5.Қазақстан экономикасы 1917-1928 жылдары арасында.

  1917ж қазан төңкерісінен кейін экономика,саясат және мәдениет тұрғысынан мешеу қалған Қаз.н дамуы.ң капиталистік сатысын аттап өтіп,социализмді орнатуға көшті.КСРО таратылғанға дейін Орталықтың саясаты Қ.ды әлеум.к эк.қ жағынан дамыту тұрғысында жүргізілді.Қ.н 1920ж 26тамызда РСФСР құрамында автономиялы республика,ал 1936ж 5желтоқсанда КСРО құрамында одақтас Р.ка болып жарияланды.Капитализмдік салтты жою, өндіріс құрал.н қоғамдық меншікке айналдырудан басталды.Эк.қ саясат.ң ең басиапқы адымы бай.ң,қуатты шару.ң,тіпті орта шару.ң мал мүлкін тәркіледі, өндіріс сала.на жұмысшы бақылауын енгізу,банк.ді, фабрика, зауыт.ды ортақтандыру.Барлығы тиісті декреттер мен ережелер б.ша жүзеге асырылды. «Жер туралы декретте» жерге деген жеке меншіктің қандай түріне де тыйым салынып, ол мем.т меншігі делініп жарияланды.Қаз.н эк.н азамат соғысы(1928-1920)мейілінше құлдыратты.Қ.да мал басы 1913ж.мен салыстырғанда 45.5%ға ,ауыл шару.қ 22%ға кеміді.Осы негізде әскери коммунизм саясаты енгізілді.Өнеркәсіп толығымен ортақтастырылды,қару жарақ өндірісіне көшрілді.Қолөнер артель.і құрылып,армияға қажет өнімдер шығару қолға алынды.Еркін саудаға тйым салынды,азық түлікті таптық сипатқа қарай орталықтан мем.т тарататын тәртіп енгізіледі.Азамат соғысы жыл.да шаруа.қ басқару орган.ы құрылды,бірақ толық дербестігі болмады.Эк.а тағы да әскери коммунизмде қайшылыққа ұшырады,бір орталықтан қатаң басқарып,өнім.ді орталықтан бөліп отыруды қиындытты.ЖЭС(1921-28ж) жүргізіліп,азық түлік борышы азық түлік салығына алмастыру,еркін саудаға рұқсат беріліп,жекеге тыйым салынды,аралас жеке меншік кәсіпор.р құру қолға алынды.1921-22ж жер мен суды пайдал.ғы теңсіздікті жою мәселесі шешілді.1923-25ж жерге орналас.у жаппай жүргіз.ді.1926-28ж ауыл шару.ғы капиталистік қатынас.р кедей.ң пайдасына шешілді.Ірі өнеркәсіп мекеме.н жедел қалпына келтіру үшін 1921-23ж өндірісті топтастыру жүрг.ді,1924ж өнеркәсіпті басқару қайта құрылды.Бірақ өнеркәсіпті дамыту бая болды, одақтық бюджеттен қаржы аз бөлінді,мем.ң өз қаражаты жетпеді.Бұл кезеңде аграрлық секторды және өнеркәсіпті кооперациялау,ірі өнеркәсіп мекеме.н қолдау,шикізат бағытын ұстап тұру ,оларды басқаруды жетілдіре түсу шаралары жүрді.

Қорытынды.

 

-Бұл кезеңде  Қазақстанда өндірістің социалистік сипаты экономикалық көп бағыттылығын жойып, социолистік өндіріс қатынастарын біртіндеп қалыптастырудан басталды.

-Қазақстан аграрлық өлке болғандықтан ауыл шаруашылығын кезеңдеп қайта құрудың маңызы өте зор болды.

-Азамат соғысы және өндірістің шегерілуі әскери коммунизм саясатына көшуді, бар мүмкіндіктерді топтастырып, бір орталықтан өтуді талап етті.

-Тарихи қалыптасқан көп қырлы экономика мүмкіндіктерді топтастырып, бір орталықтан қатаң  бөліп отыруды (яғни әскери коммунизмді) қарама-қайшылыққа ұшыратты. Сөйтіп, жаңа экономика (НЭП) саясатына көшуге мәжбүр етті.

-Азамат соғысынан кейін Қазақстанның халық шаруашылығынан қалпына келтіру шабан жүргізілсе де, аграрлық секторды және өнеркәсіпті кооперациялау, ірі өнеркәсіп мекемелерін қолдау, шикізат бағытын ұстап отырып, оларды басқаруды жетілдіре түсу негізінде жүргізілді.