орта кәсіпорындардың мүмкіндігінше көбін тартуға бағытталған шойын, болат қорытып , прокат шығаратын Қарағанды-Теміртау комбинаты .

Түсті металлургия : Балқаш-Жезқазған кен металлургия комбинаты , вольфрам мен молибден өндіретін Қайрақты-Көктемкөл кен байыту комбинаты .

Машина жасау : кен шахта және металлургия жабдықтары , электр энергиясы жабдық тарын өндіру .

Химия өнеркәсібі : көмір өнеркәсібі мен қара металлургия бірлесу (кооперация) арқылы өркендеді . Синтетикалық каучук және резеңке-техникалық бұйымдар зауыты . Кокс химиясы өнеркәсібі азот тыңайтқыштарын, тас көмір смоласын, күкірт қышқылын өндіреді .

Жеңіл өнеркәсіп : Қарағанды аяқ киім фабрикасы, жиһаз фабрикасы, сыртқы трикотаж, тігін және шұлық бұйымдары кәсіпорындары .

Тамақ өнеркәсібі : Қарағанды ет комбинаты, Қарағанды кондитер фабрикасы, диірмен комбинаты, Балқаш балық зауыты .

Проблемалары

1. Жезқазған кешенін дамыту оны сумен қамтамассыз ету .

2. Кен орындарын игеру барысында табиғатта қалатын көң-қоқыс .