V. Билгин көдлмш. Нег ил бичг (открытка) тогтаҗ бичтн (эк-эцкдән, аав-ээҗдән, үүртән, багштан ...).

февраль 2012

9 Класс

15 - вариант

I. Текстәр көдллһн.

1) Нег дәкҗ би элстә көвәд һанцарн үлдүв. 2) Эҗго һазрт өрвәх ноһан уга, әмтн йирин бәәхш. 3) Хая-хая хатханчгта шарлҗд энд-тенд үзгднә. 4) Би туркмен-көдлмшчнр ирхинь күләҗ, төгәлңдән йовҗ, аң-шову харвҗ бәәләв.

5) Нег дәкҗ би теегин көдән Хан-Һәрд шову үзүв. 6) Нанас хол биш баахн хар толһа деер сууһад, күзүһән суңһҗ, мини бәәдг шатр хәләһәд бәәнә. 7) Җивр дайлсн болв, шовун деегшән нисч һарч, нан тус, толһа деерм хадгдҗ нисв. 8) Хаҗ тус уга гиҗ санҗ йовнав. 9) Генткн гергнәнм элстә көдәһәс соньн белг авч ир гиснь санандм орв. 10) Хан-Һәрд көндрл уга толһа деер дүүҗлчксн юмн мет, дурго нүдәр намаг тәвлго хәләҗ нисә бәәнә.

11) Энд бәәдг аң-шовун йир өршәңгү уга, алач-махч, нег-негндән дурлҗ, хармнх санан уга гиҗ санҗ йовад, би бууһан товлҗ хавув.

12) Хан-Һәрд җиврән теңгр өөдән өргн, мини бәәсн шатрас хол биш хәәкрҗ унв. 13) Хәәкрлһнь йир күчр генәртә билә. 14) Тер дууһинь соңсн, би чочув. 15) Толһаһан деегшән кеһәд үкжәх шовунур өөрдх дурм күрсн уга, шовуг оч авсн угав.

16) Маңһдур өрүнднь халун шатртан унтсн, эс унтсн загар түүрчҗ кевтхләм, деер аһарт шууган өөрдсн болад йовхлань, би үкс босад һарув. 17) Самолет хот-хол, ус авч аашну, яһну гиһәд, би һарад ирүв. Һарч ирн, әәвүв: өцклдүрк алсн Хан-Һәрдәс хойр холван ик Хан-Һәрд арвн метр деер нисч йовҗ. 18) Эн намаг үзн, деегшән үкс һарн, деесәр бооҗ ормднь таглсн мет, нег ормдан нисв.

19) Өцклдүр би күүкн Хан-Һәрдинь алсан медүв: һууҗмулмудын килмҗтә экинь, эңкр эминь алҗ энрүлсн бәәҗв, тегәд нанас өшәһән авхар ирҗ йовснь лавта. 20) Шатрурн орад, бууһан авад һарад ирүв.

1.1. Текстиг айслулҗ умштн. Үүдсн седклиннь тускар келҗ өгтн.

1.2. Эн текстин үгмүдт синонимс олҗ бичтн: деегшән, баахн.

1.3. Өггдсн зәңгст сурврмуд тәвтн:

а) Нег дәкҗ би элстә көвәд һанцарн үлдүв.

б) Хан-Һәрд җиврән теңгр өөдән өргн, мини бәәсн шатрас хол биш хәәкрҗ унв.

1.4. Текстин һол учр-утхинь медүлҗәх үгмүд (ключевые слова) буулһҗ бичтн.

II. Хойр үр хоорндан төрскн хальмг келнә тускар, энүнә өдгә цагин бәәдлин тускар күүндҗәнә. Ямр кевәр эднә күүндвр тогтх зөвтә?

III. «Сурһульта күн — кишгтә» гидг үлгүрлә ирлцҗәх җирһлиннь нег йовдлын тускар келҗ өгтн.

4. Орчуллһн.

Калмыцкая сказка.

Много тысяч лет прошло с тех пор, как это случилось. В степи жила девушка. Она была на удивление красива. Стройная, гибкая, как лоза. С большими глазами, сияющими из-под пушистых ресниц, как звезды. С алым маленьким ртом и волной густых кос, спускающихся до земли. Она ходила по траве, едва касаясь её. Легкая, всегда веселая, Кермен, конечно, была красивой, самой лучшей из всех.

И жил юноша Цевек. Он тоже был необычайно хорош. Сильный, умный. Девушка и юноша встретились, полюбили друг друга.

V. Билгин көдлмш. Нег ил бичг (открытка) тогтаҗ бичтн (эк-эцкдән, аав-ээҗдән, үүртән, багштан ...).

февраль 2012