Практикалық сабақ №11 Тақырыбы: Биосфера тұрақсыздығының шығыуындағы антропогендік фактордың әсері

Сабақтың мақсаты: Студенттерде антропогенді фактор, антропогенді жүктеме, биосфера тұрақсыздығы түсініктерін қалыптастыру.

Сабақтың материалдары:

1 Тапсырма.

Өркениет типтеріне және оның дамуының сатыларына байланысты қоршаған ортаға дифференциалды антропогендік жүктеме деңгейіне тоқталыңыздар.

2 Тапсырма

Адам қоғамының қалыптасуындағы табиғаттың ролі. Табиғат пен қоғамның өзара әсерлесу тарихы, негізгі этаптары: биогенді, аграрлы, өндірістік, ақпараттық кезеңдерге анықтама беріңіздер.

3 Тапсырма

Қазіргі кезеңнің ғаламдық экологиялық мәселелеріне қатысты халықаралық конвенциялар мен келісім шарттар және оның маңызын айқындаңыздар.

Рефераттар тақырыбы

1.Биосфера тұрақсыздығының шығыуындағы антропогендік фактордың әсері .

2.Адам қоғамының қалыптасуындағы табиғаттың ролі.

Пайдаланылған әдебиеттер

Негізгі әдебиеттер:

1.Р.С. Оразбаева «Экология негіздері», Астана-2003

2.Г.С.Оспанова «Экология», Алматы-2002

3.Бейсенова Ә.Б. Экология және табиғатты тиімді пайдалану. Оқу құралы. Алматы, 2004.

5.Оспанова Г., Бозшатаева. Экология. Оқу құралы. Алматы, 2000.

6. Мұқаұлы С., Үпішев Е. Табиғат пайдалану экономикасы. Оқу құралы - Алматы: Экономика, 1999

Қосымша әдебиеттер:

1.Жамалбеков Е.Ү., Білдебаева Р.М. Жалпы топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы, «қазақ университеті», 2000.

2.Фурсов В.И. Экологические проблемы окружающей среды. Алма-Ата, «Ана тілі», 1991.

3.Байтулин И.О. Экология Казахстана. Алматы, 2003.

4.Николайкин Н.И. и др. Экология М.: Дрофа, 2003.

5.Шилов И. А. Экология. М.: Высшая школа, 1997.

7.Бродский А.К. Краткий курс экологии. СПб.: Изд-во С-Петербургского университета, 2000.

Практикалық сабақ №12

Тақырып: Қазіргі таңдағы ғаламдық экологиялық мәселелер.

Сабақтың мақсаты: Студенттерде ғаламдық экологиялық мәселе туралы көзқарас қалыптастыру.

Глоссарий

Атмосфера - Жердің немесе кез келген космостық дененің газды қабықшасы.

Апвеллинг - мүхит суларының жоғарғы қабатқа қарай көтерілуі.

Альтернативті энергия көздері - Күн, жел, теңіздер мен геотермальды энергия түрлері

Азотфиксация - топырақ бактерияларының атмосферадағы молекулалық азотты сіңіруі.

Биогаз - қатты және сүйық қалдықтардан, оның ішінде мал шаруашылығы комплекстерінің қалдықтарынан, қаланың коммунальдық - түрмыстық суларынан, сол сияқты арнайы өсірілген балдырлар мен басқа да организмдерден алынатын жанғыш газ. Қүрамында негізінен метан көп болады

Геотермальды сулар - жер қойнауындағы ыстық, өздеріне тән химиялық құрамы бар сулар.

Гербицидтер - арам шөптерді жоюға қолданылатын улы химикаттар.

Газдар (парниктік) - атмосфераға түсіп, парниктік эффект туғызатын, көмірқышқыл газы, метан, көмірсутектер, т.б. газ тәрізді заттардың қоспасымен атмосфераның ластануы

Қышқыл жаңбырлар - атмосфералық қалдықтардың реакция ортасының жауын, қар, түманның қүрамындағы техноғенді калдыктар әсерінен қышқылдығының қалыпты мөлшерден артуы.

Деградация - қоршаған табиғи орта компоненттерінің табиғи және антропогендік факторлар әсерінен бұзылуы, жағдайының нашарлауы.

Озон қабаты - тірі организмдер үшін аса қауіпті Күннің қысқа толқынды ультракүлгін сәулелерін сіңіретін озон молекулаларының жоғары концентрациясы жинақталған атмосфера қабаты.

Озондық ойық - атмосфераның озон кабатындағы озон молекулалары жоқ аймақ.

Парниктік эффект - Күннің жылу сәулелерін сіңіретін газдар мөлшерінің көбеюі нәтижесінде атмосфера температура-сының жоғарылауы.

Сабақтың материалдары:

1 тапсырма

Климаттың өзгеруі, себебі, салдары туралы презентация дайындаңыздар.

2 тапсырма

Озон қабатының жұқаруының мәселелері және оны қалпына келтіру шараларын талдаңыздар.

3 тапсырма

Қышқылды жауын шашындардың түсуіне қатысты мәселелені зерттеңіздер.

4 тапсырма

Шөлейттену, жердің деградациясы, гумустың түзілуі туралы баяндама дайындаңыздар.

5 тапсырма

Биологиялық алуантүрліліктің азаюының салдарын талдау.

1. тапсырма

Әлемдік мұхиттың ластануы т.б., оның туындау себептері мен салдарын талқылау

Пайдаланылған әдебиеттер

Негізгі әдебиеттер:

1.Р.С. Оразбаева «Экология негіздері», Астана-2003

2.Г.С.Оспанова «Экология», Алматы-2002

3.Бейсенова Ә.Б. Экология және табиғатты тиімді пайдалану. Оқу құралы. Алматы, 2004.

5.Оспанова Г., Бозшатаева. Экология. Оқу құралы. Алматы, 2000.

6. Мұқаұлы С., Үпішев Е. Табиғат пайдалану экономикасы. Оқу құралы - Алматы: Экономика, 1999

Қосымша әдебиеттер:

1.Жамалбеков Е.Ү., Білдебаева Р.М. Жалпы топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы, «қазақ университеті», 2000.

2.Фурсов В.И. Экологические проблемы окружающей среды. Алма-Ата, «Ана тілі», 1991.

3.Байтулин И.О. Экология Казахстана. Алматы, 2003.

4.Николайкин Н.И. и др. Экология М.: Дрофа, 2003.

5.Шилов И. А. Экология. М.: Высшая школа, 1997.

7.Бродский А.К. Краткий курс экологии. СПб.: Изд-во С-Петербургского университета, 2000.