15)Жер бедерінің сандық үлгісін құрудың негізгі процестері

Жер бетіндегі обьектілер x,y координаталары бойынша анықталған аумақтар бойынша таралған z биіктігінің мәндерімен берілген обьектілерден тұрады.Жер бедерінің сандық моделі дегеніміз жер бетінің ойлы қырлылығының сандық тұрғдан көрсету құралы.

Жер бедерін сандық модельдеуге қажетті бастапқы мәліметтерді карталардан,аэросуреттерден,горизонтальды сандық арқылы,аэрофотосуреттерден сонымен қатаргеодезиялық өлшеулер немесе жергілікті жерде лазерлік сканерлеу барысында алынады.

Лазерлік сканерлер өрісті заманауи әдіс көп қаражат қажет ететіндіктен көп қолданыла бермейді.Жер бедерінің сандық модельін құру-мәліметтердің нақты құралымын талап етеді,ал бастапқы мәліметтер әртүрлі үлестірілуі мүмкін.

TIN – регулярлық емес тренгуляцилық желі.Бірін бірі жаппайтын үшбұрыштар желісі.Ұшбұрыштардың ұштары ретінде бастапқы тірек нүктелерін қабылдауға болады.Жер бедері мұндай жағдайда көпқырлы бет ретінде көрініс береді.Әрбір қыры сызықтық функция немесе полигоналдық бет арқылы сипатталады.Полигоналдық беттердің үшбұрышты қырларының ұштары арқ.анықталады.Жер бетінің моделіне қол жеткізу үшін Делоне трангуляциясы деп аталатын тәсіл арқылы нүктелер жұбын қабырғалармен қосу керек.Делоне трангуляциясы екіөлшемді қосымшада ол келесі түрде қалыптасады,егер ешқандай үшбұрыштың ұшы ешқандай полигон ішіне түспейтін болса,бір бірімен байланысқан ,бірін-бірі жаппайтын үшбұрыштар жүйесі ең кіші периметрге ие болады.Мұндай трапеция жағ.да қалыптасқан үшбұрыштар тең қабырғалы үшбұрышқа жақындайды.

CRID баст.мәліметтерді интерполяциялау кезінде алынған биіктік мәндерінің регулярлық матрицасы.Матрицаның әрбір ұяшығы үшін биіктік интерполяция негізінде есептеледі.Дәлірек айтқанда ,бұл тор оның мөлшері нақты шешілетін мәселені дәлдігіне қойылатын талапқа сай анықталады.TCRID TIN және CRID модельдерінің элементтерінен құралған модель.Мұндай модельдердің өзіндік артықшылығы бар.Мысалы жер бедерінің күрделі формаларымен салыстыра сипаттағанда қажетті қосымша мәліметтерді пайдалануға мүмкіндік береді

1)Визуализациялау әдістері мен тәсілдері

Геовизуализация карталармен және географиялық ақпараттың басқа да түрлерімен,соның ішінде интерактивті карталармен,3D сценалармен,қорытынды диаграммалармен және кестелермен,уақытты көрсететін түрлерімен желілік қатынастардың сұлбалық түрлерімен жұмыс жасайды.ГАЖ дағы карталар статикалық қағаз карталарға ұқсас болғанымен,олар интерактивті,яғни кез-келген уақытта оларды өзгертуге,түзетуге болады.Интерактивті картаны үлкейтуге,кішірейтуге болады,және қандай да бір масштабтарда карта бетіндегі қабаттардың кейбіреуін қосуға немесе алып тастауға болады.Шартты белгілерді кез-келген таңдалған атрибуттар жиыны негізінде карта қабаттарын көрсету үшін қолдануға болады.

Карталар географиялық ақпаратты бейнелеу және жіберу үшін сонымен қатар мәліметтердің дамыған компилияциялы ,картографиялау,талдау,сұранымдар,далалық жағдайда мәліметтер жинау сияқты көптеген міндеттерін орындау үшін пайдаланылады.Карталардан басқа ГАЖ мәліметтер базасында глобустар және сұлбалық сызбалар сияқты басқа да интерактивті түрлер пайдаланылады.ГАЖ пайдаланушылары интерактивті карталар арқылы көптеген стандартты тапсырмаларды орындай алады.

Қарапайым және жетілдірілген.Бұл карталар ұйым қызметкерлері үшін географиялық ақпаратқа қол жеткізуге мүмкіндік беретін ГАЖ дың негізгі жұмыс формасы.

ГАЖ дайындаушылар карталарды қолданушы қосымшаларына қосып жасайды және көптеген пайдаланушылар ГАЖ да қолдануға арналған WEB карталарды интернетке жариялайды.