Хафтаи дахум: Омори боигарии миллй
Дарси якум: Омори ҳаҷм ва ҳайати боигарии миллй. Омори фондҳои асосй
Маҷмӯъи неъматҳои моддй, ки дар натиҷаи меҳнати наслҳои гузашта дар ҷамъият андӯхта шудааст ва захираҳои табиӣ қобили истифода боигарии (сарвати) миллй номида мешавад.
Ба вазифаи омори боигарии миллй тавсифи омории ҳаҷм, таркиб, динамика ва истифодаи самараноки тамоми боигарй ва унсурҳои он дохил мешавад.
Омор баъд масъалаҳои амалии ташкили мушоҳидаҳо ва мукаммалгардонии усулҳои коркард ва таҳлили маълумогро дар дараҷаҳои гуногун мувофиқи системаи нишодиҳандаҳо ҳал кунад.
Қисми асосии ҳайати боигарии миллиро молу мулки миллй ташкил мекунад. Ин захираи неъматҳои моддиест, ки ҷамъият дар вақти муайян дороет ва барои пешрафти истеҳсолот истифода бурда мешавад. Таснифи зерини молу мулки миллй қабул карда шудааст:
I. Фондҳои истеҳсолй, пасандоз ва захираҳо:
А) Фонди асосии истехсолй
Б) Пасандозҳои моддй барои истеҳсолот ва захираҳо.
II.Молу мулки истеъмолй:
A) Фондҳои асосй ғайриистеҳсолӣ.
Б) Захираи мол ва маҳсулот.
B) Молу мулки шахсии аҳолӣ.
Фондҳои асосй қисми муҳимтарини боигарии миллй ба ҳисоб меравад. Ба вазифаҳои омӯзиши омории фондҳои асосй омӯзиши ҳаҷм, таркиб, динамикам фондҳои асосй, ошкор сохтани захираҳои баланд бардоштани самаранокии истифодаи фондҳои асосй дохил мешаванд.
Фондҳои асосии истеҳсолй арзишашонро ба маҳсулот қисм ба қисм мегузаронанд. Азбаски фондҳои асосй вақти зиёд истифода бурда мешаванд, ба онҳо арзишҳои зерин хосанд: арзиши ибтидой ва арзиши пурраи барқароркунй.
Дар баланс мавҷудияти фонди асосй дар аввалм сол, ҳаракати солонаи онҳо, дохилшавӣ, хориҷшавӣ ва мавҷудият дар охири сол нишон дода мешавад. Ин баробарӣ чунин ифода меёбад:
Оа+Д=Х+Оо
днр ин ҷо
Оа-фондҳо дар авали сол
Д-дохилшавии фондҳо
Х-хориҷшавии фондҳо
Оо- фондх,о дар охири сол
Аз рӯи балансҳо нишодиҳандаҳои ҷамъбастй тавсифи ҳолати ФАИ муайян карда мешавад.
Дарси дуюм: Омори фондҳои гардон. Омори захираҳои табии. Омори маблағгузории асосй
Фондҳои гардон қисми фонди истеҳсолисст, ки дар раванди истеҳсолот иштирок намуда, шакли натуралишонро тайғир дода арзишашон пурра ба маҳсулот мегузарад.
Истифодам фондҳои гардон бо системаи нишондиҳандаҳо тавсиф карда мешавад:
1 .Коэфисиенти гардиш
2.Коэфисиенти боркунй
3. Давомнокии миёнаи як гардиш
Р-фурӯш
—
О - бақияи миёнаи фондҳои гардон
Д-давомнокии як гардиш дар рӯзҳо
Захираҳои табии ин захираест, ки дар мамлакат вуҷуд дорад ва яке аз шартҳои бо масолеҳу ашё таъмин намудани ҳаёти ҷамъият мебошад.
Нишодиҳандаи асосии маблағгузории асосӣ ин ҳаҷм ва таркиби маблағгузории асосии сохтмони нотамом, х,аҷми ба истифода супории пқтидору фондҳои асосӣ ва дараҷаи самаранокни маблағгузорми асосЛ ба х,исоб меравад. Барои омӯзиши динамикии ҳаҷми маблағтузории асосӣ аз формулам зерин истифода мебаранд
дар
ин ҷо
q1 q0- ҳаҷми маблағгузории асосӣ дар давраи ҳисоботй ва базисӣ.
