Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Demografia.doc
Скачиваний:
1
Добавлен:
27.09.2019
Размер:
121.34 Кб
Скачать

Demografia

  1. Przedmiot i zakres badań demografii i subdyscypliny

  2. Powiązania dem. Z innymi dziedzinami ∆

  3. Cechy określające min. demograficzne ∆

  4. Pojęcia : populacji, subpopulacji, struktury ∆

  5. Źródła informacji statystycznej o ludności ∆

  6. Spis ludności ( cechy, zakres , definicja) ∆

  7. Ewidencja bieżąca (charakterystyka)

  8. Metody graficzne demografi ∆

  9. Metody kartograficzne ∆

  10. Współczynniki demograficzne + obliczenia ∆

  11. Dzietnośc i płodnośc kobiet

  12. WSP. Dynamiki demograficznej ∆

  13. 3- i 4- fazowy model przejścia dem. + wykresy

  14. Koncepcja 2 przejścia dem

  15. Rozmieszczenia ludności i czynniki, metody analizy,

  16. Przyrost rzeczywisty lud.

  17. Ruch wędrówkowy, rodzaje migracji, klasyfikacja

  18. Struktura ludności wg puci, wieku, podział na grupy wiekowe , charakterystyka struktur wg Suubarda

  19. WSP. Feminizacji i maskulinizacji\

  20. WSP. Starości dem. I charakterystyka , interpretacja( wg Rosseta i ONZ)

  21. Struktura wykształcenia ludności

  22. Dynamika i przestrzenne zróżnicowanie WSP. Dem. W Polsce

  1. Demografia – opis stanu i struktury ludności. Zajmuje się statystyczno-analitycznym opisem oraz badaniem i ocenom zmian., wynikających z dotychczasowego i przewidywanego ruchu naturalnego i wędrówkowego ludności

Demografia ogólna – jej przedmiotem jest rozwiązywanie zarówno problemów teoretycznych dotyczących pomiaru, jak i opis struktur oraz procesów demograficznych.

Demometria – to nauka o metodach pomiaru i predykcji (przewidywaniu) procesów demograficznych za pomocą wyspecjalizowanego aparatu matematyczno – statystycznego.

Demografia opisowa – zajmuje się naukowym opisem struktur i procesów demograficznych (urodzenia, zgony, małżeństwa)

Demografia historyczna – zajmuje się opracowywaniem metod pomiaru oraz opisu struktur i procesów demograficznych w minionych okresach. Metody stosowane w demografii historycznej zaczerpnięto z arsenału metod obecnie opracowywanych w celu umożliwienia analizy struktur i procesów w krajach słabo rozwiniętych gospodarczo, w których nie prowadzi się pełnej rejestracji faktów demograficznych.

5. Źródła informacji statystycznych o ludności:

  • spisy ludności

  • badania metodą reprezentatywną

  • badania metodą monograficzną (badania o charakterze retrospektywnym)

  • materiały wtórne

  • ewidencję bieżącą ludności

6. Spis Powszechny - Specjalnym rodzajem jest przeprowadzany okresowo, na ogół co 10 lat, Narodowy Spis Powszechny. Spis taki jest najobszerniejszą informacją statystyczną o ludności, jej warunkach bytowania i o innych objętych nim zagadnieniach. W Polsce Narodowe Spisy Powszechne przeprowadza Główny Urząd Statystyczny.

Powszechny spis ludności – to pełne badanie stat. ustalające stan liczebny i strukturę ludności wg z góry ustalonych cech w określonym momencie, na określonym terytorium, w drodze indywidualnego uzyskiwania informacji o wszystkich jednostkach podlegających badaniu

W polskiej praktyce stat. w okresach międzyspisowych ustalano dodatkowo stan i strukturę ludności wg płci, wieku i rozmieszczenia terytorialnego na podstawie danych ksiąg meldunkowych lub mikrospiu, co pozwalało na wprowadzanie korekt np. w podziale ludności na miejską i wiejską.

Dobrze przeprowadzony spis ludności musi spełniać wiele podstawowych warunków:

1. precyzyjne określenie badanej zbiorowości pod względem rzeczowym, terytorialnym i czasowym

2. właściwy układ formularzy, jednoznaczne sformułowanie pytania i dobra instrukcja

3. dobra organizacja

4. pozytywny stosunek ludności do spisu.

