35

БЕЛАРУСКІ ДЗЯРЖАЎНЫ УНІВЕРСІТЭТ

Гістарычны факультэт

Кафедра гісторыі Беларусі

новага і навейшага часу

Метадычныя рэкамендацыі і тэматыка кантрольных работ

па гісторыі Беларусі для студэнтаў 3 курса

па спецыяльнасцях «гiсторыка-архiвазнаўства» i «музейная справа i ахова помнiкаў гiсторыi i культуры»

гістарычнага факультэта

Мінск, 1999

Рэцэнзент: С.М. Ходзін, кандыдат гістарычных навук, дацэнт кафедры крыніцазнаўства і музеезнаўства БДУ

Зацверджана Саветам гістарычнага факультэта

Пратакол № 1 ад 2.11. 1999 г.

Аўтары-складальнікі: кандыдат гiстарычных навук, дацэнт

Адамушка У.І. i кандыдат гістарычных навук Лукашэвіч А.М.

Метадычныя рэкамендацыі і тэматыка кантрольных работ па гісторыі Беларусі для студэнтаў 3 курса гістарычнага факультэта па спецыяльнасцях «гiсторыка-архiвазнаўства» i «музейная справа i ахова помнiкаў гiсторыi i культуры». Мн.: Белдзяржуніверсітэт, 1999. - 36 с.

Тэматыка кантрольных работ складзена ў адпаведнасці з вучэбным планам гістарычнага факультэта. У метадычнай распрацоўцы ўлічаны асаблівасці прафесійнай падрыхтоўкі студэнтаў, прыведзены навейшыя крыніцы і літаратура па кожнай тэме, а таксама рэкамендацыі па напісанню кантрольнай работы.

УСТУП

Тэматыка кантрольных работ складзена ў адпаведнасці з праграмай курса «Гісторыя Беларусі» для студэнтаў 3 курса гістарычнага факультэта па спецыяльнасцях «гiсторыка-архiвазнаўства» i «музейная справа i ахова помнiкаў гiсторыi i культуры». У метадычнай распрацоўцы ўлічаны асаблівасці прафесійнай падрыхтоўкі студэнтаў, прыведзена навейшая літаратура па кожнай тэме.

Кантрольнае заданне па гісторыі Беларусі 1917 - сяр. 1990-х гг. з’яўляецца састаўной часткай самастойнай работы студэнтаў 3 курса. Яно выконваецца пісьмова (у аб’еме вучнёўскага сшытка, не менш 18 с.) і абараняецца вусна ў форме гутаркі з выкладчыкам у «дні завочніка» ці ў перыяд сесіі. Пры паспяховай здачы студэнтам кантрольнага задання ў заліковай кніжцы робіцца адпаведны запіс, які служыць падставай для допуску да экзамена па гісторыі Беларусі.

Пры выбары тэмы кожны студэнт абавязаны азнаёміцца з планам кантрольнай работы і, пры неабходнасці, унесці карэктывы.

Прыведзеныя пры кожнай тэме спісы літаратуры носяць рэкамендацыйны характар. Студэнты могуць карыстацца не толькі ўказанай літаратурай, але ў кожнай рабоце абавязкова павінны выкарыстоўвацца навейшыя працы па выбранай тэме.

Пры напісанні кантрольнай работы неабходна спачатку азнаеміцца з адпаведнымі тэмамі ў дапаможніках па гісторыі Беларусі і iншых гiстарычных даведнiках. Пры гэтым не трэба абмяжоўвацца толькі адным выданнем. Далей мэтазгодна азнаёміцца з адпаведнымі тэме артыкуламі ў шасцітомнай «Энцыклапедыі гісторыі Беларусі» (Мн., 1993-99. Т. 1-5) і толькі тады прыступаць да больш грунтоўнага вывучэння пытання, выкарыстоўваючы спіс рэкамендаванай літаратуры. У кожнай рабоце абавязкова павінны выкарыстоўвацца крыніцы.

Пры напісанні кантрольнай работы студэнт павінен прыводзіць яе план і рабіць кароткія вывады па кожнаму раздзелу.

