1. Для навуковага выкладу характэрны

1. назоўнікі з абстрактным значэннем;

2. прыметнікі з інфармацыйнай ці класіфікацыйнай функцыяй;

3. дзеясловы цяперашняга часу з якасным значэннем для паказу ўласцівасцей і прыкмет прадметаў і з’яў;

4. займеннікі я, ты;

5. пабочныя канструкцыі са значэннем няўпэўненасці, сумнення.

2. Устанавіце адпаведнасць

А. Тэрміны. 1. Устойлівыя, узнаўляльныя, не менш як

Б. Наменклатура. двухкампанентныя моўныя адзінкі, якія

В. Прафесіяналізмы. спалучаюцца са словамі свабоднага ўжывання і

маюць цэласнае значэнне, не роўнае суме значэнняў

іх кампанентаў (калі іх разглядаць на ўзроўні слоў).

2. Словы або словазлучэнні, якія ўваходзяць у

тэрміналагічную сістэму пэўнай галіны навукі,

культуры, вытворчасці, абазначаюць спецыяльныя

паняцці і маюць дакладнае лагічнае азначэнне.

3. Сукупнасць уласных назваў канкрэтных аб’ектаў

навакольнай рэчаіснасці, якія вывучаюцца рознымі

навукамі, ужываюцца ў тэхніцы, вытворчасці.

4. Словы і выразы, уласцівыя мове прадстаўнікоў

якой-небудзь прафесіі або сферы дзейнасці.

3. Навуковы выклад вызначаецца

1. аб’ектыўнасцю;

2. суб’ектыўнасцю;

3. лагічнай паслядоўнасцю разважанняў;

4. доказным выкладам інфармацыі;

5. інфармацыйнай насычанасцю.

Лекцыя 7. Тэкст і яго арганізацыя

Мэта – вызначыць спецыфіку семантычна-структурнай арганізацыі мастацкага і навуковага тэкстаў.

Задачы:

• раскрыць паняцце звязнасці і цэласнасці тэксту;

• прааналізаваць функцыянальна-сэнсавыя тыпы маналагічнага маўлення (апісанне, апавяданне, разважанне);

• ахарактарызаваць сродкі сувязі ў тэксце;

• выявіць асаблівасці спосабаў выкладу навуковай інфармацыі

Пытанні

1. Тэкст як асноўная камунікатыўная адзінка.

2. Функцыянальна-сэнсавыя тэпы тэксту, мінімальныя адзінкі тэксту, віды сувязі ў тэксце.

3. Спосабы выкладу навуковай інфармацыі.

Праблемныя пытанні

1. Што лічыцца мінімальнай адзінкай тэксту?

2. Якія тыпы абзаца пераважаюць у навукова-вучэбных тэкстах?

3. Якія тыпы тэксту (з пункту гледжання спосабаў выкладу інфармацыі) характэрны для навуковай мовы?

Рэкамендаваная літаратура

1. Беларуская мова: Энцыклапедыя. – Мінск: БелЭн, 1994.

2. Всеволодова, М.В. Теория функционально-коммуникативного синтаксиса. Фрагмент прикладной (педагогической) модели языка. – М.: МГУ, 2000.

3. Гальперин, И.Р. Текст как объект лингвистического анализа / И.Р.Гальперин. – М.: Наука, 1981.

4. Ильенко С.Г. Синтаксические единицы в тексте. – Л., 1989.

5. Кананенка, Т.М., Малажай, Г.М., Пашкевіч, М.І. Праца з тэкстам на ўроках беларускай мовы: вучэб. – метад. дапам. / Пад рэд. Г.М.Малажай. – Брэст: Пірс, 1993.

6. Кожина М.Н. О речевой системности научного стиля сравнительно с некоторыми другими. – Пермь, 1972.

7. Лаўрэль, Я.М. Вывучэнне сінтаксісу тэксту // Выкладанне беларускай мовы і літаратуры: кн. для настаўніка / пад рэд. М.А.Лазарук. – Мінск, 1983.

8. Лепешаў, І.Я. Лінгвістычны аналіз літаратурнага твора: У 2 ч. / І.Я.Лепешаў. – Гродна, 2000. – Ч. 2.

9. Лепешаў, І.Я. Сучасная беларуская літаратурная мова: спрэчныя пытанні: Дапаможнік / І.Я.Лепешаў. – Гродна, 2002.

10. Ляшчынская, В.А. Методыка выкладання беларускай мовы: вучэбн. дапаможнік / В.А.Ляшчынская, З.У.Шведава. – Мінск, 2007. – 252 с.

11. Нечаева, О.А. Функционально-смысловые типы речи (описание, повествование, рассуждение). – Улан-Удэ: Бурятское книжн. изд-во, 1974.

12. Рамза, Т.Р. Сінтаксіс: тэарэтычны курс: вучэбны дапам. / Т.Р.Рамза. – Мінск, 2006.

13. Супрун, А.Я. Исследования по лингвистике текста: Сб. ст. / А.Я.Супрун. – Мінск, 2001.

14. Тураева, З.Я. Лингвистика текста: (Текст, структура и семантика) / З.Я.Тураева. – М. 1986.

15. Цікоцкі, М.Я. Стылістыка тэксту: вучэб. дапам. / М.Я.Цікоцкі. – Мінск, 2002.

16. Чумак Л.Н. К проблеме типологии текстов в практике обучения зарубежных филологов-русистов // Текст: функции и семантика его компонентов (функциональный подход в теоретическом и прикладном языкознании): тезисы докл. конф. (Минск, 1992, 3–5 февраля). Том 5. Часть IX. – Минск, 1993.