Cechy powszechnego spisu ludności:

- centralizacja (przeprowadzany przez Rząd, który wyznacza organy odpowiedzialne za przeprowadzenie spisu)

- powszechność (obejmuje wszystkich mieszkańców kraju, unikając podwójnego spisywania)

- imienność (cechy każdej spisywanej osoby są odnotowywane na oddzielnym arkuszu)

- bezpośredniość (gromadzi się informacje bezpośrednio od osób podlegających badaniu)

- jednoczesność (jest badaniem jednochwilowym – każdy spis ma ustalony moment krytyczny – dzień i godzinę, taki moment, w którym ruchliwość ludności jest najmniejsza)

- regularność (jest badaniem okresowym)

- międzynarodowa porównywalność

- jest badaniem merytorycznie pełnym (obejmuje wszystkie cechy ludności ujęte w programie spisu)

8. Metody graficzne w demografii

Graficzne przedstawienie danych statystycznych 1.Wykresy 2 zmiennych a/Wykresy liniowe

b/ Wykresy liniowe proste

c/ Wykresy liniowe złożone

c 2/ Wykresy liniowe sumaryczne

c 3/ Wykresy liniowe strukturalne 2.wykresy liniowe – modyfikowane(częstotliwości, Lorenza, bilansowy) 3.Wykresy słupkowe (proste-stojące, leżące ; złożone-grupowane, sumaryczny, strukturalny) 4.Wykresy słupkowe zmodyfikowane 5.Wykresy kołowe- strukturalne 6.Wykresy wstęgowe 7.Wykresy biegunowe

9. Metody Kartograficzne - są to sposoby przedstawiania na mapie rozmieszczenia rozmaitych zjawisk geograficznych, ekonomicznych i innych. Zjawiska te mogą być przedstawione jakościowo, tzn. tylko pokazany rodzaj zjawiska, lub ilościowo, tzn. jego wielkość lub natęzenie.1 Zależnie od sposobu graficznego i liczbowego przedstawienia zjawiska, mówimy o rozmaitych metodach kartograficznych. Metody te możemy podzielić albo w zależności od sposobu graficznego, albo od sposobu, w jaki przedstawiamy wartości liczbowe. W pierwszym przypadku możemy mówić o metodach punktowych, linijnych lub powierzchniowych, w drugim od o jakościowych (kwalitatywnych) lub ilościowych (kwantytatywnych). W zakresie metod ilościowych możemy liczby przedstawić w sposób absolutny, względnie relacjonujący tzn., gdy wartości liczbowe są odniesione do innego zjawiska porównywanego, czy też względny (relatywny), wtedy, gdy posługujemy się wskaźnikami procentowymi. Sama postać liczbowa może też być w każdym przypadku ściśle określona i przywiązana do danego punktu na mapie, czyli podana w sposób ciągły, albo w sposób skokowy w przedziałach klasowych, czyli interwałach.

  • KARTODIAGRAM

Kartodiagram jest mapą, na której ilościowa charakterystyka zjawisk i faktów przedstawiona jest za pomocą diagramów2. Ze względu na charakter obiektu diagramu, możemy mówić o kartodiagramach punktowych i kartodiagramach obszarowych. Różnica między nimi wynika z tego, czy jest nim punkt np. miast czy zakład, czy też jednostka powierzchni, np. jednostka administracyjna, region. Kartodiagramem możemy wyrazić rozmaity zakres i rodzaj zjawiska. Najprostsze będzie przedstawienie jednej wartości w jednostkach odniesienia. Ten rodzaj nosi nazwę kartodiagramem prostym.

Jeśli zechcemy przedstawić sumę kilku wartości, stosujemy wtedy diagramy lub wykresy sumaryczne, otrzymując wtedy kartodiagram sumaryczny. Wreszcie kartodiagram strukturalny, podobnie jak diagram strukturalny, przedstawia nam strukturę danego zjawiska. Zjawisko to rozpatrujemy przy pomocy wskaźników procentowych w odniesieniu do całości. Diagramy umieszczone na mapie posiadać wtedy będą jednakową wartość (100%), a w ich ramach pokazany zostanie dopiero procentowy udział poszczególnych składników.

Istnieje poza tym pewna odmiana kartodiagramu strukturalnego, w którym chodzi o pokazanie struktury jakiegoś zjawiska w danym regionie w porównaniu do struktury tegoż zjawiska na największym obszarze np. w cały kraju. Będzie to kartodiagram strukturalny porównawczy. Omawiana metoda doskonale nadaje się do przedstawiania dynamiki zjawiska. Dynamikę tę uzyskujemy przez wprowadzenie diagramów w postaci wykresu chronologicznego lub diagramu dynamicznego, tj. takiego, który składa się z szeregu diagramów prostych, zestawionych według dat, w których kolejne fazy zjawiska są reprezentowane. Tak powstałe kartodiagramy dynamiczne stosowane są najczęściej przy pokazywaniu rozwoju miast, produkcji, ludności.

  • KARTOGRAM

Innym bardzo często stosowanym w geografii ekonomicznej rodzajem mapy jest kartogram. Metoda ta polega na odniesieniu treści statystycznej do określonych jednostek powierzchniowych, którymi najczęściej są jednostki administracyjne. Do skonstruowania kartogramu potrzebne są: odpowiednio przeliczone wartości statystyczne, opracowane przedziały klasowe i dostosowana do tego skala barw, mapa z podziałem na jednostki odniesienia aktualnej daty statystycznej2.