Пры афармленні работы вывады і прыводзімыя факты павінны падцвярджацца матэрыяламі крыніц (а пры іх адсутнасці - з навуковых прац) і абавязковымі спасылкамі на іх.

Пры афармленні спасылкі ўказваецца: аўтар твора, поўная назва твора ці дакумента, месца і год выдання, старонка. Калі выкарыстоўваецца матэрыял часопіса, то ўказваюцца: аўтар, назва артыкула і часопiса, год і нумар, старонка (для газеты - назва, год, дата). Калі манаграфія, ці артыкул выкарыстоўваецца некалькі разоў, то яны пішуцца скарачона: аўтар, назва, старонка. Спасылкі лепш даваць унізе старонкі і нумераваць, пачынаючы з лічбы 1. Напрыклад:

1. Бергман А. Слова пра Браніслава Тарашкевіча: Гіст. жыццяпіс. - Мн., 1996. - С. 141.

2. Там жа. С. 49.

3. Браніслаў Тарашкевіч. Аўтабіяграфія // Спадчына. - 1996. - № 4. - С. 94.

4. Бергман А. Слова пра Браніслава Тарашкевіча. - С. 142.

У выпадку, калі вы прыводзіце цытату, то спасылкі неабходна рабіць на тое выданне, адкуль вы яе ўзялі (а не на спасылку ў самой манаграфіі).

У канцы работы прыводзіцца спіс літаратуры і крыніц у алфавітным парадку. У спіс уключаецца літаратура, з якой аўтар працаваў пры падрыхтоўцы кантрольнага задання. Пры гэтым прыводзяцца поўныя выхадныя дадзеныя той ці іншай працы. Напрыклад:

1. Лемяшонак У.І. Вызваленне - без грыфа «Сакрэтна». - Мн.: Полымя, 1996. - 151 с.

Тэма кантрольнай работы вызначаецца ў адпаведнасці з першай літарай прозвішча студэнта (гл. Дадатак 1), альбо па ўзгадненню з выкладчыкам.

Дадатак 1

Тэматыка кантрольных работ

Нумар тэмы кантрольнай работы павінен адпавядаць першай літары прозвішча студэнта.

