Мавзeи 4. Принсип{ои асосии нархгузорb

НАRША:

4.1. Мавrеи принсип[ои нархгузорb дар шароити иrтисоди

бозоргонb

4.2. Мо[ияти принсип[ои нархгузорb

4.1. Мавrеи принсип[ои нархгузорb дар шароити иrтисоди бозоргонb

Асоси принсип[ои нархгузориро аз методология ва назарияи нархгузорb, Конспексияи тараrrиёти иxтимоию иrтисодии Xум[урии Тоxикистон ва модели амалигардонии он ташкил меди[ад. Масъала[ои методологb ва назариявии нархгузорb муфассал та[лил шудаанд. Вобаста ба он[о омeзиши rоида[ои му[ими нархгузорb мавrеи му[имро ишuол менамояд.

Бо воситаи принсип[ои нархгузорb Консепсияи тараrrиёти иxтимоию иrтисодии мамлакат, асос[ои методологию назариявии нархгузорb ва механизми амалии нарх дар бозор муайян мегардад.

Принсип[ои нархгузорb гуфта, маxмeи rоида[о, усул ва услуб[ои амали нархро дар xараёни ташкилу идоракунии нархгузорb меноманд. Яке аз рукн[ои асосии нархи бозорb аз тавсиф додани он, [амчун ифодаи пулии арзиш ва меъёри умумии хароxоти иrтисодёти миллb, иборат аст.

Рукн[ои нархгузории озод асос[ои илмb, принсип[о, усул[о ва ташкили нархгузориро дар шароити иrтисоди бозорb дар бар гирифта, равия[ои асосии минбаъд такмилёбии системаи нархро муайян мекунанд.

Тибrи принсип[ои нархгузорb мо[ияти иrтисодии нархи бозорb ифода шуда, дар он ба [амдигар таъсиррасонии rонун[ои объективии иrтисодb инъикос мегардад. Аз нуrтаи назари илмb сат[и нарх дар натиxаи истифодаи васеи усул[ои оморb ва иrтисодию математикb асоснок гардида муайян карда мешавад.

Дар сохтор[ои гуногуни иrтисодиёти миллb вобаста аз гурў[ ва намуди ма[сулот[о тарзи ба он мувофиrи талабот[ои нархгузории озод истифода мешавад ва хусусият[ои хоси ма[сулотро дар мар[ила[ои гуногуни такрористе[солкунb ба эътибор мегирад.

Муайян гардидааст, ки асоси rоида[ои умумии нархгузориро системаи усул ва услуб[ои умумb, анъанавb ва махсус ташкил меди[ад. Тавассути он[о хосият[ои мухталифи ма[сулот (кор, хизмат) ба эътибор гирифта шуда, нархгузорb карда мешавад.

Наrши му[имро усул[ои умумии нархгузорb иxро менамояд. Истифодабарии он[о дар xараёни нархгузорb талаб менамояд, ки rоида[ои муайян оид ба [исоби нарх дар мар[ила[ои исте[солот, таrсимот, мубодилот ва истеъмолот риоя карда шавад.

4.2. Мо[ияти принсип[ои нархгузорb

Принсип ва усул[ои нархгузорb ба [амдигар вобастаанд. Принсип[о rисми таркибии методология ва назарияи нархгузориро ташкил меди[ад. Он[о дар амалия тавассути истифодаи усул[ои нархгузорb татбиr мешаванд. Ду принсипи асосии нархгузории дар иrтисоди бозоргонb истифода бурда мешавад: а) илмb; ва б) ташкилb.

Ба принсип[ои илмии нархгузорb дохил мешавад:

1. Ба хароxоти зарурии xамъиятии ме[нат наздикшавии нарх.

2. Илмb асоснок будани нарх.

3. Fайрихароxотb будани нарх.

Наздикшавии нарх ба хароxоти зарурии xамъиятии ме[нат принсипи му[ими илмb буда, характери назариявb дорад ва дар асоси rонуни арзиш амал мекунад.

Илмb асоснок будан аз нуrтаи назариявb истифода бурдани усул[ои афзалиятнок ва бозоргонии нархгузориро ифода менамояд. Дар асоси компютер[ои замонавb бо истифодаи усул[ои оморb, иrтисодию математикb xараён[ои нархгузорb омўхта шуда, сат[и нархи ма[сулот[ои гуногун муайян мегардад. Тавассути он[о таносуби оrилонаи системаи нархи иrтисоди бозоргонb дар амал xорb гардида, риоя карда мешавад. Вай бо маrсади таъмин намудани мубодилоти баробар амал мекунад.

