ІСҚАҒАЗДАРЫНЫҢ

ҮЛГІЛЕРІ

(жергілікті атқарушы

органдардың құжаттары)

1

ОБРАЗЦЫ ДЕЛОВЫХ

БУМАГ

(документы местных

исполнительных органов)

ББҚ 65.050.2

І 85

Алматы қаласының Тілдерді дамыту басқармасы

Алматы қаласы әкімдігінің «Тіл» оқу-әдістемелік орталығы

«КИЕ» лингвоелтану инновациялық орталығы

Редакция алқасы:

Матыжанов К. І. – Алматы қаласы Тілдерді дамыту басқармасының бастығы, филология ғылымдарының докторы (төраға)

Қапалбеков Б. – Алматы қаласы әкімдігі «Тіл» оқу-әдістемелік орталығының директоры, филология ғылымдарының кандидаты (жауапты редактор)

Ахетов М. Қ. – Алматы қаласы Тілдерді дамыту басқармасының бөлім бастығы, филология ғылымдарының кандидаты (редактор)

Құлманов С. – Алматы қаласы әкімдігі «Тіл» оқу-әдістемелік орталығы- ның бөлім бастығы, филология ғылымдарының кандидаты (жауапты редактор)

Жонкешов Б. – «КИЕ» лингвоелтану инновациялық орталығының атқарушы директоры, филология ғылымдарының кандидаты (жауапты шығарушы)

Пікір жазғандар:

Құрманбайұлы Ш. – филология ғылымдарының докторы, профессор

Айдарбек Қ. – филология ғылымдарының кандидаты, доцент

Ісқағаздарының үлгілері (жергілікті атқарушы органдардың құжат- тары) / Образцы деловых бумаг (документы местных исполнительных органов). Құраст.: С.Құлманов. –Түзетіліп, толықтырып 2-ші бас. – Алматы: «КИЕ» лингвоелтану инновациялық орталығы, 2008. – 364 бет.

ІSBN 978-601-7038-18-2

Бұл жинаққа жергілікті атқарушы органдарда қолданылатын ресми ісқағаз- дарының орысша-қазақша үлгілері еніп отыр. Сонымен қатар ресми стильде қолданылатын синтаксистік тіркестер мен орысша-қазақша және қазақша-орысша сөздік кітапты пайдаланушылардың жұмысын едәуір жеңілдетеді.

Жинақты ресми орындардың аудармашыларына, жергілікті атқарушы орындарда ісқағаздарын жүргізумен айналысатын қызметшілерге көмекші құрал ретінде ұсынамыз.

Ісқағаздарының үлгілері пайдалануға өте қолайлы электронды нұсқасымен қоса беріліп отыр.

ББҚ 65.050.2

© Алматы қаласының Тілдерді дамыту

басқармасы, 2008

© Алматы қаласы әкімдігінің «Тіл» оқу-

әдістемелік орталығы, 2008

© «КИЕ» лингвоелтану инновациялық

ІSBN 978-601-7038-18-2 орталығы, 2008

Аңдатпа

Қазак тілінің мемлекеттік тіл ретінде өз дәрежесін иеленудегі аса өзекті сала – ісқағаздарын жүргізу екендігі белгілі. Қазақстан Республикасы Президентінің 2001 жылғы 7 ақпандағы № 550 Жарлығымен бекітілген «Тілдерді қолдану мен дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасына» сәйкес мемлекеттік басқару органдарының барлығы ісқағаздарын кезең-кезеңімен мемлекеттік тілге көшіру үстінде. Міне, осы орайда мемлекеттік органдарда мамандардың қазақ тіліне шорқақтығынан, білетіндердің ресми стилге төселмеуінен, терминдік қолданыстардағы бірізділіктің қалыптаспауынан, маман-аудармашылардың тапшылығынан, қазақ тілінің жаңа технологияларға жедел икемделмеуінен түрлі қиыншылықтарға ұшырап отыр. Осы ауыртпашылықтарды біршама жеңілдету мақсатында Алматы қаласы Тілдерді дамыту басқармасы мен «Тіл» оқу-әдістемелік орталығы «Кие» лингвоелтану инновациялық орталығымен бірлесе отырып, қолдарыңыздағы «Ісқағаздарының үлгілері» атты сериялық еңбекті әзірлеп басып шығаруды қолға алып отыр. Бұл басылымға ең алдымен жергілікті атқарушы органдарда қолданылатын ісқағаздарының қазақ және орыс тілдеріндегі нұсқалары топтастырылып, жиі қолданылатын терминдер мен атаулардың, сөз тіркестерінің тізбесі жинақталған. Сонымен қоса кітапқа енген құжаттардың электронды нұсқасы қоса беріледі. Демек, бұл кез келген маманға құжат әзірлеу кезінде екі тілді еркін пайдаланып, жұмыс істеуіне барынша қолайлы жағдай туғызады.