№ тэмы	Назва тэмы	Першая літара прозвішча
1	Крыніцы па гісторыі Беларусі найноўшага часу ў архівах РБ.	а	о
2	Крыніцы па гісторыі Беларусі найноўшага часу ў архіўных сховішчах краін СНД, Прыбалтыкі і далекага замежжа.	б	н
3	Кастрычніцкая рэвалюцыя і ўстанаўленне савецкай улады на Беларусі. Беларуская гістарыяграфія аб гэтых падзеях.	в	ы
4	Германская акупацыя Беларусі ў 1918 г. Па матэрыялах прац беларускіх гісторыкаў.	г	п
5	Абвяшчэнне БНР і дзейнасць яе Рады (1918-1925 гг.).	д	р
6	Утварэнне Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі.	е	с
7	Беларусь у гады польска-савецкай вайны 1919-1920 гг.	ж	т
8	Савецкая Беларусь ва ўмовах новай эканамічнай палітыкі (1921-1927 гг.).	з	у
9	Нацыянальна-дзяржаўнае будаўніцтва ў Савецкай Беларусі (1920-1927 гг.).	і	ф
10	БССР у перыяд усталявання таталітарнага рэжыму (1928-1939 гг.). Па матэрыялах кніг Памяці, мясцовых архіваў і музеяў.	к	х
11	Індустрыялізацыя ў БССР: характар, дасягненні, выдаткі.	е	ц
12	Калектывізацыя, яе шляхі і ўрокі. Па матэрыялах кніг Памяці, мясцовых архіваў і музеяў.	л	ч
13	Палітычныя рэпрэсіі 20-30-х гг. на Беларусі. Гістарыяграфія пытання.	м	ш
14	Культура беларускага народа (1919-1939 гг.). Па матэрыялах мясцовых музеяў.	н	э
15	Заходняя Беларусь у складзе Польшчы (1921-1939 гг.). Гістарыяграфія пытання.	о	ю
16	Нацыянальна-вызваленчы і сацыяльны рух у Заходняй Беларусі (1921-1939 гг.). Па матэрыялах прац беларускіх гісторыкаў.	п	я
17	Пачатак Другой сусветнай вайны і аб яднанне беларускіх зямель. Заходняя Беларусь у складзе БССР (1939-1941 гг.).	р	м
18	Нападзенне фашысцкай Германіі на СССР. Абарончыя баі Чырвонай Арміі на тэрыторыі Беларусі.	с	л
19	Акупацыйны рэжым фашысцкіх захопнікаў на тэрыторыі Беларусі. Па матэрыялах кніг Памяці, мясцовых архіваў і музеяў.	т	к
20	«Беларускае пытанне» ў палітыцы акупацыйных улад. Калабарацыя: шляхі і метады фарміравання, асноўныя арганізацыі.	у	і
21	Антыфашысцкая барацьба на тэрыторыі Беларусі. Па матэрыялах кніг Памяці, мясцовых архіваў і музеяў.	ы	з
22	Вызваленне Беларусі ад нямецка-фашысцкіх акупантаў. Заканчэнне Другой сусветнай вайны.	ф	ж
23	Народная гаспадарка БССР у першае пасляваеннае дзесяцігоддзе.	х	е
24	Грамадска-палітычнае і культурнае жыцце БССР у першае пасляваеннае дзесяцігоддзе. Дакументы, матэрыялы, публікацыі.	ц	д
25	Грамадска-палітычнае і сацыяльнае развіцце БССР у сярэдзіне 50-х - сярэдзіне 80-х гг.	ч	г
26	Грамадска-палітычнае жыцце Беларусі (сярэдзіна 80-х - сярэдзіна 90-х гг.)	ш	в
27	Абвяшчэнне незалежнасці Рэспублікі Беларусь.	э	б
28	Культура Беларусі на сучасным этапе (90-я гг.).	ю	е
29	Беларуская дыяспара. Гісторыя і сучаснасць. Замежныя цэнтры вывучэння і даследавання гісторыі Беларусі.	я	а

1. Крыніцы па гісторыі Беларусі навейшага часу ў архівах Рэспублiкi Беларусь

План.

1. Асноўныя цэнтры захоўвання дакументаў. Гісторыя іх стварэння і камплектавання.

2. Матэрыялы па гісторыі найноўшага часу ў фондах цэнтральных дзяржаўных архіваў (Нацыянальны архіў РБ, Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі, Беларускі дзяржаўны архіў навукова-тэхнічнай дакументацыі, Беларускі дзяржаўны архіў-музей літаратуры і мастацтва.).

3. Дакументы па найноўшай гісторыі ў абласных дзяржаўных архівах і іх філіялах.

Літаратура:

• Адамушка У. «Пытанне ў тым - прадоўжыцца, ці не гісторыя Беларусі» // Бел. мінуўшчына. 1996. №2. С. 52-54.

• Адамушко В.И., Иванова Н.В. «Помилуйте...»: Документы по репрессиям 1939-1941 гг. в Вилейской области. Мн., 1992.

• Азаров А.И., Каменская Н.В. Государственные архивы и историческая наука в Белоруссии // Сов. архивы. 1968. №6.

• Анісковіч У. У турэмных мурах. (Аб Маладзечынскім філіяле Дзярж. архіва) // Бел. мінуўшчына. 1996. №1. С. 44-46.

• Архивное дело в БССР (1918-1968): Сб. законодательных и руководящих документов. Мн., 1972.

• Вопросы архивоведения и источниковедения в БССР. Мн., 1971.

• Государственные архивы Брестской, Гродненской областей, филиал Государственного архива Минской области в Молодечно: Справочник (По докум. материалам 1919-1939 гг.). Мн., 1969.

• Государственные архивы Гомельской и Могилевской областей: Справочник (1917-1941 гг.). Мн., 1970.

