10) Мәліметтердің форматтары

Мәліметтер форматы ақпаратты қатты дискте сақтаудың әдістерін сонымен қатар оларды өңдеудің механизімін анықтайды.Мәліметтер моделімен форматтары негізінен бір бірімен байланысты болып келеді.Мәліметтер форматының өте көп түрі кездеседі.Айта кету керек әрбір ГАЖ да расторлық мәліметтерді сақтайтын негізгі форматтар қолданылады.(TIFF.JPEK-ашық кодты расторлық формат шығынсыз қысуды қамтамасыз етеді.GIF.BMP.WMF.PCX) Сонымен қатар GEOSPOT,GEOTIF бұлар расторлық бейнені шынайы географиялық координаталарға привязка жасағаны туралы мәліметті береді,және MR SID-ақпаратты сығуға арналған.Векторлық форматтардың арасында ең көп таралғаны DXF.Барлық жүйелер кеңістіктік ақпаратпен ақпарат алмасады.Бұлар ГИС және САПР негізгі айырбастау форматтары:SHP.E00.GEN(ESRI).VEC(IDRISI).MIF(MapInfo CORP-векторлық формат).DWG.DXF(Autodesk).WMF(Microsoft).DGN(Bentley)

Шейп бірнеше файлдардан құралған 3 жеке файлдары негізгі болып табылады L S-өзіндік геометрия форматындағы функция формасы,SHX-геометрияның ерекшелігінің позициялық индексін форматтайтын түрі,DBF.Бұлар геометриялық түрдегі мәліметтердір,нүкте,сызық,полигон сақтайды.Ресейлік айырбастау форматтарын тек қана алатын жүйелер-F1M(роскартография,SXF(әскери-топографиялық қызмет) Көбінесе эффективті нәтиже алу үшін компютерлік операцияларды біреуі векторлық форматты,ал біреуі расторлық форматтарды жүргізеді.Сондықтанда кейбір жүйелерде мәліметтерді басқару мүмкіндіктерін екі форматтың біреуінде жүргізеді,және вектордан расторға және керісінше растордан векторлық форматқа түрлендіру функциялары жүргізіледі.

11)Мәліметтер базасы және оларды басқару

МББЖ үлкен ақпараттық массивтерді алу және керекті мәліметтерді таңдар алу үшін керек. ГАД –да және КМБ –да келесі мәліметтер базаларының үлгілері кеңінен қолданылады:

1. реляциялық;

2. желілік;

3. иерархиялық.

Реляциялық үлгілерде ақпараттар кесте түрінде беріледі.Мұндағы негізгі тәсіл – ол арақатынасты қалпына келтіру. Бірінші реляциялық үлгіде байланыс «бірден-бірге» арақатынас болып табылады. Желілік үлгілерде арақатынас «көптен-көпек» болып табылады.Иерархиялық үлгілерде арақатынас иерархияылқ қатарға дәл келеді, жоғарыдан төменге немесе керісінше.

Қазіргі МББЖ Windows бағдарламаларында қолданады. Бұл ЭЕМ –ді толық мүмкіншіліепен пайдалануға мүмкіндік береді.

1. МББЖ деген не? МББЖ – Мәліметтер Базасын Басқрау Жүйесі (DBMS- Data Base Management System). Мәліметтермен жұмыс істеуге арналған бағдарламалар кешені немесе бағдарлама.Оның құрамына мәліметтер жинағын сақтау құрлымын құру мен өзгерістер құралдары, сонымен қатар оқулы, қосу, өзгерту және жою мүмкіншіліктері бар, сақталынатын мәліметтер кіреді.

2. «Серверлі» және «үстелдік» МББЖ қалай ерекшелінеді? Үстелдік ретінде мәліметтер базасының өзі басқа жерде тұрса да, әр уақытта компьютерде қолданыла алатын МББЖ –ны түсіну керек.Нәтижесінде МББЖ –ның бір неше көшірмесі мәліметтер базасына қатуы мүмкін.Серверлі МББЖ МБ –ның файылдары бар сол машинада Жұмыс жасайды.Қолданушы қосымшалар API арқылы тек бұл МББЖ- мен арақатынасқа түседі.Көп қолданушы мәліметтер базасына серверлі МББЖ нәтижелі әр қолайлы нүсқа болып табылады.

