9. Экзюперы

Па манеры пісьма – казачнік і эсэіст. Прозу цяжка ўкласці ў звыклы рамкі. “Планету людзей” можна назваць увогуле бессюжэтным творам (1939)

Адчуваецца моцная сувязь з жанрам прытчы, дзе галоўнае – пошук адказу на шматлікія пытанні, галоўнае ў якіх – як захаваць чалавека і не заьіць у ім Моцарта? Менавіта такая думка пранізвае “Планету людзей”.

Э. – паслядоўны гуманіст. Не згаджаўся з рэчаіснасцю, якая забівае ў чалавеку ўсё светлае і добрае, яня забівае ў чалавеку Моцарта.

На ўзроўні філасофіі “Маленькі прынц” – трагедыя гуманіста на халоднай і жорсткай зямлі, трагедыя носьбіта маралі, занадта ўзнёслай для грамадства.

Адлюстроўвае сімвалічны пошук сэнсу быцця. Зямля не здольна вытрымаць праверку на гуманнасць.

Чаму так пабудавана жыццё на зямлі і як зрабіць так, каб у дзецях не памірала адораная асоба.

М.П. – казка, навела і філасофскае эсэ. Яе алегарычныя вобразы – гэта нагода зазірнуць у бездань чалавечага быцця і сутнасці.

Людзі абараняюць сваю волю і багацце, а не саміх сябе, свой уласны свет.

11. Раман-рака м. Пруста “у пошуках страчанага часу”: гісторыя стварэння, праблема мастацкага метаду.

“У пошуках страчанага часу” — імпрэсіяністычны цыкл раманаў, які можна лічыць класічным творам школы “плыні свядомасці”. Твор ярка ілюструе меркаванне У. Джэймса, што свядомасць — гэта паток, рака, у якой думкі, адчуванні, спантанныя асацыяцыі пастаянна перабіваюць адзін аднаго і цікава пераплятаюцца. Пруст дэкляраваў свой прынцып, заснаваны на меркаванні, што ўсё заключана ў свядомасці, а не аб’екце, у рамане і імкнуўся спазнаць законы чалавечай псіхікі знутры, а не звонку.

Раман складаецца з 7 кніг, быў створаны ў прамежак часу з 1912 па 1922 гг., апошнія кнігі выходзілі пасмяротна. Дзякуючы другому раману “Пад ценем дзяшчын у кветках” Прус атрымаў Ганкураўскую прэмію і ордэн Ганаровага (“Почётного”) легіёна. Гэта раман ствараўся ў поўнай ізаляцыі пісьменніка. Пруст жыў у пакоі з пробкавыяіт сценамі, у які не траплялі сонечнае святло, пахі кветак, знешнія гукі. Толькі ноччу выязджаў Пруст за ўражаннямі. Абранню такога ладу жыцця спрыялі смерць бацькоў, цяжкая хвароба пісьменніка, якая спрыяла развіццю вытанчанага ўспрыняцця свету. У такіх умовах стварэнне рамана для Пруста — гэта імкненне застацца самім сабой, захаваць і нанава перажыць свае ўспаміны.

Твор “У пошуках страчанага часу” не ўкладаецца ў традыцыйнае разуменне рамана як жанру. Яго можна назваць аўтабіяграфіяй, але без хронікі з’яў і падзей, якія звычайна характарызуюць жыццё героя.

Як ужо адзначалася вышэй, раман напісаны ў рэчышчы “плыні свядомасці”. Гэта дапамагае ўсвядоміць прынцып аповеду — успаміны, над якімі ўладараць асацыяцыі. Гэта спляценне самых розных пачуццяў, уражанняў, выпадкова выкліканых пахам, гукам, абрыса. Бо чытачу цяжка сказаць, колькі год герою ў пэўнай сітуацыі, калі адбылася падзея, захаваная ў памяці. Пра гэта можна толькі здагадвацца. Абвясціўшы, што мастак павінен чуць толькі голас свайго інстынкта, Прус у той жа час паказаў воблік свету, непаўторны, зрокавы, які спазнаў з дзяцінства. А ў прыватнасці, аўтар звярнуў увагу на жыццё свецкага грамадства (Сваны, Германта), у рамане апісана яго прастора і сваякі.

Але ж ніводная з гістарычных падзей, якія адбываліся за час жыцця парыжскіх арыстакратаў, паслядоўна не асэесоўваецца, а толькі згадваецца.

Такім чынам, месцам дзеяння можна лічыць душу героя (і пісьменніка таксама), а час твора ўяўляецца суб’ектыўным, які не падпарадкоўваецца логіцы.

Таксама трэба адзначыць, што раман мае кропкі судакранання з сюррэалізмам, бо значнае месца ў рамане займае паэтыка снабачання (напрыклад, раман “У напрамку да Свана” пачынаецца з непаразумення: сон гэта ці рэальнасць?). А як вядома, Сван ставіў мэтай адлюстравання звышнатуральных сувязей аб’ектаў рэальнага свету, якія існавалі толькі ў падсвядомасці чалавекаі праяўляецца ў стане сну, гіпнозу, хваробы.