- •Прадмет і задачы курса “Гісторыя прававой і палітычнай думкі”. Перыядызацыя прававой і палітычнай думкі Беларусі.
- •Грамадская думка дахрысціянскай пары.
- •Палітычныя і сацыяльна-духоўныя асновы грамадскай думкі ў часы фарміравання дзяржаў-княстваў і распаўсюджвання хрысціянства.
- •4. Погляды е. Полацкай.
- •Погляды к. Тураўскага.
- •7. Палітычныя і прававыя ідэі старажытных летапісаў і “Слова аб палку Ігаравым”.
- •8. Агульнадзяржаўныя ідэі беларуска-літоўскіх летапісаў: “Летапісец вялікіх князеў літоўскіх”, “Беларуска-літоўскі летапіс 1446 г.”.
- •9. Рэлігійна-палітычныя супярэчнасці і іх адлюстраванне ў палітычнай і прававой думцы
- •10. Развіцце прававой думкі ў заканадаўчых актах вкл XIV - XV ст. Ст.
- •11. Спецыфіка айчынага Гуманізму і Адраджэння.
- •12. Асаблівасці і змест умерана-гуманістычных поглядаў на развіцце грамадства.
- •13. Палітычныя і прававыя погляды ф. Скарыны
- •14. Палітычныя і прававыя погляды м. Гусоўскага.
- •15. Палітычныя і прававыя погляды м. Літвіна.
- •17. Палітычныя і прававыя погляды а. Волана
- •19. Палітычныя і прававыя погляды в. Цяпінскага.
- •20. Вучэнне радыкальна-гуманістычных мысліцелей беларускага Адраджэння.
- •21. Палітычныя і прававыя погляды л. Сапегі.
- •22 Сутнасць Контррэфармацыі і прычыны яе распаўсюджвання ў вкл.
- •24. Абгрунтаванне ідэі унііпаміж каталіцкай і правасл.Най царквамі(п.Скарга,і. Пацей, к.Астрожскі).
- •26.Натуральна-прававыя ідэі ўпрацах а.Алізароўскага.
- •27. Грамадска- палітычныя погляды к. Лышчынскага.
- •30. Асаблівасці грамадска-палітычнай і прававой думкі эпохі Асветы на Беларусі.
- •31. Асветніцкія ідэі ў гістарычных сачыненнях xviiIст.
- •32. Крытыка магнацкай алігархіі ў шляхецкай публіцыстыцы “Вольны голас” с. Канарскі, т.Астроўскі, а.Загурскі.
- •33. Праблема дэсідэнтаў у Рэчы Паспалітай. Погляды г. Каніскага
- •34. Палітыка-прававыя погляды к. Нарбута
- •35. Сутнасць ідэалогіі фізіакратызму. Палітыка-прававыя погляды к Багуслаўскага, і.Страйноўскага.
- •36. Праграма рэфармавання грамадства Рэчы Паспалітай. Асветнікі-рэфарматары (і.Храптовіч, а.Тызенгаўз, п.Бжастоўскі)
- •37. Канстытуцыя 3 мая 1791 г. - выдатны помнік прававой думкі.
- •38. Палітычныя і прававыя ідэі лідэраў паўстання 1791 г. (т. Касцюшка, я. Ясінскі).
- •39. Ідэі абшчыннага камунізму ў творчасці і. Яленскага
- •40. Асноўныя фактары станаўлення грамадска-палітычнай і прававой думкі Беларусі пасля яе далучэння да Расійскай імперыі.
- •41. Мемарыяльная запіска м.К.Агінскага і Праэкт адраджэння аўтаноміі вкл.
- •44. Роля ліцвінскай гістарычнай свядомасці ў фарміраванні нацыянальнай свядомасці беларусаў. Погляды а. Кіркора.
- •45.Пошукі нацыянальнага пачатка ў галіне літаратуры ў першай палове хіх ст. (а. Міцкевіч, я. Чачот, я. Баршчэўскі, а. Рыпінскі, в. Дунін-Марцінкевіч, у. Сыракомля).
- •47. Кансерватыўная плынь палітычнай і прававой думкі Беларусі х1х ст.. Ідэі заходнерусізму.
- •49.Праграма дэмакратыных пераўтварэнняў к. Каліноўскага.
- •50.Спасович
- •51.Фарміраванне беларускай нацыянальнай ідэі ў канцы хіх - пач. Хх ст.Ст.
- •52. Пытанні нацыянальна-дзяржаўнага развіцця ў праграме беларускай студэнцкай народніцкай арганізацыі “Гоман”.
- •53. Спалучэнне ідэі народніцкага сацыялізму з ідэяй нацыянальнага Адраджэння ў праграмах “Беларускай Сацыялістычнай Грамады”.
- •54. “Наша доля”, “Наша Ніва” як адлюстраванне палітычнай і прававой думкі Беларусі ў час рэакцыі і новага рэвалюцыйнага пад,ему (1906 -1914 гг.).
- •55.Нацыянальная ідэя ў беларускай літаратуры пач. Хх ст.
- •56.Палітычныя погляды прадстаўнікоў беларускага вызваленчага руху (я. Лесік, в. Ластоўскі, Антон і Іван Луцкевічы і інш.).
- •57.Пытанні нацыянальнай дзяржаўнасці ў праграмных дакументах беларускіх палітычных арганізацый напярэдадні і ў час рэвалюцыйных падзей 1917 г.
