13. Ұсақ масштабтағы карталар, қолданылу аясы

Ұсақ масштабты карталардың қолданылуы әркелкі : ұсақ масштабты карталарды үлкен аймақтар үшін қолданады, олар жер қорын есептеу мен ауыл шаруашылығын сканерлеу үшін қажет. Гуд проекциясы. Бұл проекция бүкіл жер шарының көрінісін беретін ұсақ масштабты карталарды құруда қолданылады .Оның негізіне Молльвейде проекциясы қойылған ,арнайы системадан алынған жер бетінің кейбір жерлеріне қолданылады .Бұл бөліктер экватор арқылы қосылады,сонымен толық карта шығады ,бұл картада жер бетіндегі бөлек жерлер тұнық көрінетін еді,егер Мольвейде проекциясын жалпы орта меридианмен алар болса. Әдибиеттілік, фондық, архивтік материалдар оқылады;орта геологиялық–ұсақ масштабты, кейінгі жылдардың инженерлі-геологиялық ізденістері,жақын арадағы құрылыс материалдарының шығу-тегі жайлы мәліметтер . Ұсақмасштабты картаның анализінде берілгендей жазық координаттардың санақ мағыналары қолданбайды.

14. Орта масштабтағы карталар

Карта – белгілі бір топографиялық проекциялар көмегімен Жер бетінің үлкен өлшем бірліктерінде анықталатын аудандардың нақты жазықтықта кішірейтілен кескіні.

Карталар әртүрлі белгілеріне: бейнеленуіне, территориясына, масштабына, мазмұны мен мақсатына байланысты жіктеледі.

Бейнеленуіне байланысты карталар Жердегі болып жатқан табиғи және қоғамдық құбылыстарды бейнелейтін географиялық карталар және аспан, оның бөліктері мен планеталарды бейнелейтін астрономиялық карталар деп ажыратылады.

Карталар қажетті масштабына сәйкес шартты түрде бөлінеді. Оның ішінде

орта масштабыты 1:200 000 – 1:1 000 000 аралығында

15. Ірі масштабтағы карталар, қолданылу аясы.

Масштаб карталары кішілері {милиондық}жалпыгеографиялық карталарға жатады,ал одан үлендері{жүзметрлік}жер планына жатұызамыз.

«Ірімасштабты» және «кішімасштабты» карталар түсінігі – қатысты.Қолданған кезде әр түрлі масштабтық карталармен салыстырады әлде кез-келген берілген қатысты есеппен теңестіреді.Есептің шығарылуына байланысты бір карта «кішімасштабты»және де «ірі масштабты» бола алады.Мысалы «екікилометрлік» автомототуристерге жазық дала оларға ірімасштабты болады,оларға ыңғайсыз,ал таулы аймақтарға алпинистерге жері кішімасштабты болады,дәл сондай ыіғайсыз.Осыған қатысты «жалпыгеографиялық карта» және «жергілікті планы» сондай түсініктер.Бұл түсініктер Генштабтың топокартасының қарауымен ғана жарамды және пайдалы .

16. Карталардың жіктелуі Карта – белгілі бір топографиялық проекциялар көмегімен Жер бетінің үлкен өлшем бірліктерінде анықталатын аудандардың нақты жазықтықта кішірейтілен кескіні. Карталар әртүрлі белгілеріне: бейнеленуіне, территориясына, масштабына, мазмұны мен мақсатына байланысты жіктеледі. Бейнеленуіне байланысты карталар Жердегі болып жатқан табиғи және қоғамдық құбылыстарды бейнелейтін географиялық карталар және аспан, оның бөліктері мен планеталарды бейнелейтін астрономиялық карталар деп ажыратылады. Карталар қажетті масштабына сәйкес шартты түрде:- ірі масштабты 1:1000 – 1:100 000 аралығында- орта масштабыты 1:200 000 – 1:1 000 000 аралығында- ұсақ масштабты 1:1 000 000 деп бөлінеді Территориясы бойынша дүниежүзі картасын, материктер, мұхиттар, материктердің бөліктері мен жеке мемлекеттер, әкімшілік облыстар, аудандар, қалаларды бөледі. Мақсатына қарай карталар:- ғылыми-анықтамалық – ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізуге және толық ақпарат алуға арналған. - оқулықтар – география, тарих, геология және т.б. зерттеуде қолданылады, мектептер мен жоғарғы оқу орындарына арналған.- техникалық – қандай да бір техникалық есептеулерді жүргізуге арналған, объектілер мен шарттар кескіндейді. -туристтік, навигациялық, әскери және т.б. Мазмұны бойынша карталар екіге бөлінеді: - Жалпыгеографиялық – Тақырыптық . Анимациялар біріншіден топографиялық карталардағы әуе ғарыштық суреттегі рельефке сандық үлгілеу береміз.Содан соң бұл рельефті блок диаграммаға ара қашықтықтан түсіру арқылы алынған түзелген фото бейнелі орынды жабамыз.Содан соң құрылған фото блок диаграммасының тематикалық мазмұнын белгілеудің түстерін қалыпқа келтіреді.