- •Ы. Ту±анбаев автоматтандырыл±ан электржетегi
- •Isbn 5-8380-1380-õ
- •Негiзгi т¾сiнiктер мен аныºтамалар.
- •Ñóðет а. Автоматтандырыл¹ан электромеханикалыº ж¾йенi» структурасы.
- •Электржетектер классификациясы ж°не негiçãi ò¶ñiíiêòåð.
- •I. Электр²оз±алт²ыш механикасыны³ негiздерi.
- •Механикалы² сипаттамалары.
- •1.4. Электржетегiíäåãi ²оз±алт²ыштарды³ жылдамды±ы мен моментiн реттеу
- •II. Т°уелсiз ²оздыр±ышты ТµРа²ты ток ²оз±алт²ышы бар электржетегiнi³ жылдамды±ын реттеу ж°не оны³ механикалы² сипаттамалары.
- •Ra Rкос
- •2.3.²Оз±алт²ышсипаттамаларын есептеу
- •2.4. Жылдамды²ты реостатты² реттеу
- •2.6. Жылдамды²ты якордегi кернеудi ´згерту ар²ылы реттеу бас²арылатын т¶рлендiргiш–²оз±алт²ыш ж¶йесi.
- •2.8. То² к´зi –²оз±алт²ыш /тк ²/ ж¶йесiндегi момент пен жылдамды²ты реттеу
- •III. Тарау
- •Б½лай болса
- •Rkoc1 1
- •3.2. Тежеу режимiндегi ²оз±алт²ышты³ ЖµМысы
- •Жылдамды²ты реостатты² реттеу ж°не
- •Магнит а±ыны мен кернеудi ´згерту ар²ылы жылдамды²ты реттеу.
- •I2 Makc
- •Алдын ала магниттеу ºисы¹ы бойынша
- •Оң жаºтарын бiр-бiрiне теңестiрiп алатынымыз
- •0 Мс Мктж Мктi Мкттаб м
- •6.2 ²Оз±алт²ыш пен механизмдердi³ ж¶ктемелiк диаграммалары
- •6.3. ²Оз±алт²ыштарды³ ²ызуы мен сууы.
- •6.6. ²Ыс²а ТµЙы²тал±ан роторлы ²оз±алт²ыштар ¶шiн МµМкiндiк iске ²осу санын аны²тау
- •7.1. Электржетектердi³ координаталарын реттеу туралы т¶сiнiктер
- •7.2. Электржетектердi³ жылдамды±ын реттеу
- •7.3. ²Оз±алт²ышты³ то±ы мен моментiн реттеу
- •Электржетектердi автоматты басºару.
- •Асихронды ºоз¹алтºышты басºару (а²) Электродинамикалыº тежеу тетiгi бар асинхронды ºоз¹алтºышты (а²) басºару схемасы.
- •²Осжылдамдыºты басºару (а²)
- •Фазалы роторлы (а²) басºару схемасы.
- •Сурет 7-24 фазалы роторлы а² басºару схемасы
- •Кернеудi тиристорлы реттеушiсi бар асинхронды эж
- •Асинхронды ºоз¹алтºышты баºылаушы эж
- •Синхронды электрºоз¹алтºыштарды басºару
- •Т½раºты ток ºоз¹алтºышын басºару схемасы
- •К¾ш беретiн аралыº магниттi к¾шейткiшi бар эж
- •Автоматтандырыл±ан электржетегi элементтерi
- •8.1. Реттегiøòåð
- •8.2. ¶Éëåñiìäi элементтер
- •8.3.. БµРыш датчиктерi
- •8.4. Жылдамды²ты³ датчиктерi
- •III. Тiзбектелген ж°не аралас ²оздыр±ышты ТµРа²ты
- •Iу. Асинхронды ²оз±алт²ышты электржетегiнi³
Ñóðет а. Автоматтандырыл¹ан электромеханикалыº ж¾йенi» структурасы.
Электржетек дегенiмiз машинаның ж½мысшы м¾шелiк ºоз¹алысºа т¾сiру ж¸не онда¹ы технологиялыº процесстi басºару ¾шiн та¹айындал¹ан электромеханикалыº ж¾йе. Автоматтандырыл¹ан электрожетектiң та¹ы бiр аныºтамасын келтiрейiк.
Автоматтандырыл¹ан электржетек деп электр ºоз¹а¹ышты к¾штi шала¼ткiзгiштi т¾рлендiргiштен, механикалыº берiлгi º½рыл¹ысынан, басºарушы электрлiк ж¸не микроэлектронды º½рыл¹ылардан т½ратын техникалыº ж¾йенi айтады. Оны атºаратын ºызметi берiлген технологиялыº процесстi ж¾ргiзу, ол процесстердi басºару функциясын механикалыº энергия¹а айналдыру. Б½л аныºтамада¹ы кейбiр жа¹дайларды атап айту¹а болады.
