302

Акадэмiя кіравання пры Прэзiдэнце Рэспублiкi Беларусь

Cicтэма адкрытага навучання

С. Ф. Шымуковіч

Гісторыя Беларусі

Курс лекцый Частка і

2-е выданне

Мiнск

2005

УДК 338(475)(075.8)

ББК 659Я73

         Ш61

Серыя заснавана ў 2001 годзе

Рэкамендавана да выдання Камісіяй па прыёмцы і атэстацыі электронных версій вучэбных і вучэбна-метадычных матэрыялаў Акадэмii кiравання пры Прэзiдэнце Рэспублiкi Беларусь.

Друкуецца па рашэнню рэдакцыйна-выдавецкага савета Акадэмii кiравання пры Прэзiдэнце Рэспублiкi Беларусь.

Шымуковiч С.Ф.

Ш61              Гiсторыя Беларусi: курс лекцый. Частка I. / Шымуковiч С.Ф.– 2-е выдан-не  – Мн.: Акад. кiрав. пры Прэзiдэнце Рэсп. Беларусь, 2005. – 235 с.

ISBN 985-457-267-6 (ч.I)

Курс лекцый прызначаны для студэнтаў сістэмы адкрытай адукацыі Акадэмii кiравання пры Прэзiдэнце Рэспублiкi Беларусь, якія навучаюцца па спецыяльнасці "Дзяржаўнае кіраванне і эканоміка".

УДК 338(475)(075.8)

ББК 659Я73

ISBN 985-457-267-6 (ч.I)		Шымуковiч С.Ф., 2004
ISBN 985-457-269-2		Акадэмiя кiравання пры Прэзiдэнце Рэспублiкi Беларусь, 2004

ЗМЕСТ

ТЭМА 1. ПРАДМЕТ, МЕТАДЫ І ЗАДАЧЫ КУРСА “ГІСТОРЫЯ БЕЛАРУСІ”. ВЫВУЧЭННЕ КУРСА “ГІСТОРЫЯ БЕЛАРУСІ” Ў СІСТЭМЕ “АДКРЫТАЯ АДУКАЦЫЯ” 9

Лекцыя 1. Прадмет, метады і задачыкурса “Гісторыя Беларусі”. Вывучэнне курса “Гісторыя Беларусі” ў сістеме “Адкрытая адукацыя” 9

Прадмет гісторыі Беларусі 9

Перыядызацыя курса эканамічнай гісторыі 12

Метадалогія эканамічнай гісторыі Беларусі 15

Крыніцы па гісторыі Беларусі. Асноўныя задачы навукі “Гісторыя Беларусі” 18

Задачы вывучэння гісторыі Беларусі ў сістэме “Адкрытая адукацыя” 23

Кантрольныя пытанні да тэмы №1 24

ТЭМА 2. ГІСТОРЫЯ БЕЛАРУСКІХ ЗЕМЛЯЎ У ЧАС ПАНАВАННЯ ПЕРШАБЫТНАГА ГРАМАцТВА (100 – 40 ТЫС. г. ДА Н. Э.) 25

Лекцыя 2. Гісторыя беларускіх земляў у час панавання першабытнага грамацтва (100 – 40 тыс.г. да н.э.) 25

Палеаліт (100-9 тыс. г. да н.э.) 28

Мезаліт (9-5 тыс. г. да н.э.) 32

Неаліт (5-3 тыс. г. да н.э.) 34

Бронзавы век (2 – пачатак 1 тыс. да н.э.) 37

Жалезны век (7-6 ст. да н.э. – 6-7 ст. н.э.) 41

Паходжанне беларусаў 44

Кантрольныя пытанні да тэмы №2 48

ТЭМА 3. РАННЕФЕАДАЛЬНАЕ ГРАМАдсТВА НА БЕЛАРУСІ. ПЕРШЫЯ ДЗЯРЖАЎНЫЯ ЎТВАРЭННІ НА БЕЛАРУСКАЙ ЗЯМЛІ Ў X – XIII СТСТ. 49

Лекцыя 3. Раннефеадальнае грамадства на Беларусі. Першыя дзяржаўныя ўтварэнні на беларускай зямлі ў Х – ХІІІ ст.ст. 49

Сацыяльна-эканамічнае развіцце беларускіх земляў у X – XIII стст. 49

Першыя дзяржаўныя ўтварэнні. Полацкае, Тураўскае княствы і княствы Панёмання ў X – XIII стст. 55

Рэлігія славян. Распаўсюджанне хрысціянства на Беларусі 67

Кантрольныя пытанні да тэмы №3 72

ТЭМА 4. УТВАРЭННЕ ВЯЛІКАГА КНЯСТВА ЛІТОЎСКАГА. ПАЛІТЫЧНАЯ І ЭКАНАМІЧНАЯ ГІСТОРЫЯ БЕЛАРУСКА-ЛІТОЎСКАЙ ДЗЯРЖАВЫ Ў XIII – ПЕРШАЙ ПАЛОВЕ XVII СТст. 73

Лекцыя 4. Утварэнне Вялікага княства Літоўскага. Палітычная і эканамічная гісторыя беларуска-літоўскай дзяржавы ў ХІІІ – першай палове XVII стагоддзяў 73

Утварэнне Вялікага княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага. Палітычнае становішча ВкЛ да сярэдзіны XVI ст. 74