Алғашқы кітапқа жергілікті атқарушы органдарда жиі қолданылатын ортақ құжаттар топтастырылды. Келесі томдар басқару органдарының салалары бойынша қолданылатын құжаттар топтамасына арналады. Мәселен, биыл, кеден ісіне, денсаулық сақтау мен санитарлық эпидемиология саласына арналған құжат үлгілері жарыққа шығады. Одан әрі қаржы мен экономика, құрылыс және сәулет, жер қатынастары, қоршаған ортаны қорғау, төтенше жағдайлар, жұмыспен қамту және әлеуметтік сала, энергетика және коммуналдық шаруашылық, көлік, сауда мен кәсіпкерлік т.б. салалар бойынша жалғасады.

Басты мұратымыз – мемлекеттік тілде іс жүргізу саласына нақты қолдау көрсете отырып, қазақ тілінің қолданылу аясын кеңейтуге барынша жәрдемдесу. Бұл республика көлемінде алғаш қолға алынған күрделі жобаның бірі. Сондықтан еңбек әрбір басылым сайын толығып, жетілдіріліп отырады.

ІCҚАҒАЗДАРын ЖҮРГІЗУ

Ісқағаздарын жүргізу – бұл құжаттар дайындау және кеңсе құжаттарымен жұмыс жүргізуді қамтамасыз ететін қызмет саласы. Соңғы кездері басқаруды құжаттандырумен қамтамасыз ету (БҚҚ) деген термин жиі қолданыла бастады. Бұл термин іс жүргізудің ұйымдастыру-техникалық негізін жетілдіруге байланысты, құжаттармен жұмыс жасау саласына есептеуіш техника құралдарын, ақпарат жинау, өңдеу, сақтау және пайдаланудың қазіргі заманғы ақпараттық технологияларын енгізуге байланысты пайда болды.

Ісқағаздарын жүргізудің негізгі элементтерінің бірі – құжат жасау болып табылады. Құжат жасау дегеніміз – ақпаратты қағазға немесе басқа тасымалдаушыға жазу (түсіру) болып табылады. Ол бекітілген нормативтік-құқықтық актілердің ережелері бойынша жүзеге асырылады және заңдық күші болады.

Заңдық күш құжаттың қолданыстағы заңнамаға, оны шығарған органның құзыретіне, ресімдеудің бекітілген тәртібіне байланысты болады.

Басқару құжаттары мекеме құжаттарының негізін құрайды және ісқағаздарын жүргізудің нысаны болып табылады.

ДЕЛОПРОИЗВОДСТВО

Делопроизводство – это отрасль деятельности, которая обеспечивает документирование и организацию работы с офисными документами. В последнее время все чаще начал употребляться термин документационное обеспечение управления – ДОУ. Он возник в связи с совершенствованием организационно-технической основы делопроизводства, в связи с внедрением в сферу работы с документами средств вычислительной техники, современных информационных технологий сбора, обработки, хранения и использования информации.

Одним из основных элементов делопроизводства является документирование. Под документированием понимается запись информации на бумаге или другом носителе. Оно осуществляется по правилам, установленным правовыми нормативными актами, и имеет юридическую силу.

Юридическая сила – свойство документа, предоставленное ему действующим законодательством, компетенцией издавшего органа, установленным порядком оформления.

Управленческие документы составляют основу документации организации и являются объектом делопроизводства.

І АҚПАРАТТЫҚ-АНЫҚТАМАЛЫҚ ҚҰЖАТТАР

Мекемелер дайындайтын құжаттардың көп бөлігі ақпараттық-анықтамалық құжаттар болып табылады. Бұл құжаттар нақты істер туралы ақпараттардан тұрып, шешімдер қабылдау және бұйрық сипатындағы құжаттарды дайындауға негіз болады.

Ақпараттық-анықтамалық құжаттарға анықтамалар, баянхаттар немесе түсініктемелер, актілер, әртүрлі хаттар және т.б. жатады. Олар ұйымдастырушылық-бұйрықтық сипаттағы құжаттарға қосымша болып келеді де, міндетті түрде орындауға жатпайды. Олардағы ақпарат іс-әрекетті орындауға қозғау салғанымен, мәлімет ретінде ғана қабылданады.

АНЫҚТАМА

Анықтама – 1) белгілі бір деректер мен оқиғаларды сипаттайтын, растайтын құжат; 2) қызметтік сипаттағы деректерді растайтын құжат.