44. Замацаванне таталітарнага грамадства ў ссср і бсср у 20-30 гг 20ст.

У 20-я гг. фарміраванне аднапартыйнай сістэмы завяршылася.  Да 1923 г. былі ліквідавана шматпартыйнасці. У 1922 г адбыўся судовы працэс над эсэрамі, абвінавачанымі ў арганізацыі змоў супраць савецкай улады, які паставіў кропку ў больш чым дваццацігадовай гісторыі партыі. У 1923 г. запалоханыя меншавікі абвясцілі аб самароспуску. Спыніў сваё існаванне Бунд. Гэта былі левыя, сацыялістычныя партыі; манархічныя і ліберальныя партыі былі ліквідаваныя ў першыя гады пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі 1917г. Між тым унутрапартыйная барацьба, якая абвастрылася яшчэ пры жыцці Леніна, пасля яго смерці (студзень 1924) разгарэлася з новай сілай. Яе рухаючымі сіламі былі, з аднаго боку, рознагалоссі аб тым, у якім напрамку і як рухацца далей (што рабіць з нэпом; якую палітыку весги у вёсцы; як развіваць прамысловасць; дзе ўзяць грошы на мадэрнізацыю эканомікі і інш), і асабістае суперніцтва ў непрымірымай схватцы за абсалютную ўладу - з другога.     Такім чынам, унутрыпартыйная барацьба ў 20-я гг. завяршылася асабістай перамогай Сталіна, які авалодаў да 1929 г. абсалютнай уладай у партыі і дзяржаве.      Грамадска-палітычнае жыццё СССР у 1930-я гг. была жыццём краіны, ужо якая стала таталітарнай. Таталітарным называюць такое грамадства, у якім ліквідаваная шматпартыйнасць і існуе аднапартыйная палітычная сістэма; кіруючая партыя зраслася з дзяржаўным апаратам і падпарадкавала яго сабе; зацвердзілася адзіная, агульнаабавязковая ідэалогія; незалежнага ад кантролю партыі і дзяржавы грамадства не існуе, усе грамадскія арганізацыі і ўсе грамадскія адносіны непасрэдна кантралююцца дзяржавай; склаўся культ правадыра; існуе разгалінаваны паліцэйскі апарат, які праводзіць рэпрэсіі ў дачыненні да грамадзян; грамадзянскія правы, фармальна прызнаюцца, але на самай справе ліквідаваныя.     Эканамічнай асновай таталітарызму савецкага тыпу была камандна-адміністрацыйная сістэма, пабудаваная на адзяржаўленьне сродкаў вытворчасці. У СССР яна сфарміравалася ў працэсе правядзення індустрыялізацыі і калектывізацыі.     Аднапартыйная палітычная сістэма зацвердзілася ў СССР ўжо ў 20-я гг.

    Своеасаблівыя «школы камунізму» (прафсаюзы для працоўных, камсамол для моладзі, піянерская арганізацыя для дзяцей і падлеткаў, творчыя саюзы для інтэлігенцыі), яны, у сутнасці, выконвалі ролю прадстаўнікоў партыі ў розных пластах грамадства, дапамагалі ёй кіраваць усімі сферамі жыцця краіны.     Духоўнай асновай таталітарнага грамадства ў СССР «хто не з намі - той супраць нас». Найменшае адступленне ад гэтых простых ісцін каралася рэпрэсіямі ІТД      Культ Сталіна як правадыра грамадства быў ці ледзь не найважнейшым элементам таталітарызму 30-х гг. У вобразе мудрага, бязлітаснага да ворагаў, простага і даступнага лідэра партыі і народа абстрактныя заклікі здабывалі плоць і кроў, станавіліся лімітава канкрэтнымі і блізкімі. Песні, кінафільмы, кнігі, вершы, газетныя і часопісныя публікацыі выклікалі каханне, трапятанне і мяжуе са страхам павагу. На ім замыкалася ўся піраміда таталітарнай улады, ён быў яе бясспрэчным, абсалютным правадыром.     З канца 20-х гг. хвалі рэпрэсій ішлі адна за другой блізкімі.      Сімвалам эпохі можна лічыць прынятую ў 1936 г. Канстытуцыю СССР. Яна гарантавала грамадзянам ўвесь набор дэмакратычных правоў і свабодаў. Іншая справа, што большасці з іх грамадзяне былі пазбаўленыя.

На IV з'ездзе Рад БССР (14 - 18 снежня 1922 г.) была аднагалосна ўхвалена прапанова пра стварэнне Саюза Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік.