{Афтаи двозда{ум Мавзeи 13. Стратегия{ои нархгузории бозоргонb

НАRША:

13.1. Равия[ои умумии бунёдшавии стратегия[ои нархгузорb

13.2. Намуд[ои асоси стратегия[ои нархгузорb

13.1. Равия[ои умумии бунёдшавии стратегия[ои нархгузорb

Ба xараёни нархгузории озод дар Xум[урии Тоxикистон вобаста аз амал[ои якxояи исте[солкунанда ва истеъмолкунанда, иxроиши шарт[ои асосии молрасонb дар бозори xа[онb истифодаи стратегия ва тактикаи нархгузорb, rабули rарордод оид ба бунёди механизми мутобиrоварандаи нархи озоди xа[онb, ба[о дода мешавад.

Аввалин нарх, [амчун нархи исте[солкунанда, муайян мегардад. Хароxоти исте[солот, андоз[ои давлатb ва фоида унсур[ои асосии нархи исте[солкунанда ба [исоб меравад. {ар як исте[солкунанда кeшиш менамояд, ки нархи ма[сулот хароxоти исте[сол ва фурeши онро пардохт карда, ба e даромади зиёд ди[ад. Ин нарх пас аз омeзишу пешбинии вазъи бозорb, интихоби намуд ва [аxми ма[сулот ва асоснок кардани самараи иrтисодии ма[сулот муайян мегардад.

{ангоми бо ро[и пайдарпай xараён гирифтани исте[солот, сараввал як миrдор ма[сулоти интихобгардида исте[сол шуда, он ба воситаи маuозаи шахсии исте[солкунанда фурeхта мешавад. Миrдори ояндаи ма[сулот дар [амон ваrт исте[сол карда мешавад, ки агар ма[сулоти аввала фурeхта шуда, маблаuи муайяни пул ба даст оварда шуда бошад. Ваrте ки мол фурeхта нашавад, исте[солкунанда имконияти иrтисодии исте[соли миrдори навбатии ма[сулотро надорад. Муваrrатан rатъ гардидани исте[солот зараровар аст. Бо ро[и якум талаботи [аrиrb ба ма[сулоти исте[солгардида муайян мешавад ва исте[солкунанда вобаста ба он равияи ояндаи тараrrиёти корхонаро муайян менамояд.

Ро[и дуюми стратегияи тараrrиёти исте[солот, ки [амчун пайдарпайи мувозb ном гирифтааст. Ба он ро[ исте[солкунанда миrдори аввали ма[сулоти исте[солшударо дар маuоза[ои чаканафурeш бо [аxми кам мефурeшад. Дар ин [олат инчунин то ба даст овардани маблаu аз фурeш фаъолияти исте[солb муваrrатан боздошта мешавад, ки он ба исте[солкунанда зарарнок аст.

{ангоми интихоби ро[и сеюм исте[солкунанда як rисми миrдори аввали ма[сулоти исте[солкардаашро ба тариrи яклухт мефурeшад. Яклухтхаридор ма[сулоти харидаашро ба маuоза[ои чаканафурeш таrсим карда меди[ад. Дар чунин [олат мe[лати фурeши ма[сулот барои исте[солкунанда камтар мешавад ва метавонад аз [исоби маблаuи бадастовардааш исте[соли бе танаффуси молро таъмин намояд.

Тавассути ро[[ои муrарраршуда фурeши ма[сулот се давраро дар бар мегирад: 1) исте[солкунанда  фурeши яклухт; 2) фурeши яклухт  фурeши чакана; 3) фурeши чакана  истеъмолкунанда.

13.2. Намуд[ои асоси стратегия[ои нархгузорb

Равияи стратегияи нархии корхона оид ба нарх дар бозор, аз рeйи маxмeи номгeи мол[о ва дар ало[идагb барои [ар яки он дар давоми даври [аётии ма[сулот муайян мегардад. Стратегияи нархгузорb барои rабули rарордод[о оид ба нархи фурeши [ар як мол хизмат мекунад. Маrсади нархгузории стратегb, ки барои давраи дарозмуддат мувофиr аст, амали нархгузории корхона, [аxми фоида ва мавrеи корхонаро дар бозор барои муайян кардан имконият меди[ад.

Амали намуд[ои мухталифи стратегия[ои нархгузорb, ба амсоли стратегияи нархи баланд, стратегияи нархи паст, стратегияи нарх[ои таrсимшуда, стратегияи нарх[ои имтиёзнок, стратегияи нархи ягона, стратегияи нарх[ои устувор ва монанди онро та[лили чуrурро металабад.

{амин тавр, раванд[ои мухталифи стратегия[ои нархгузорb дар ду [олат, яъне дар шароити раrобати мукаммал ва номукаммали бозорb пурра амал карда метавонанд.

Дар Xум[урии Тоxикистон бунёд ва инкишофи муносибат[ои бозоргонb хусусият[ои ба худ хос дорад. Раванд[ои гуногуни стратегияи нархгузорb, ки номбар шудаанд, вобаста ба му[ити бозорb бояд истифода бурда шаванд.

