1. Прадмет і задачы курса “Гісторыя прававой і палітычнай думкі”. Перыядызацыя прававой і палітычнай думкі Беларусі.

Гісторыя палітычнай і прававой думкі Беларусі — адна з палітыка-прававых дысцыплін. Гэта адносна новая дысцыпліна. Раней фрагментарныя сведчанні з гісторыі палітычнай і прававой думкі Беларусі ў курсах «Гісторыя палітычных і прававых вучэнняў», «Гісторыя дзяржавы і права Беларусі», «Гісторыя Беларусі», і інш.

Палітычныя працэсы 1990-х гадоў, якія адбываліся ў нашай краіне, садзейнічалі значнай актывізацыі даследаванняў айчыннай гісторыі

Прадметам гісторыі палітычнай і нрававой думкі Беларусі з'яўляюцца ўзнікненне і развіццё тэарэтычных палажэнняў аб дзяржаве, праве, заканадаўстве і палітыцы, выказаных нацыяналь-нымі мысліцелямі, грамадскімі, дзяржаўнымі і рэлігійнымі дзе-ячамі, паэтамі, пісьменнікамі, навукоўцамі, публіцыстамі ў той ці іншай форме. Палітычная і прававая думка ўзнікае раней афармлення сістэмы навуковых ведаў і ў большасці выпадкаў з'яўляецца зародкам прававога ці палітычнага вучэння. Разам з тым яна існуе побач з адпаведнымі вучэннямі ў мастацкай літаратуры, публіцыстыцы, у гутарках, прамовах і г.д. Узнікаючы адначасова з Дзяржавай і правам, прававая і палітычная думка адлюстроўвае складаныя сацыяльныя, палітычныя, нацыянальныя, рэлігійныя працэсы, што адбываюцца ў дзяржаве ў той ці іншы перыяд. Яна развіваецца на аснове ўзаемапранікнення ні супрацьпастаўлення поглядаў розных сацыяльных груп і палітычных партый. Вывучэнне палітычнай і прававой думкі Беларусі мае не толькі навукова-пазнавальнае, але і вялікае выхаваўчае значэнне.

У аснову перыядызацыі палітычнай і прававой думкі Беларусі пакладзены асноўныя этапы сацыяльна-эканамічнага і палітычна-га развіцця грамадства.

Першы перыяд ахоплівае палітычную і прававую думку Беларусі ў часы распаўсюджвання хрысціянства(X—перш палова XII стст.). У гэты перыяд адбываюцца істотныя змены ў жыцці нашых продкаў, звязаныя з утварэннем першых дзяржаў-княстваў і распаўсюдж хрысц. Яны вядуць да змены светаўяўленчых арыенціраў старажытнага насельніцтва Беларусі.

Другі перыяд уключае грамадска-палітычную і прававую думку Беларусі ва ўмовах станаўлення беларускага этнасу і ўмацавання дзяржаўнасці (другая палова XII — XV стст.). Гэта этап фарміравання магутнай беларуска-літоўскай дзяржавы, складвання беларускай народнасці, пачатку афармлення прававой сістэмы Вялікага княства Літоўскага.

Трэці перыяд звязаны з развіццём палітычнай і прававой думкі ў эпоху Адраджэння і Рэфармацыі (XVI — пачатак XVII стст.).

У гэты час узмацняюцца палітычная цэнтралізацыя і дзяр-жаўна-прававая стабілізацыя беларуска-літоўскага грамадства, развіваецца кнігад-рукаванне, адбываецца станаўленне беларускай мовы, нацыяналь-ных літаратуры і мастацтва. філасофскай, прававой і грамадска-палітычнай думкі, адпаведнай рэнесанса-ва-гуманістычнаму тыпу культуры. Францыск Скарына, Мікола Гусоўскі, Сымон Будны, Леў Сапега і інш.

Чацвёртпы перыяд характарызуе палітычную і прававую думку Беларусі эпохі Контррэфармацыі і феадальна-каталіцкай рэакцыі (пачатак XVII —сярэдзіна XVIII стст.).

Гэта час засілля царкоўна-клерыкальнай ідэалогіі, але, тым не менш, у поглядах беларускіх мысліцеляў з'яўляюцца і мацнеюць ідэі вальнадумства, атэізму і матэрыялізму. Пашыраецца крытыка феадальна-прыгонніцкай сістэмы, дзяржаўнага і судовага ладу, сістэмы феадальнага права.

Пяты перыяд звязваецца з развіццём палітычнай і прававой думкі Беларусі эпохі Асветніцтва (другая палова XVIII ст.).

Справа ў тым, што асветніцкая ідэалогія, якая панавала ў Еўропе з другой паловы XVIII ст., пачала актыўна пашыраць свой уплыў і на Беларусь. У час падзелаў Рэчы Паспалітай прыхільнікі асветніцкай ідэалогіі сталі змагарамі за захаванне незалежнасці дзяржавы, рэфармаванне палітычнага і сацыяльнага ладу.

Шосты перыяд развіцця палітычнай і прававой думкі Беларусі ўключае XIX ст. Пасля падзелаў Рэчы Паспалітай беларускія землі апынуліся ў складзе Расійскай імперыі. Ліберальны напрамак быў прадстаўлены выкладчыкамі Віленскага універсітэта: братамі Я. і А. Снядзецкімі, М. Баб-роўскім, I. Даніловічам, студэнцкімі таварыствамі філаматаў і філарэтаў, а таксама такімі беларускімі пісьменнікамі-раманты-камі, як Я. Чачот, Я. Баршчэўскі... К. Каліноўскі, Ф. Багушэвіч і інш.

Сёмы перыяд уключае палітычную і прававую думку беларус-кага адраджэння канца XIX — пачатку XX стст.

3 канца XIX ст. у асяроддзі студэнцкай моладзі з'яўляецца палітычная групоўка «Гоман», якая раепрацоўвае праграму бараць-бы за нацыянальна-дзяржаўнае самавызначэнне Беларусі.

Восьмы перыяд ахоплівае палітычную і прававую думку савсц-кай Беларусі (1919-1991 гг.). Гэты перыяд можна падзяліць на два этапы. Першы з іх адносіцца да 1919-1929 гг. 3 1929 г. пачынае ўзмацняцца таталітарны рэжым, выціскаецца інпіадумства, зацвярджаецца вернасць толькі адзінай марксісцка-ленінска-сталінскай ідэалогіі

Да дзевятага перыяду адносіцца развіццё палітычнай і права-вой думкі Беларусі ў 90-я гады XX — пачатку XXI стст. Абвяшчэн-не 27 ліпеня 1990 г. незалежнасці рэспублікі, будаўніцтва самас-тойнай беларускай дзяржавы выклікала новы ўздым у развіцці палітычнай і прававой думкі. Сярод шматлікіх прадстаўнікоў сучаснай палітычнай і права-вой думкі можна назваць такіх навукоўцаў, як У. Оргіш, А. Майсе-ня, В. Фамін, М. Касцюк, А. Вішпеўскі, У. Кучынскі, В. Ціхіня, У. Вітушка.