- •58.Ідэі першага Ўсебеларускага з'езда (снежань 1917 г.). Нацыянальна-дзяржаўнае будаўніцтва ў праграмных дакументах бнр.
- •61. Распрацоўка і рэалізацыя ідэі беларусізацыі ў грамадска-палітычнай думцы Савецкай Беларусі.
- •62. Ідэалагічнае абгрунтаванне станаўлення адміністрацыйна-каманднай сістэмы і массавых рэпрэсій.
- •63. Развіцце прававой думкі Беларусі ў другой і трэцяй Канстытуцыях бсср і іншых заканадаўчых актах.
- •64. Новыя тэндэнцыі ў грамадскай свядомасці, выкліканыя перамогай у Вялікай Айчыннай вайне.
- •65. Кансерватыўны і дэмакратычны напрамкі ў палітычнай думцы паслясталінскай пары.
- •66. Развіцце юрыдычнай навукі ў бсср 20-30-х гг. Хх ст.
- •67. Юрыдычная навука ў 40-х - сяр. 80-х гг. Хх ст.
- •68.Канстытуцыйны працэс ў Рэспубліцы Беларусь і яго адлюстраванне ў палітыка-прававой думцы краіны.
- •69.Ідэалогія беларускай дзяржаўнасці ў палітыка-прававой думцы сучаснай Беларусі.
26.Натуральна-прававыя ідэі ўпрацах а.Алізароўскага.
Адам (Аарон) Алізароўскi. Сацыяльна-палітычныя і прававыя погляды вучонага абгрунтава-ны ў галоўнай працы яго жыцця — кнізе «Аб палітычнай суполь-насці людзей».Галоўнай перадумовай утварэння дзяржавы Алізароўскі лічыў агульнае імкненне людзей да стварэння палітычных саюзаў-су-польнасцей дзеля рэалізацыі прынцылу ўсеагульнай карысці. Згод-на з вызначэннем Алізароўскага, дзяржава — гэта «...створаны з мноства паселішчаў саюз і аб'яднанне людзей, якія звязаны пра-вам, што ўвайшлі ў згоду ў імя добрага і шчаслівага жыцця»1. Узае-маадносіны паміж грамадзянамі фарміруюцца, на думку вучонага, яшчэ на ўзроўні сям'і і двара (сукупнасць некалькіх сем'яў), нан-скага фальварка, паселішча. Менавіта на гэтых узроўнях закладва-юцца адносіны падпарадкавання: дзяцей — бацькам, падданых — пану і інш.Нетыпова для свайго часу вырашае Алізароўскі пытанне грама-дзянскіх праў. На яго погляд, грамадзянамі з'яўляюцца прад-стаўнікі ўсіх саслоўяў, акрамя рабоў і іншаземцаў, таму ўсе павінны ў роўнай ступені карыстацца поўным аб'ёмам грамадзян-скіх і палітычных праў. Прызнаючы правамернасць існавання сас-лоўнага падзелу, Алізароўскі разам з тым прапаноўваў выпраца-ваць механізм свабоднага нераходу з аднаго саслоўя ў другое. Ён падкрэсліваў, што паняцце шляхецтва звя зана з маральнай дасканаласцю, духоўнай высакароднасцю, адука-ванасцю, сумленным выкананпем сваіх грамадзянскіх абавязкаў. Ён звязвае. наняццс шляхецтва не столькі з паходжаннем, колькі з маральным і адукацыйным узроўнем, тоесным паняццю інтэлігентнасць.Рэзка адмоўна ставіўся Алізароўскі да сістэмы прыгонніцтвЯ
якую ён лічыў супярэчнай натуральнаму праву.
Моц і стабільнасць дзяржавы зале-жаць ад палітычнага ладу. Найбольш рацыянальнай формай кіра-вання для Рэчы Паспалітай мысліцелю бачылася спадчынная ма-нархія. Алізароўскі выказваўся за права наўстання супраць манарха і нават забойства яго ў тым выпадку, калі ён пераўтвараецца ў тырана.Алізароўскі прапанаваў уласную класіфікацыю права, у якую ўваходзілі боскае права, натуральнае права і права народаў. Прычым, на думку мысліцеля, боскае права і натуральнае права навінны выступаць як самастойныя віды і дапаўняць адно другое. Згодна тлумачэнню правазнаўцы, «боскае права забараняе неспра-вядлівасць, прыгнечанне бедных і ўсялякія крыўды». Натуральнае права папярэднічае пазітыўнай праватворчай дзейнасці.Алізароўскі падкрэсліваў, што пазітыўнае права навінна ад-павядаць натуральнаму, а ў выпадку супярэчнасці з ім не можа быць прызнана за права нават у тым выпадку, калі норма існавала стагоддзямі. Зыходнымі перадумовамі права Алізароўскі лічыў прыроду і розум.У адпаведнасці з буржуазным разуменнем развіцця сацыяльна-га прагрэсу Алізароўскі распрацаваў канцэпцыю свабоды і роўнасці. Свабоду вучоны ўяўляе ў трох аспектах: прававым, які ён разумее як здольнасць людзей у адпаведнасці з уласным разумен-нем і патрабаваннямі закона будаваць сваё жыццё; філасофскім як уладай розуму над эмоцыямі і пачуццямі; палітычным як панаван-не ў грамадстве права і закона. Такім чынам, творчасць А. Алізароўскага з'яўляецца пацверджаннем высокага еўрапейскага ўзроўню палітыка-прававой думкі Беларусі XVII