Дар доираи иrтисодиёти миллии мамлакат барои [амаи намуд[ои ма[сулот стратегияи баландшавии нарх мансуб буда, он бо сабаб[ои зерин ба амал омадааст. Бозори истеъмолии xум[урb, асосан, бо мол[ои исте[соли хориxа фаровон мебошад. Дар дохили xум[урb [иссаи исте[сол ва истеъмоли ма[сулот[ои ватании характери стратегb дошта (масалан, сeзишворb), ки он[о сат[и нархи [амаи намуди ма[сулотро муайян менамояд, ни[оят кам аст. Талаботи дохилb ба сeзишворb (нафт, бензин, гази табиb), асосан, аз [исоби воридот аз дигар давлат[о rонеъ гардонида мешавад.

АДАБИЁТ: 1, 10, 12, 14, 15, 20, 21, 24, 29, 38, 43, 53, 61.

Савол[ои тести оид ба санxиши дониши донишxeён:

Оид ба мавзeи «Стратегия[ои нархгузории бозоргонb»

1. Ро[[ои исте[сол ва фурeши ма[сулот дар фаъолияти со[ибкорb:

а) пайдарпай, пайдарпайи мувозb (параллелb) ва мувозb

б) пайдарпай

в) пайдарпайи мувозb (параллелb)

г) мувозb

u) бе пайдарпай

2. Се давра[ои ро[и фурeши ма[сулот:

а) исте[солкунанда ва фурeши яклухт

б) дар нуrта[ои а, в ва г овардашуда

в) фурeши яклухт ва фурeши чакана

г) фурeши чакана ва исте[солкунанда

u) исте[солкунанда ва фурeши чакана

3. Мар[ила[ои нархгузорb дар фаъолияти со[ибкорb:

а) муайян кардани омил[ои беруна ва маrсади нархгузорb

б) интихоби усули нархгузорb

в) дар нуrта[ои а, б, г ва u овардашуда

г) тартиб додани стратегияи нархгузорb

u) суuуртаи нарх

4. Намуд[ои назорати нарх вобаста ба вазъи бозорb:

а) назорати исте[солкунанда

б) назорати гурe[и исте[солкунандагон

в) назорати бозорb

г) назорати исте[солкунандагон, бозорb ва давлатb

u) назорати давлатb

5. Имконият[ои танзими давлатии нарх[ои озод:

а) муайян кардани нарх[ои ни[оb

б)xорb кардани болонархb

в) баэътиборгирии хислат[ои истеъмолии ма[сулот

г) пешгирии баландшавии нарх

u) дар дигар нуrта[о овардашуда

САНXИШИ МАР{ИЛАВИИ ДУЮМ

{АФТАИ СЕНЗДА{УМ

Мавзeи 14. Тавсиф, мо{ият ва намуд{ои асосии хизматрасони{ои истеъмолB

НАRША:

14.1. Тавсифи умумии хизматрасони[ои истеъмолb

14.2. Намуд[ои хизматрасони[ои истеъмолb ва мо[ияти он[о

14.3. Услуб[ои умумии муайян кардани тариф[о ба

хизматрасони[ои истеъмолb

14.1. Тавсифи умумии хизматрасони[ои истеъмолb

Дар системаи нархгузорb тартиб ва истифода бурдани тариф[о мавrеи му[имро ишuол карда, бо баробари инкишофёбии муносибат[ои бозоргонb миrёси хизматрасони[ои истеъмолb бо суръате меафзояд, ки нисбат ба [аxми афзоиши исте[соли ма[сулот бештар мебошад. Ин xараёни афзоишёбb ба маrсади иrтисоди бозоргонb мувофиr аст.

Маxмeи мизон[ое, ки андоза ё ченаки пардохти хизматрасони[ои истеъмолиро дар мар[ила[ои гуногуни такрористе[солот муайян менамояд, тариф[о номида мешавад.

Бо тариф[о сифати [иссиётии хизматрасони[ои истеъмолb ифода гардида, манфиатнокию фоиданокии он[о нишон дода мешавад, ки аз талабот[ои иrтисоди бозоргонb бармеояд. Тибrи сифати [иссиёти хосияти асосии хазматрасони[ои истеъмолb, яъне uайримоддb будани он маънидод мешавад, ки xараёни нархгузориро мураккаб месозад.

Тариф[ои хизматрасони[ои истеъмолb ба худ хос мо[ият[ои иrтисодb доранд. Ду шакли тариф[о мавxуд аст: а) хизматрасони[ои исте[солb ва б) хизматрасони[ои а[олb. Дар шароити иrтисоди бозоргонb тариф[ои давлатb ва озод амал мекунад.

Дар Xум[урии Тоxикистон тариф[ои давлатиро Вазорати иrтисод ва савдо, Вазорати наrлиёт ва дигар маrомот[ои давлатb, ба монанди он[о муайян ва xорb менамояд. Амали самараноки он[о ба назорати давлатb гирифта мешавад.

Донистан зарур аст, ки нархгузорb дар бозори хизматрасони[ои наrлиётии Xум[урии Тоxикистон якчанд хусусият[о дорад, аз он xумла:

1) тариф[ои наrлиётb вобаста ба дарознокии масофаи боркашонb [исоб карда мешавад, ки он тарифи минтаrавb ном гирифта, дар маxмeъ мизони муайянро ташкил меди[ад;

2) хизматрасони[ои наrлиётb, асосан, дар миrёси монополияи табиb амал мекунад;

3) танзими тариф[ои хизматрасони[ои наrлиётb дар асоси муайян ва xорb кардани нарх[ои [удудb xараён мегирад.

Ба [исоб гирифтани ин хусусият[ои нархгузорb самаранокии хизматрасони[ои наrлиётиро дар иrтисоди бозоргонb таъмин менамояд.