Мо[ияти нарх, ки аз инъикоси хароxоти зарурии xамъиятb иборат аст, [амаи усул[ои анъанавии нархгузорb барои асоснок кардани сат[и баланди хароxот истифода мегардад. Принсипи uайрихароxотb ба истифодаи усул[ои афзалиятноки нархгузорb асос ёфтааст. Асоси ин усул[оро xараёни паст кардани сат[и хароxот ташкил меди[ад, он дар натиxаи истифодаи меъёр[ои оrилонаи хароxоти ме[нат, фоида ва андоз муайян мегардад. Дар шароити иrтисоди бозоргонb принсипи uайрихароxотии нарх а[амияти махсус пайдо карда истифодабарии он раrобатпазирии корхонаро таъмин менамояд.

Ба принсип[ои ташкилии нархгузорb дохил мешаванд:

1. Чандирии нарх.

2. Комплексb будани xараёни нархгузорb .

3. Риояи таносуби нарх, нарх[ои танзимшавандаи давлатb ва озод

амалкунанда.

4. Адолатнокии нарх.

5. Интизоми давлатии нарх.

Чандирии нарх маънои онро дорад, ки нарх[ои иrтисоди бозоргонb нисбатан устувор буда, доимо дар инкишофёбb мебошад ва xараёни бефосила мутобиrшавии системаи нархро вобаста дар шароити иrтисодb таъмин менамояд.

Комплексb будани нархгузорb омeзиши [аматарафаи масъала[ои нархгузориро талаб мекунад. Масъала[ои асоснок муайян кардани сат[и нарх, xорb кардан ва амали он, мутаносибии нарх[ои дохилb ва xа[онb, назорати давлатии нарх ва ба монанди он[о [амчун xараёни ягона бояд омўхта шавад, та[лил гардад ва татбиr шавад.

Таносуби оrилонаи нарх[ои танзимшавандаи давлатb ва озод амалкунанда дар асоси омўзиш ва пешбинии вазъи бозор муайян мегардад. Ба таносуби оrилонаи нарх[о тибrи [олати баробарвазнии бозор ба[о дода мешавад. Нархи баробарвазн бояд манфиати иrтисодии [ам исте[солкунанда ва [ам истеъмолкунандаро [имоя намояд.

АДАБИЁТ: 10, 13, 15, 16, 19, 25, 34, 37, 39, 44, 55, 70, 73, 77.

Савол[ои тести оид ба санxиши дониши донишxeён:

Оид ба мавзeи «Принсип[ои асосии нархгузорb»

1. Асоси принсип[ои нархгузории иrтисоди бозоргонb:

а) Консепсияи тараrrиёти иrтисодию иxтимоb

б) методологияи нархгузорb

в) асос[ои назариявии нархгузорb

г) асос[ои назариявb ва амалии нархгузорb

u) Консепсияи тараrrиёти иrтисоди бозоргонb, методология ва

асос[ои назариявии нархгузорb

2. Таснифоти принсип[ои нархгузорb:

а) принсип[ои илмb ва ташкилb

б) принсип[ои илмии нархгузорb

в) принсип[ои ташкилии нархгузорb

г) принсип[ои омехта ва ташкилb

u) принсип[ои омехта ва илмb

3. Принсип[ои илмии нархгузорb:

а) наздикшавии нарх ба хароxоти зарурии xамъиятии ме[нат

б) илмb асоснок будани сат[и нарх

в) uайрихароxотb будани сат[и нарх

г) наздикшавии нарх ба хароxоти зарурии xамъиятb, илмb, асоснок

ва uайрихароxот будани нарх

u) илмb, асоснок ва uайрихароxотb будани нарх

4. Принсип[ои ташкилии нархгузорb:

а) чандирии нарх ва риояи таносубии нарх[ои танзимшавандаи

давлатb ва озодамалкунанда

б) чандирb, комплексb, таносубb, адолатнолкb ва интизоми

давлатии нарх

в) комплексb ва адолатнокии нарх

г) интизоми давлатb ва чандирии нарх

u) чандирb, адолатнокb ва комплексии нарх

5. Таносуби равия[ои асосии нархгузорb:

а) таносубии намуд[ои ало[идаи нарх[ои танзимшавандаи давлатb

б) таносубии намуд[ои ало[идаи нарх[ои озодамалкунанда

в) таносубии нарх[ои танзимшавандаи давлатb ва

озодамалкунанда

г) таносубии намуд[ои ало[идаи нарх[ои озоди чакана

u) таносубии намуд[ои ало[идаи нарх[ои озоди яклухт