44/Агульнаўжывальная лексіка і лексіка абмежаванага ўжытку: дыялектызмы, тэрміналагічная і прафесійная лексіка, жарганізмы і аргатызмы. Выкарыстанне ў мастацкіх і публіцыстычных тэкстах.

Дыялектная лексіка – словы, уласцівыя гаворцы або дыялекты. Выкарыстоўваюцца для стварэння мясцовага каларыту ці індэвіуалізацыі мовы персанажу называюцца дыялектэмамі ў мастацкай мове. Бываюць:

• Лексічныя- словы,невядом.лiт.мовы:

Уласналексічныя- мясцов.назвы: драг-венік,змецены

Этнаграфічныя- мясцов.назвы, невядом.у iнш.раенах:ёуня-суш.споры сена.

• Семантычныя- у мясцов.ужыв.з iнш.значэннем ~ кабан-певень(Мозыр).

• Фанетычныя- фанет.асаблiвасцi

• Граматычныя- гр.асаблiвасцi.

• Словаўтваральныя- словаутвар. асабл.:прыножак-падначка

Спецыяльная лексіка падзяляецца на:

• прафесійную- словы характэрныя для людзей пэўнай прафесіі і распаўсюджаныя ў гутарковай мове

• тэрміналагічную

Тэрміны-словы, або словазлуэнні якія дакладна абазначаюць пэўныя паняцці навукі, тэхнікі, мастацтва, вытворчасці,грамадска-палітычнага жыцця.

Сукупнасць тэрмінаў пэўнай галіны навукі называюць тэрміналогіяй. Тэрміналогія гэта і сукупнасць тэрмінаў мовы ў цэлым. Тэрміналогія – гэта раздзел мовазнаўства, які вывучае тэрміна сістэмы-сукупнасць тэрмінаў звязаных пэўнымі сувязямі і адносінамі. Агульная тэрмінасістэма-гэта сукупнасць тэрмінаў якой небудзь. галіновая тэрмінасістэма-тэрміны якой небудзь галіны.У тэрміналогіі няыма мнагазначнасці, сінаніміі і аманіміі.Але тэрміны гэта выключна афецыйныя ўзаконеныя ў пэўнай навуцы назвай, пашыраныя ў навуковым стылі літаратурнай мовы. А прафесіяналізмы гэта паўафіцыйныя назвы, якія бытуюць у гутарковым стылі.

Жаргон-умоўная гаворка , якой небудзь сацыяльнай ці прафесійнай групы людзей, что створана штучна з мэтай адасобіцца схаваць свае намеры дзеянні учынкі. Разнавіднасцю жарганізмаў з’яўляецца аргатызм-словы якімі карыстаюцца дэкласаваныя элементы

Актыўная і пасіўная лексіка.

45/Прадмет і задачы фразеалогіі. Фразеалагічныя слоўнікі.

Фразеалог.-раздзел мовазн.,які вывуч.устойлівыя звароты адзіным цэласным.знач.,што не ствар.у час гутаркі.

Азначэнне паняцця:

• Сукуп.фразеалаг.пэўн.мовы.

• Сукуп.фразелаг.пэўн.пісьменніка

Фразеалог.рагляд.як пыт.у раздзеле лексікаграф. У спец.дысцыпліну яна аформілася ў др.п.мін.ст. фразеалаг.назыв.фразеалагіч.адз.ці фраземамі. Фразеалогію разумюць у вуз.і шыр.плане. у вуз.плане да фраз.адносяцца толькі ўласна фраз.тыпу ад рук адбіцца,да сэрца браць. У шыр.-і прыказкі,і прымаўкі,і крылат.выраз.,устойлівыя параўнанні,перыфразы.Яны адроз.ад фразеалаг. У тым,што кожн.слова мае свае знач. сходныя ў тым,што выкарыст.гатовыя моўн.адзінкі. мы іх самі не ствараем. Бел.фраз.наліч.каля 6000 слоў і выразаў.

46/Фразеалагізм як моўная адзінка, яго адносіны да слова і словазлучэння.

Фраз.-склад.адзінка мовы.

Прыкметы фразеалагіч.адзінак:

• Узнаўляльнасць(гатовая,вядомая)

• Зместам суаднос.са словам

• Выраж.адно паняцце

• Хар.цэласным знач.,якое вынік.не з сум знач.,а з усяго фраз.

• Устойлівасць-стабільны камп.склад і знач.

• Семантыка фраз.багацейшая за семантыку слова

• Адзін член сказа

• Шматкампанентнасць

• Здольнасць спалуч.са свабод.словамі

Фраз.склад.з кампанентаў,якія страц.свае першаснае лексіч.знач.у фраз. Некаторыя з камп.не суаднос.са словамі суч.мовы:лынды біць. Фраз.падобны да словазлуч.падзельнасцю афармлення,г.зн,што фразеалагізмы склад.не менш чым з двух слоў. Большасць фраз.мае экспрэсіўна-эмац.афарб,якая выраж. Станоўчую або адмоў.хар.прадмета ці асобы:трымаць язык за зубамі.