3. Реляциноды мәліметтер базасы деген не? Реляциноды МБ ақпаратты көру әдісімен ерекшелінеді. Мұндай базадағы Мәліметтер тегіс кестелерде сақталады.Кестелер бағаналары базада сақтауды қажет ететін мәтіндік атрибуттарға сәйкес келеді.

Әр бір кестенің бірінші ретті кілті (РК) – бағана немесе бағаналар жиыны

болуы керек. Олардың құрамы кестелердегі жазбаларды анықтап, бір –бірінен ерекшелейді.

Реляционды МББЖ кез-келген кестелердің қилыстары мен бірілулеріннне, әр түрлі жағдайлар бойыншажазбалар таңдауға, нәтижелер сорттарын топтау үшін қажет.

Кестелер қалай бір- бірімен байланысқан? Кестелерт арасындағы ең оңай байланыс бірінші кестеге бағананы қосқанда пайда болады, ол бағана екінші кестенің бірінші ретті кілтінің мағынасын білдіреді.

Жалпы рационалды МБ- ның жағдайлары әр түрлі кез- келген кестелердің барлық мүмкін болатын бірігулері мен қилыстары үшін тегіс механизмді білдіреді.

Нормализация деген не? Нормализайия деп тәуелсіздік жекеленген мәндерді көрсету және оларды жекеленген кестелерге енгізетіе үрдістерді айтады.

Нормализация нәтижесінде МБ –ның жұмысының тегістіге ұлғаяды. Сонымен бірге МБ- да қайталанатын ақпараттар құрамы азаяды, ал ол қателердің пайда болу ықтималдылығын төмендетеді.

4. SQL – сервер деген не? Реляционды МБ – ны басқару үшін серверді әдетте SQL –сервер деп атайды. SQL ( Structured Query Language –құрлымды сұрақтар тілі) Стандартты реляционды операцияларды басқа бұл тілдің кестелер құрлымын өзгерту мүмкіндігі бар. SQL әр түрлі нұсқалары серверлі сияқты үстелдік реляционды МББЖ –да қолданылады.

5. Бәрінен де қандай SQL – серверді қолданған жөн? Жалпы бұл тапсырманы қоюдан, қолданушылардың саны мен тапсырушылардың жағдайларынан каттытәуелді болу мүмкін. Төменде ең көп таралған SQL – серверлер бойынша кесте келтірілген:

   • IBMDB2 Universal Database- сұрақтарды ең жаңартылған тілі, ең күшті оптимизатор, басқа тілдерде жасу функциясының мүмкіндігі.Жоғары бығы.

   • Oracle Database-қосымшы мүмкіндіктердің көптігі. Нұсқалы сервер

Сервердің және қолданудың өте жоғары бағасы.

• Mikroft SQL Server - өзінің ең күшті дамыған бәсекелестеріне жақындап қалған, тез дамыған өнім. Орташа баға.

• Sybase Adaptive Server Enterprise- жеткілікті түрде дамыған.Бағасы орташа.

• Sybase Adaptive Server Anywhere – ең экзотикалық қоса платформаның астында жұмыс істейді.Төмен баға.

• Postgre SQL –тарихи үлгілерді қолдайды, өзінің мәліметтер базасының типін құру мүмкіндігі бар.Ақысыз.

• My SQL-қарапайым сұрақтарды тез жұмыс жасайды.Ақысыз.

6. Зерзатты- бағдарланған МББЖ денен не? . Зерзатты- бағдарланғанМБ әр түрлі кластағы зерзеттар түрінде көрсетілген. Зерзаттарға бару үшін әр түрлі ЗБМБ- ның өзіндік тілі немесе басқа тілдің тегі қарастырылады.

SQL – серверлердің құрушылар өз кезіндегі реляционды ядролық сервер үстінде зерзатты- бағдарланған қондырғыны құруға тырысты.

ЗБМБ туралы толығырақ ғылыми әдебиеттер мен мақалаларда кеңінен қарастырылған.

Табиғатта қандай МББЖ зерзатты-бағдарланған түрлері кездеседі? Келесі ЗБМБ жеткілікті түрде таралған /20/:

-Cache

-Fast Objects

-Gemstone/S

-Jasmine

-Object Storei

-Objectvity/DB

-Versant