Рcm - нархи сметавй
Самаранокии маблаггузории асосӣ бо формулам зерин муайян карда мешавад.
дар ин ҷо
D.
тағйирёбии
даромади
миллӣ
К- хароҷоти маблапузории асосй
Дарси сеюм: Савол ва супоришот:
1.Таркиби боигарии миллй
2.Намудҳри фондҳои асосй
З.Баҳодиҳй ва фондҳои асосй
4.Нишондиҳандаҳои истифодаи самараноки фондҳои гардон.
5.0мори захираҳои табий.
6.Нишондиҳандаҳои асосии маблағгузории асосй.
Масъалаи 1.
Дар соли xорb маълумо[ои зерин мавxуд аст :
Фонд[ои исте[солb, пасандоз ва захира[о дар як сол 2130,8 млрд. сомонb, аз xумла фонд[ои исте[солb 1156,7 млрд. сомонb пасандоз ва захора[о 386,2 млрд. сомонb,
Моликияти истеъмолb 1129,1 млрд. сомонb. аз xумла фонд[ои асосии исте[солb 605,7 млрд. сомонb, захираи мол[о ва масъулот[о барои истеъмол 100 млрд. сомонb , моликияти шахсии а[олb 1532,2 млрд. сомонb
Муайян намоед :
{аxми боигарии миллb
Нишонди[анда[ои нисбии пасандоз ва захира[о.
Нишонди[анда[ои нисбии моликияти шахсии а[олb.
Дарси чорум: Масъалаи 2.
Нишонди[анда[ои зерин оиди [аxм, [айат ва динамикаи моликияти миллb дода шуда аст:
Нишонди[анда |
2008 |
2009 |
2010 |
{амаги фонд[ои асосb, млн. сомонb аз xумла |
1,256 |
1,742 |
1,852 |
Фонд[ои асосии исте[солb |
805 |
11,50 |
12,29 |
Фонд[ои асосии uайриисте[солb |
451 |
532 |
623 |
Пасандоз[ои неъмат[ои моли масоле[b аз xумла |
234,3 |
322,0 |
336,8 |
Пасандоз[ои исте[солb |
39,3 |
39,5 |
41,0 |
Исте[солоти нотамом |
19,2 |
22,2 |
23,0 |
Пасандоз в аисте[солоти нотамоми хоxаги[ои ёрирасон |
0,2 |
0,2 |
0,2 |
Хароxот[ои давраи андоз |
1,7 |
1,6 |
1,5 |
Ма[сулоти тайёр |
4,4 |
4,2 |
4,0 |
Мол[о |
34,9 |
32,1 |
31 |
Неъмат[ои муайян масоле[ои uайра |
0,3 |
0,2 |
0,3 |
Сохтмони нотамом |
76,7 |
105,1 |
108 |
{аxми умумии моликияти миллиро муайян намоед.
Масъалаи 3.
Маълумот[ои зеринро оиди фонд[ои асосии исте[солb дода шуда аст.
Намуди фонд[ои асосb |
Мавxуди дар аввали сол млн.сом |
Воридшавb дар сол [ис. млн. сом. |
Хориxшавb дар соли [исобарорb млн.сом |
Мавxуди дар охири сол. млн. сом. |
Бино ва иншоот |
300 |
40 |
6 |
|
Машина ва таx[изот |
290 |
50 |
30 |
|
Намуд[ои uайраи фон[ои асосb |
10 |
2 |
2 |
|
{исоб кунед ва xадвалро пурра намоед.
Масъалаи 4.
Арзиши фонд[ои асосии исте[соли дар соли авали мо[и соли [исоботи чунин буд.(млн. сом.)
1- январ 25,0
1- феврал 25,0
1- март 24,0
1- апрел 26,0
1- май 25,5
1- июн 25,5
1- июл 25,5
1- август 25,5
1- сентябр 25,0
1- октябр 25,0
1- ноябр 27,0
1- декабр 28,0
1- январ 28,0
Арзиши миёнасолонаи фонд[ои асосии исте[солиро муйян намоед.
Пурсиши умумии донишчуён