Wartości statystyczne nie możemy tu ilustrować bezpośrednio, jak w diagramach, lecz musimy je wpierw ułożyć w pewne grupy, tzw. przedziały klasowe w taki sposób, by zjawisko jak najwłaściwiej przedstawić. Następnie opierając się o już ułożone według wymienionych przedziałów, pokrywamy poszczególne jednostki odniesienia odpowiednią barwą lub szrafem. Drugą różnicą jest to, że nie każda wartość statystyczna nadaje się do przedstawienia w postaci kartogramu i dlatego należy je odpowiednio przeliczyć, czyli zrelatywizować. Wartości statystyczne można podać w dwóch formach. Pierwsza polega na odniesieniu do powierzchni, druga na operowaniu wartościami względnymi np. procentowymi w odniesieniu do średniej, wskaźnikowymi itp. Kartogram operuje jednostkami powierzchni, a więc powierzchnią. Logika metody wymaga więc, aby nie podawać tu wartości nie nawiązującej do niej. Wartość bezwzględna umieszczona na kartogramie będzie się kłócić z tą logiką i nie przedstawi zjawiska właściwie.

Odniesienie wartości statystycznej nie musi zawsze odbywać się bezpośrednio do powierzchni. Może ona być odniesiona do każdego zjawiska występującego powszechnie i prawie nieprzerwanie na obszarze jednostki odniesienia. Może tu być ludność, ilość ziemi uprawnej, ilość sztuk hodowlanych zwierząt itp.

Drugą formą konstrukcji kartogramu jest operowanie wskaźnikami procentowymi. Tutaj sprawa dużo prostsza, gdyż obliczone wskaźniki grupujemy w przedziały klasowe i według nich budujemy kartogram. Możemy, więc pokazać wzrost zjawiska podany w procentach, np. wzrost gęstości zaludnienia, przyrost naturalny, procent ludności miejskiej itp

10. Współczynniki demograficzne (kartka)

Średnia liczba ludności

Ruch naturalny ludności

Na ruch naturalny składają się:

- małżeństwa

- rozwody

- urodzenia

- zgony

Zgodnie z tą definicją za żywe urodzenie - uważa się noworodki całkowicie wydalone lub wydobyte z ustroju matki, niezależnie od czasu trwania ciąży, które po wydobyciu wykazują jakiekolwiek oznaki życia (jak czynność serca, tętnienie pępowiny lub wyraźne skurcze mięśni zależnych od woli). Do celów statystyki dokumentacja medyczna obejmuje wszystkie płody i noworodki o wadze ponad 500 g lub gdy przyszły na świat po 22 tygodniach trwania ciąży lub gdy mierzą co najmniej 25 cm. Za martwe urodzenie – uważa się przypadek, w którym zgon następuje przed całkowitym wydaleniem lub wydobyciem z ustroju matki, niezależnie od czasu trwania ciąży.

Zgony są zaraz po urodzeniach najważniejszym elementem ruchu naturalnego, który kształtuje liczbę ludności. Do 1994 roku za zgon uważano trwałe zaniknięcie wszystkich oznak życia po upływie jakiegokolwiek okresu po żywym urodzeniu stwierdzone przez osoby kompetentne. Od 1 lipca 1994 roku obowiązuje nowa definicja zgonów. Zgodnie ze Światową Organizacją Zdrowia za zgon uważa się trwałe czyli nieodwracalne ustanie czynności narządów niezbędnych do życia, w konsekwencji czego następuje ustanie czynności całego organizmu.

Pod pojęciem umieralności rozumie się natężenie zgonów, czyli relację liczby zgonów w danym okresie do liczby ludności. Obok umieralności używa się pojęcia śmiertelności, która oznacza liczbę zgonów z powodu danej choroby do liczby chorych na tę chorobę. Przepisy w Polsce zobowiązują do sporządzenia aktu zgonu w przypadku każdego zgonu. Zabraniają chowania umarłych bez takiego aktu. To spowodowało że statystyka zgonów w Polsce jest pełna i wiarygodna.

Najczęściej stosowaną miarą zgonów jest współczynnik zgonów – stosunek liczby zgonów w okresie t, do liczby ludności w połowie tego okresu albo do średniej liczby ludności w tym okresie. Wyraża się go w przeliczeniu na 100, 1000 lub 10000 osób. Wg tego wzoru można także obliczać cząstkowy współczynnik zgonu w poszczególnych grupach wiekowych, wg miejsca zamieszania, wg cech społeczno-zawodowych. Można także obliczać dla okresów krótszych niż rok.

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]