53.Немарфалагiчныя спосабы утварэння слоу

1.Складанне – пры якiм апошнi кампанент(апорны) з`яуляецца цэлым соловам, а папядэднi-аснова цi цэлае слова.(Прыкл.земляроб, iльназавод, бела-ружовы, тэлескоп,землямер)

2.Субстантывацыя – пераход, прыметн. I дзеепрым.у назоунiк(Прыкл.вартавы. хворы, малы.марожанае,сутачныяi)

3.Лексiка-семантычны –расчапленне значэнняу слова(Пыкл.гасцiнец-шлях, падпрунак)

4.Складана-суфiксальны – змешаны спосаб, пры якiм складанне спалучаецца з суфiксальным.(збожжауборачны, землепрходзец, пяцiгадовы)

5.Зрошчэнне – кампаненты словазлучэння аб`ядновываюцца у адно слова i пiш.разам.(Прыкл.мiмаволi, рэдканаселены, глыбокапаважаны)

6.Абрэвiацыя – спосаб утвар.складанаскарочаных слоу, або абрэвiятур,шляхам аб`яднання усечаных частак або цэльнага слова(БелАЗ, спецкор, ВНУ)

52.Марфалагiчныя спосабы утвар.Слоу

Дырывацыйны спосаб – афiксацыя.

1.Суфiксальны – утвар слоу далучэннем да утваральнай асновы суфiкса або суф. I канчатка

Разнавiднасць –нульсуфiксальны:1.дзеясл.-наз.(прыходзiць-прход), 2.прыметн.-наз.(сiнi-сiнь),3.колькасны лiчэбн.-парадк.лiч.(пяць - пяты)

2.Прыставачны – утвар.слоу далучэннем прстыукi да утвар.асновы.

3.Постфiксальны – утвар.слоу далуч. Постф. Да утвар.асновы. Утвар. дзеясловы,займ.i прыслоуi

4.Прыстав.-суф. – далуч.прыстаукi i суф.

5.Прыстав.-постфiкс.

Афiксацыя – утвар.новых слоу шляхам далучэння да утвар.асновы або да утваральнага слова розных афiксау.

51.Гiст. Змены у морф. Складзе слова

Апрошчанне – вытворчая аснова становiцца невытворчай. Р-добры, хiтры, востры

Перараскладанне –перамяшэннемяжы памiж марфемамi пры падзел слова па марфемы.(абяздолiць, недаважыць)

Ускладненне – працэс, абратны апрошчванню; ператварэнне ранней невытворнага слова у вытворнага, Г.зн. адна марфема (акраневая) пачынае члянiцца на две.(агiт-ацыj-а*агiт-атар*агiт-ав-а-ць; тра-гедыj-а*траг-iзм*траг-iк)

Дэкарэляцыя – змены характару марфем, калi,напрыклад,словазменненая марфема набывае значэнне словаутваральнай. Д. не пыводзiць да змен у марфемн. Складзе слова(верхам-наз. АМ-канчатак; верхам-прыслоуе.АМ-суфiкс)

Прычынай змен з`яуляюцца:1.знiкненне з мовы некаторых слоу;2.страта сэнсавай сувязi памiж словамi;3.звязанымi з iнулымi словаутвар.адносiны;4.фанетычныя змены;5.страта непрадуктыуных афiксау.

Характар:На члянiмасць слоу уплывае узнiкненне новых слоу цi знi кненне з ужытку устарылых. Узнiкненне новых сэнс.сувязi, змяняюцца словаутваральныя адносiны, у выпадку чаго адбыв. Наступныя змены.↑

50. Асновы слова. Невыт.I вытворныя,сваб.I связ.Асновы. Утвар.I утвораныя асновы.

Аснова – частка формы слова без канчатка,формаутвар.суфiксау iнфiнiтывау-ць,-цi,-чы i постфiкса –це(у форме2-ой асобы мн.л. дзеясл.загаднагу ладу), якое выражае лексiчнае значенне слова.

Асновы бываюць:1.простыя(1 караневая марфема)-вытворныя(з нескалькiх марфем);невытворныя.(2 i больш)-аснова складаецца толькi з адной марфемы. 2.складаныя(2 i больш)

Утваральная аснова – аснова, ад якой утворана слова(мор-марскi)

Утвараючая аснова- якiя утвованы ад утваральнай пры дапамозе афiксау.

Суплетыуныя асновы – асновы, формы якiх утвораны ад розных асноу(добры-лепш, дрэнны-горш, я-мяне, мы-нас)

У марфемннай будове могуць адбывацца змена.

Апрошванне – змена у будове слова, пры якой вытворная аснова становiцца невытворнай. (БАГАТы, ДАР, НАРОД; У старажытнасцi БАГ-ат-ы,ДА-р, на-РОД)

Перараскладанне- змена у будове слова, якая праяуляецца у перамяшчэннi мяжы памiжмарфемамi пры захованнi падзелу слова на марфемы(недабраць: неда злiты у адну)