Бiрiншiден, автоматтандырыл¹ан электржетектiң негiзгi атºаратын ºызметiнiң бiрi-технологиялыº процесстi басºару машинаның ж½мысшы органының ºоз¹алыс параметрлерiн реттеу арºылы ж¾ргiзiледi.
Екiншiден, ºазiргi электржетектер электронды º½рыл¹ылармен толыº ºамтамасыз етiлген: электр энергиясын шала¼ткiзгiштi т¾рлендiргiш; автоматиканың микроэлектронды жабдыºтары ж¸не микропроцессорлармен.
Сонымен ºатар сыртºы ¸серден ºор¹аудың ж¸не басºарудың кейбiр ºызметтерiн атºаратын контактылы электр аппараттары (автоматты айыр¹ыш, магниттi ж¾ргiзушi, реле, т.с.с.) пайдаланылады.
¶шiншiден, ¸ңгiме электр энергиясын механикалыº энергия¹а жалпылама т¾рлендiргiшi туралы емес, материалды ж¸не энергетикалыº ресурстарды барынша аз шы¹ындап наºтылы технологиялыº процесстердi орындайтын турлендiргiш туралы.
Автоматтандырыл¹ан электромеханикалыº ж¾йемен автоматтандырыл¹ан электржетектiң аныºтамаларын салыстырып, ол т¾сiнiктердiң ¼зара жаºын, айырмашылы¹ы жоº екенiн байºаймыз. Осы¹ан орай, м½нан былай ''автоматтандырыл¹ан электржетек'' деген ½¹ымды пайдаланамыз.
Егер ж½мысшы машинасы немесе технологиялыº комплекс º½рамында бiрнеше автоматтандырыл¹ан электромеханикалыº ж¾йе болса, немесе оның º½рамына электр энергиясын ж¾йесiн жеткiзушi, б¼лшектеушi ж¸не электр энергиясын т¾рлендiргiш кiрсе, ондай электромеханикалыº ж¸не электрлiк ж¾йелердiң жиынты¹ын электромеханикалыº комплекс деп атайды.
Б½¹ан кен экскаваторының жабдыºтары мысал бола алады.
Экскаватор басºа ºоз¹алмалы машиналар сияºты иiлгiш кабельмен келетiн 6(10) кв кернеулi электр желiсiнен ºоректенедi. Кабель ºосушы пунктке ºосылады. Курнеудi экскаватор шана¹ына жеткiзу ¾шiн саºиналы ток ºабылда¹ыш ºойылады. Жо¹арывольттi тiзбектi жал¹ау ж¸не одан ºор¹ау ¾шiн жо¹ары кернеудi б¼лшектеушi º½рыл¹ы ºойылады, одан агрегаттың синхронды ºоз¹алтºышы ºоректенедi ж¸не басºарушы тiзбектi ºосымша электржетектерiн, басºа да º½рыл¹ыларды ºоректендiрiтiн т¼мендетушi трансформатор¹а берiледi.
Экскаватордың негiзгi ºоз¹аушы: к¼терушi, ожауды т¾сiрушi, б½рушы ж¸не ºоз¹алтушы электржетектер арнайы ºойыл¹ан т½раºты ток генераторынан ºоректенетiн т½раºты ток ºоз¹алтºышымен ж¾ргiзiледi. Б½л генераторларды, генераторлармен бiрге к¼пмашиналы т¾рлендiргiш агрегат т¾зететiн, синхронды ºоз¹алтºыш айналдырыды. Электржетектерiн басºару ¾шiн басºарушы º½рыл¹ы ж¸не машинстiң орындыº-пультi ºойыл¹ан. Экскаватор электржетегiнiң механикалыº б¼лiгiне редукторлар, барабанды-арºанды берiлiстер, тiреушi жетектiң тиiстi тiреуi ж¸не басºа элементтер кiредi.
Экскаватордың электромеханикалыº комплекстiң ¸рт¾рлi элементтерi экскаватор ожауына т¾сетiн салмаº, оның ºоз¹алысының сипатына ºойылатын талапºа сай конструкциялау ºарастырылады. Электромеханикалыº ж¸не электрлiк ж¾йелердi бiрiктiретiн басºарудың жалпы схемасы экскаватор ж½мысында¹ы технологиялыº процесстердi тиiмдi ж¾ргiзу шартына сай т½р¹ызылады. Б½л жа¹дай экскаватордың ¸рт¾рлi жабдыºтарын бiрт½тас электромеханикалыº комплекс ретiнде ºарастыру ºажеттiлiгi мен м¾мкiндiгiн аныºтайды.