47. Сацыяльна-эканамічнае развіцце Бел ў 40-80 гг 20 ст

Вайна і фашысцкая акупацыя прынеслі Беларусі велізарныя людскія і матэрыяльныя страты: БССР пазбавілася амаль трэці насельніцтва і больш паловы нацыянальнага багацця.

Аднаўленне народнай гаспадаркі, якое запатрабавала неймавернай напругі сіл беларускага народа і дапамогі ўсіх савецкіх рэспубалік, пачыналася па меры вызвалення тэрыторыі Беларусі (з восені 1943г.). Пасля канчатка вайны быў распрацаваны і зацверджаны 5-гадовы план аднаўлення і развіцці народнай гаспадаркі БССР на 1946-1950 гг. Адмысловае значэнне надавалася паскоранаму аднаўленню торфаздабычы, энергетыкі, машынабудавання, а таксама развіццю новых для Беларусі галін цяж. прамысловасці.

З руін падняліся Мінскі, Віцебскі і Гомельскі станкабудаўнічыя заводы, на ўскраіне Мінска збудаваны новыя індустрыяльныя гіганты - аўтамабільны і трактарны заводы. Прамысловасць рэспублікі па агульным аб'ёме прадукцыі ў 1950г. перавысіла даваенны ўзровень на 20%. Разам з тым упор на вытворчасць сродкаў вытворчасці вёў да адставання традыцыйных для Беларусі лёгкай, харчовай і мясцовай прамысловасці, вытворчасці будаўнічых матэрыялаў.

Яшчэ больш складаным заставалася становішча ў сельскай гаспадарцы. Аднавіць яго за пяцігодку не атрымалася. Прычын таму шмат: адбіваліся разбуральныя вынікі вайны; перапампоўка рэсурсаў з аграрнага сектара ў індустрыяльны; прыхільнасць партыйна-дзяржаўнага кіраўніцтва краіны калгасна-саўгаснай форме як адзіна правільнай у аграрнай палітыцы; ажыццяўленне з ужываннем гвалту і рэпрэсій масавай калектывізацыі ў заходніх вобл.Б.

Для сацыяльна-эканамічнага развіцця Беларусі у 50-60-е гг. характэрны спробы рэфармавання, пачатак якому паклалі пастановы партыі і ўрада пасля змены кіраўніцтва СССР у 1953г. Перш за усё былі прыняты меры па змене сітуацыі ў аграрным сектары эканомікі: павялічаны закупныя кошты на сельгаспрадукцыю, пашырана самастойнасць калгасаў і саўгасаў, уведзена больш прагрэсіўная сістэма падаткаабкладання асабістай прысядзібнай гаспадаркі і г.д.

Спробы рэфармавання савецкай эканомікі, ва ўмовах НТР, якая развярнулася ў сярэдзіне 50-х гг. у свеце, вызначылі пераход да пашырэння тэхнічнага прагрэсу ў вытворчасці. У першай палове 50-х гг. у Беларусі было пабудавана 150 буйных прадпрыемстваў,

Спробы рэфармавання савецкай эканомікі, ва ўмовах НТР, якая развярнулася ў сярэдзіне 50-х гг. у свеце, вызначылі пераход да пашырэння тэхнічнага прагрэсу ў вытворчасці. У першай палове 50-х гг. у Беларусі было пабудавана 150 буйных прадпрыемстваў, удасканалілася тэхнічнае абсталяванне. Да 1961г. было ўсталявана звыш 500 аўтаматычных, паўаўтаматычных, механізаваных канвеерных ліній. У выніку ўдзельная вага прамысловасці ў валавым грамадскім прадукце рэспублікі ў 1960г. дасягнуў 52%. Беларусь з аграрна-індустрыяльнай ператварылася ў індустрыяльную.

У сярэдзіне 60-х гг. была ажыццёўлена другая спроба рэфармавання эканомікі. У сельскай гаспадарцы былі ўсталяваны цвёрдыя нязменныя планы продажу прадукцыі

дзяржаве, павялічаны на яе закупныя кошты. Спробы выкарыстоўваць эканамічныя метады і матэрыяльнае стымуляванне працы далі дадатныя вынікі. Пра гэта сведчыць і тое, што планы восьмай пяцігодкі (1966-1970гг.) былі выкананы па ўсіх асноўных паказчыках.

За 1970-1985 гг. у Беларусі было ўведзена ў дзеянне 186 буйных прамысловых прадпрыемстваў, у тым ліку завод аўтаматычных ліній у Баранавічах, Беларускі металургічны завод у Жлобіне, завод па вытворчасці вырабаў з металічных парашкоў у Маладзечна і інш. Атрымаў развіццё транспарт. У 1984г. увайшла ў лад першая чарга Мінскага метрапалітэна. Прадукцыя прамысловасці рэспублікі ўзрасла ў параўнанні з 1970г. больш чым за 3 разы.

Аднак тэмпы росту эканомікі Беларусі, як і ў цэлым СССР у гэтыя гады (1970-1985гг.) сталі змяншацца, падала прадукцыйнасць працы. Супярэчліва ў 70-першай палове 80-х гг. развівалася і сельская гаспадарка. Умацоўвалася яго матэрыяльна-тэхнічная база, а тэмпы прыросту сельгаспрадукцыі змяншаліся. Сродкі, укладзеныя ў калгасы і саўгасы, давалі нізкую аддачу. У выніку ўсё большага "адзяржаўлення" калгасна-кааператыўнай уласнасці недастаткова вырашаліся сацыяльныя задачы. Да сярэдзіны 80-х гг. было ўведзена нармаванае размеркаванне асноўных прадуктаў харчавання. Ускладнялася экалагічная сітуацыя. Усё гэта выклікала занепакоенасць у грамадстве.