Дзеяслоу I дзеяслоуныя формы.Асаблiвасцi утварэння I ужывання дзеепрыметнiкау I дзеепрыслоуяу

Дзеяслоу-часцiна мовы,якая абазначае дзеянне або стан прадмета як працэс. Дзеепрыметнiк-форма дзеяслова,якая абазначае прымету або уласцiвасцьпрадмета(асобы) паводле дзеяння.Дзеепрым. незалезн. стану пр. часу утв.ад асновы iнфiнiтыва неперах. дзеясловау закончанага трывання пры дапа­мозе суфiкса -л-:пасталець-пасталелы.Дзеепрым. незалежн. стану пр. часу могуць утв. з дапамогай суфiксау -ш-,-уш- ад асновы iнфiнiтыва перах. i неперах. дзеясловау:узнiкнуць-узнiкшае.Дзеепрым. залежнага стану пр. часу утвараюцца ад асновы iнфiнiтыва перах. дзеясловау закон. трывання пры дапамозе суфiксау -н-,-ан-,-ен-,-т-.Найбольш пашырана ужыванне дзеепрым. пр. часу незалежн. i залежнага стану з суфiксамi -л-,-н-,-ан-,-ен-,-е-. Дзеепрым з суф. -уш-,-ш- ужываюцца абмежевана.Рэдкасныя у бел. мове дзе­епрым. залежн. i незалежн. стану цяперашняга часу.Няма у бел. мове зваротн. дзеепрым.Дзеепрыслоуе-асобая нязменная форма дзеяслова,якая абазначае дадатковае дзеянне i паясняе дзеяслоу-выказнiк.Дзеепрысл. незак. трыв. утв. ад асновы цяп. часу дзеясловау незакон. трыв. з дапамогай суф. -учы- (-ючы-), ад дзеясловау 1 спраж. i -ачы-(-ячы-) ад дзеясл. 2 спраж.:пiшуць­пiшучы.Дзеепрысл закон. трыв. абазначаюць звычайна закончанае дадатковае дзеянне,якое адбылося раней за асноунае дзеянне,выражанная дзеясловам­выказнiкам.Дзеепрысл. законч. трыв. утв. ад асновы iнфiнiтыва(або пр. часу) дзеясловау законч. трыв. з дапамогай суф. -ушы- (пасля галосных) i -шы- (пасля зычных):адчуць-адчуу-адчуушы.Нельга у адным сказе ужываць дзеепрыс­лоуе i дзеяслоу выказнiк, якiя абазначауць дзеяннi розных асоб або прадметау: Iдучы дадому са станцыi,у яго часам з'яулялася жаданне хутчэй зноу вярнуцца туды.У сказе можа ужывацца не адно, а некалькi дзеепрысл.,якiя адносяцца да аднаго дзеяслова- выказнiка i абазначаюць дзеянне той самай асобы цi прадмета:Налюбаваушыся баравiкамi,Лабановiч не спяшаючыся прыступiу да сбору.

Ужыванне лiчэбнiкау I займеннiкау

Лiчэбнiкi адзiн(адна,адно,адны) дапасуюцца да назоунiка у родзе,лiку i cклоне:адзiн кiламетр,одно возера.Дапасуюцца да назоунiкау ва усiх скло навых фомахтаксама лiчэбнiкi два(дзве),тры,чатыры: два рублi.Дробавыя лi чэбнiкi утвараюцца з колькаснага лiчэбнiка (у лiчнiку) i парадкавага лi- чэбнiка(у назоунiку).Пры словах дзве,тры,чатыры парадкавыя лiчэбнiкi cтаяць у назоуным склоне мн. лiку:дзве пятыя.Лiчэбнiк можа стаяць перад назоунiкам i пасля яго.У першым выпадку лiчэбнiк абазначае дакладную колькасць цi дакладны парадак прадметау пры пералiку,а у другiм - не= дакладную колькасць.Асабовыя займеннiкi я i ты не маюць формау роду, таму могуць быць аднесены да асоб мужчынскага i жаночага роду.Займннiкi мы,вы абазначаюць групу асоб,сярод якiх есць i той,хто гаворыць або да каго звяртаюцца.Займ ен,яна,яно,яны паказваюць не толькi на асобу, а i на прадмет,абстрактнае паняцце.Адмоуныя займеннiкi нiхто,нiшто звычайна ужываюцца,калi у сказе пры дзеяслове-выказнiку есць адмоуе не:нiхто не ведау.Не канкрэтызуюцца,не раскрываюцца у кантэксце i значэннi няпэуных займеннiкау:нехта, нешта, нечым.

СЛУЖБОВЫЯ ЧАСЦIНЫ МОВЫ.АСАБЛIВАСЦI УЖЫВАННЯ ПРЫНАЗОУНIКАУ Прыназоунiк-службовая часцiна мовы,якая удакладняе значэннi ускосных склонау назоунiка,займеннiка,лiчэбнiка.Самастойна прыназоунiкi не ужываюцца,яны зауседы выступаюць у спалучэннi з самастойнымi, пауназна чнымi словамi(у пакоi).Прыназоунiк пра з вiнавальным склонам адпавядае прыназоунiку о з месным склонам у рус. мове:пра мацi-о матери.Прыназоунi ку за з творным склонам у рускай мове адпавядае прыназоунiк па з вiнаваль ным склонам у бел. мове:за ягодами-па ягады.Пры выражэннi часавых i прасторавых адносiн некаторыя прыназоунiкi ужываюцца парамi:ад-да,з-да, з-на,з-у.Злучнiк-службовая часцiна мовы,якая ужываецца для сувязi слоу, частак складанага сказа.Злучальныя злучнiкi выражаюць розныя сэнсавыя адносiны памiж сiнтаксiчнымi адзiнкамi i падзяляюцца на спалучальныя(i, ды-у значэннi i,i-i,нi-нi,таксама,як- так i);супрацiуныя(а,ды,але,аднак, затое,iнакш);пералiчальна-размеркавальныя(або,цi);далучальныя(дый,ды i). Падпарадкаваныя злучнiкi звязваюць часткi складанага сказа(калi,каб). Часцiцы-службовая часцiна мовы,якая надае словам,словазлучэнням або сказам дадатковыя сэнсавыя i эмацыянальныя адценнi.Разрады часцiц: указальныя,удакладняльныя,абмежевальныя,сцвярджальныя,адмоуныя, параунальныя,пабуджыльныя, узмацняльныя,пытальныя,клiчныя.