- •Молекулалық-кинетикалық теорияның негiзгi ұғымдары
- •Э Бағыттаушы жүйе лектр тогы
- •Электр заряды
- •Ішкі энергия
- •Диффузия. Броун
- •Электрлік сыйымдылық
- •Температура және жылулық тепе-теңдік.
- •Қаныққан және қанықпаған бу. Қайнау кризистік температура. Сұйықтардың беттік керілуі.
- •Электр қозғаушы күші. Толық тізбек үшін Ом заңы. Тоқтардың түйіндері. Кирхгоф ережесі.
- •Газ тәрізді, сұйық және қатты денелердің құрылысы. Қатты денелер.
- •Магнит өрісі. Ампер. Ток элементі.
- •Электростатикалық өріс жұмысы. Потенциалдық энергия. Потенциал. Потенциалдар айырымы, өлшем бірлігі Зарядтың орынауыстыруы кезiнде электр өрiсiнiң жұмысы
- •Гравитациялық өрiспен ұқсастығы.
- •Бүкіләлемдік тартылы заңы. Гравитациялық өрістегі дененің потенциалдық энергиясы.
- •Кеңістік торлар. Деформация түрлер. Юнг модулі. Гук заңы.
- •Электр өрісі. Электр өрісінің негізгі қасиеттері. Кернеулігі. Өрістің суперпозициялық принципі.
- •Элементар электр зарядын тәжірибе жүзінде анықтау. Милликен-Иоффе тәж.
- •Тоқ күшімен кернеуді өлшеу. Реостат. Потенциометр. Шунт және қосымша кедергі.
- •Электр тогы. Токтың әсері. Ток күші. Металл өткізгіштегі электрондардың реттелген қозғалысының жылдамдығы. Электр тогының бар болу шарттары.
- •Капилярлық құбылыстар.
- •Газ заңдары
- •Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы. Психометр. Гигромет. Ылғалдылықтың маңызы.
- •Тоқтардың өзара әсері. Магнит өрісі. Магнит индукциясының векторы және сызықтары. Құйынды өріс.
- •Жылу қозғалтқыштары. Пәк
- •Электростатикалық өрістегі диэлектриктер.
- •Магнит индукция векторының модулі. Ампер күші, заңы. Элекрт өлшеуіш приборлар. Ампер заңын қолдану.
- •Жартылай өткізгіштердегі электр тогы.
- •Лоренц күші
- •Жылу мөлшері. Меншікті жылусыйымдылық. Меншікті булану және балқу жылуы.
- •Заттардың магниттік қасиеттері. Ампер гипотезасы. Магнит өтімділік. Ферромагнетиктер
- •Траекторияның қисықтық радиусы
- •Вольт-амперлік сипаттама. Кедергі. Электр тізбегі. Өткізгіштерді тібектей және параллель қосу. Шартты белгілер
- •Ілгермелі қозғалыс динамикасы. Импульс түрінде жазылған Ньютонның іі заңы.
- •2. Жартылай өткізгіштегі электр тогы
- •Элекролиттегі электр тогы. Фарадей
- •2. Термодинамиканың і заңын әртүрлі процестерге қолдану.
- •Жартылай өткізгіштердегі элект тогы. Диод. Транзистор
Электр өрісі. Электр өрісінің негізгі қасиеттері. Кернеулігі. Өрістің суперпозициялық принципі.
Ұлы ағылшын ғалымы Майкл Фарадей, электр зарядтары бiр-бiрiне тiкелей әсер етпейдi деп жорамал жасайды. Олардың әрқайсысы қоршаған ортада электр өрiсiн туғызады. Бiр зарядтың өрiсi екiншi зарядқа әсер етедi, және керiсiнше. Зарядтан алыстаған сайын өрiс төмендейдi.
Басқа бiр ғалым – Джемс Клерк Максвелл – электромагниттiк әсерлесу кеңiстiкте ақырлы жылдамдықпен таралатынын теориялық дәлелдедi. Максвелл электромагниттiк әсердiң таралуы бостықтағы жарық жылдамдығына тең, яғни 300000 км/с.
Электромагниттiк өрiстiң негiзгi қасиетi – оның әлектр зарядтарына қандайда бiр күшпен әсер етуi.
Қозғалмайтын зарядтардың электр өрiсiн электростатикалық деп атайды. Ол тек электр зарядтарынан пайда болады және уақыт бойынша өзгермейдi. Электр өрiсi осы зарядтармен қоршаған кеңiстiкте бар болады және онымен үздiксiз байланыста болады.
Электр өрiсiнiң кернеулiгi Е – берiлген нүктедегi электр өрiсiн сипаттайтын векторлық шама, және ол өрiстiң берiлген нүктесiнде орналасқан нүктелiк зарядқа әсер ететiн F күштiң заряд шамасына q қатынасына тең:
E векторының бағыты оң зарядқа әсер ететiн күшке бағыттас, және терiс зарядқа әсер ететiн күш бағытына керi бағыттас.
Кернеулiк - электр өрiсiнiң күштiк сипаттамасы болып табылады. Электр өрiсi тарапынан әсер ететiн күш мынаған тең:
Егер электр өрiсi барлық нүктелерде кернеулiгi бiрдей болса, онда ол бiртектi деп аталады.
Кернеулiк сызықтары немесе электр өрiсiнiң күш сызықтары деп ол сызықтардың әрбiр нүктесiндегi жанама өрiс кернеулiгi векторының бағытымен сәйкес келетiн (беттесетiн) сызықтарды айтады.
Электр өрiсiнiң күш сызықтары тұйықталмаған, олар оң зарядтардан басталып терiс зарядтардан аяқталады. Күш сызықтары үздiксiз және қиылыспайды. Күш сызықтарының тығыздығы зарядталған дене маңайында жоғары, яғни өрiс кернеулiгi жоғары болған жерде.
Бiртектi электр өрiсiнiң күш сызықтары параллель және олардың тығыздығы тұрақты.
Өрiстердiң суперпозиция принципi: кеңiстiктiң берiлген нүктесiнде әртүрлi зарядталған бөлшектер электр өрiсiн тудырады (жасайды), олардың кернеулiгi E1, E2, E3 және басқалар, онда бұл нүктеде өрiстiң қорытқы кернеулiгi мынаған тең: E=E1+E2+E3+…
№9 БИЛЕТ
Элементар электр зарядын тәжірибе жүзінде анықтау. Милликен-Иоффе тәж.
Орыс ғалымы А.Ф.Иоффе мен американ ғалымы Р.Милликен бір-біріне тәуелсіз жүргізген тәжірибелері арқылы электр зарядының ең соңғы бөліну шегін тауып, оған электрон днп атақ берді. е = 1,6*10-19 Кл / заряды теріс/, m = 9.1*10-31кг екендігі есептеліп шығарылды.