Асноўныя накірункі развіцця ВкЛ у 70-я гг. XIV – XV ст. 83

Палітычнае становішча Беларусі ў першай палове XVI ст. 94

Дзяржаўны лад і органы кіравання ў ВкЛ 100

Цэнтральныя органы ўлады 103

Вышэйшыя асобы 106

Органы мясцовага кіравання 107

Гарадское самакіраванне 110

Эвалюцыя судовай сістэмы 111

Мясцовыя суды 113

Вайсковая справа 115

Гаспадарчае развіцце беларускіх зямель ў XIV – першай палове XVI стст. 116

Сельскагаспадарчая вытворчасць 116

Сялянская гаспадарка. Формы павіннасцяў 117

Катэгорыі сялян 119

Формы феадальнага землекарыстання і землеўладання 122

Панская гаспадарка 123

Развіццё рамяства і гандлю, таварна-грашовых адносін. Беларускія гарады 124

Гандаль 127

Кантрольныя пытанні да тэмы №4 131

ТЭМА 5. КУЛЬТУРА БЕЛАРУСІ Ў IX – ПЕРШАЙ ПАЛОВЕ XVII СТст. 132

Лекцыя 5. Культура Беларусі ў ІХ – першай палове XVII стагоддзяў 132

Культура Беларусі X – XIII стст. 132

Культура Беларусі XIV – XVI стст. Царква і рэлігія 138

Культура Беларусі 138

Архітэктура і будаўніцтва 144

Царква і рэлігія 147

Берасцейская царкоўная ўнія 156

Кантрольныя пытанні да тэмы №5 160

ТЭМА 6. УВАХОДЖАННЕ БЕЛАРУСКІХ ЗЕМЛЯЎ У СКЛАД ФЕДЭРАТЫЎНАЙ ДЗЯРЖАВЫ РЭЧ ПАСПАЛІТАЙ. ПАЛІТЫЧНАЯ І ЭКАНАМІЧНАЯ ГІСТОРЫЯ Ў ДРУГОЙ ПАЛОВЕ XVII – XVIII СТст. 161

Лекцыя 6. Уваходжанне Беларускіх земляў у склад федэратыўнай дзяржавы Рэч Паспалітай. Палітычная і эканамічная гісторыя ў другой палове XVII – XVIII стагоддзяў 161

Утварэнне Рэчы Паспалітай 161

Войны сярэдзіны XVII – пачатка XVIII стст. 176

Гаспадарчае развіццё беларускіх земляў у другой палове XVI – першай палове XVII стст. 197

Гаспадарчае развіццё беларускіх зямель у XVII – XVIII стст. 204

Эканамічны ўздым на Беларусі ў другой палове XVIII ст. 213

Кантрольныя пытанні да тэмы №6 219

ТЭМА 7. РАЗВІЦЦЁ КУЛЬТУРЫ БЕЛАРУСІ Ў ДРУГОЙ ПАЛОВЕ XVII – XVIII СТст 220

Лекцыя 7. Развіццё культуры Беларусі ў другой палове XVII – XVIII стагоддзяў 220

Літаратура 221

Жывапіс 226

Скульптура 231

Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва 232

Кантрольныя пытанні да тэмы№7 237

ТЭМА 8. УВАХОДЖАННЕ БЕЛАРУСКІХ ЗЕМЛЯЎ У СКЛАД РАСІЙСКАЙ ІМПЕРЫІ. ПАЛІТЫЧНАЯ І ЭКАНАМІЧНАЯ ГІСТОРЫЯ ПЕРШАЙ ПАЛОВЫ XIX ст. ВАЙНА 1812 ГОДА НА БЕЛАРУСІ 238

Лекцыя 8. Уваходжанне Беларускіх земляў у склад Расійскай імперыі. Палітычная і эканамічная гісторыя першай паловы XIX ст. Вайна 1812 года на Беларусі 238

Урадавая палiтыка пад час падзелаў Рэчы Паспалітай (канец XVIII ст.) 238

Урадавая палiтыка ў першай палове XIX ст. Спробы вырашэння “польскага пытання” 243

Беларусь і вайна 1812 года 257

Грамадска–палітычны рух на Беларусі ў першай палове XIX стагоддзя 264

Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў канцы XVIII – 50-х гг. XIX ст. 279

Прамысловы пераварот і станаўленне фабрычна-заводскай прамысловасці на Беларусі ў першай палове XIX ст. 283

Кантрольныя пытанні да тэмы №8 290

Экзаменацыйныя пытанні 292

ЛІТАРАТУРА 297

ТЭМА 1. ПРАДМЕТ, МЕТАДЫ І ЗАДАЧЫ КУРСА “ГІСТОРЫЯ БЕЛАРУСІ”. ВЫВУЧЭННЕ КУРСА “ГІСТОРЫЯ БЕЛАРУСІ” Ў СІСТЭМЕ “АДКРЫТАЯ АДУКАЦЫЯ”

Лекцыя 1. Прадмет, метады і задачыкурса “Гісторыя Беларусі”. Вывучэнне курса “Гісторыя Беларусі” ў сістеме “Адкрытая адукацыя”

Асноўныя паняцці:

гісторыя; гісторыя Беларусі; сувязь гісторыі з нацыянальнымі і этнічнымі асаблівасцямі; інтэграцыйны характар гісторыі Беларусі ў сістэме ўсеагульнай гісторыі і эканамічных навук; функцыі гісторыі; гістарычныя перыядызацыі; перыядызацыя гісторыі Беларусі; метады даследавання гісторыі; крыніцы вывучэння гісторыі Беларусі.