• Государственные архивы СССР: Справочник. Ч. 1-2. М., 1989.

• Государственный архив Витебской области и его филиал в Полоцке: Путеводитель (1917-1941 гг.). Мн., 1972.

• Государственный архив Минской области и его филиал в г. Молодечно: Путеводитель (1917-1941 гг.). Мн., 1967.

• Государственный архивный фонд СССР: Краткий справочник в цифрах. М., 1989.

• Дакументы па гісторыі Беларусі, якія зберагаюцца ў цэнтральных дзяржаўных архівах СССР. Мн., 1990.

• Лашкевич В.В. Развитие архивного дела в БССР// Сов. архивы. 1978. №5.

• Маяковский И.Л. Очерки по истории архивного дела в СССР. 2 изд. М., 1960.

• Нікіціна Н. Тры паверхі гісторыі // Бел. мінуўшчына. 1997. №3. С. 17-19.

• Селяменеў В. «На нашых паліцах - гісторыя» // Бел. мінуўшчына. 1997. №2. С. 7-10.

• Соніч А. Нацыянальны гістарычны // Бел. мінуўшчына. 1997. №4. С. 24-27.

• Фонды былых архіваў Камуністычнай партыі Беларусі ў 2-х ч. / Склад. Г.С. Данілава і В.Д. Селяменеў. Мн., 1997-1998.

• Цэрабунь Г. Захаваць для нашчадкаў... // Бел. мінуўшчына. 1996. №6. С. 23-25.

• Шостак Г. У былым касцеле бернардзінцаў // Бел. мінуўшчына. 1996. №3. С. 33-34.

2. Крыніцы па гісторыі Беларусі навейшага часу ў архіўных сховішчах краін снд, Прыбалтыкі і далекага замежжа

План.

1. Асноўныя цэнтры захоўвання дакументаў. Гісторыя іх камплектавання.

2. Матэрыялы па гісторыі Беларусі найноўшага часу ў архівах краін СНД (Дзяржаўны архіў РФ, Расійскі дзяржаўны ваенны архіў, Расійскі цэнтр захоўвання і вывучэння дакументаў найноўшага часу). Аддзелы рукапісаў бібліятэк РФ.

3. Дакументы па найноўшай гісторыі Беларусі ў архівах Прыбалтыкі і далекага замежжа (Дзяржаўны гістарычны архіў Літвы, былы Рускі загранічны архіў ў Празе, архівы Польшчы, Беларускі загранічны архіў у Празе).

Літаратура:

• Архівы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі ў 6 т. Т. 1. Мн., 1993. С. 169-170.

• Государственные архивы СССР: Справочник. Ч. 1-2. М., 1989.

• Государственный архивный фонд СССР: Краткий справочник в цифрах. М.,1989.

• Дакументы па гісторыі Беларусі, якія зберагаюцца ў цэнтральных дзяржаўных архівах СССР. Мн., 1990.

• Дзяржаўны архіў Расійскай Федэрацыі // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі ў 6 т. Т. 3. Мн., 1996. С. 245-246.

• Зелов Н.С., Плешаков С.Т. Детище революционного времени: (Архив Октябрьской революции) // Вопросы истории. 1979. №7.

• Кісялеў А. Будучае мінулага // Бел. мінуўшчына. 1996. №3. С. 35-36.

• Лялькоў І. Беларускую гісторыю можна вывучаць і ў Францыі // Бел. мінуўшчына. 1996. №3. С. 30-32.

• Міхальчанка А. Ад Бруселя да Пекіна // Бел. мінуўшчына. 1996. №6. С. 18-22.

• Павлова Т.Ф. Русский заграничный исторический архив в Праге // Вопросы истории. 1990. №11.

• Прокопенко И.Р. ЦГАОР СССР - 50 лет // Сов. архивы. 1970. №5.

• Стэнпняк У. Беларуская дакументальная спадчына ў Польшчы // Бел. мінуўшчына. 1996. № 2. С. 58-61.

• Сурмач Г. Беларускі загранічны архіў // Бел. мінуўшчына. 1993. №1. С. 18-23.