Пытанне 20. Стылистычныя разрады лексики. Нейтральная (межстылявая) лек.

У стылистыцы вылучаецца 5 асноуных стыляу: навуковы (навука, тэхника), афецыйна-справавы (дакументы, дагавара,инструкцыи), публицыстычны (газеты, радые), гутарковы, мастацки.

Нейтральная лексика – адносяцца словы, якия ужываюцца у любым стыли. (хата, лыжка, прыметники, дзеясловы: беларуски, чытаць; усе ичэбники, займенники: я, ты). Афарбаваная – яе складаюць словы, выкарыстанне яких абмежавана тольки пэуным функцыянальным стылем. У залежнасци ад формы мовы яна падзяляецца на 2 стылистычныя пласты – книжную и гутарковую.

Пыанне 21. Актыуная и пассиуная лексика. Уcтарэлыя словы

Да актыунай лексики адносю. Агульназразумелыя, шырокаужывальныя словы, пашыраныя як у вуснай так и писмовыай форме. (маци, лета, близка…)Пасиуную – словы, якия маюць адценне устарэласци або навизны.Устарэлыя – выйшли СА штодзеннага ужытку, яны падзяляюцца на гистарызмы и архаизмы Гистарызмы – назвы тых прадм., працэсау, якия выйшли з актыун. ужытку, стали «гисторыяй»(фальварак). Архаизмы – словы, якия маюць адпавеники у сучаснай бел.мове, пакольки тыя прадм., працэссы, назвами яких яны зъяуляюцца, иснуюць и цяпер(испыты-экзамены,перст-палец).Неалагизмы – словы, якия узникли нядауна и не страцили адцення навизны: видэаэлектроника, камерцыйны дырэктар, прыватызацыя.

Пытанне 23: Прадмет I задачы вывучэння лексiкалогii. Навуковыя адгалiнаваннi лексiкалогii.

Лексiка – увесь слоунiк(слоунiкавы склад), сукупнасць слоу пэунай мовы.

Лексiкалогiя – раздзел мовазнауства, якi вывучае лексiку мовы. Лексiка – сiстэма суадносных I узаемазвязаных элементау. Таму у задачу уваходзяць: 1) вывучэнне I сiстэматызацыя слоунiкавага складу, 2) шляхоу развiцця слоу I iх значэнняу, 3) вывучэнне паходжання слоу, 4) вызначэнне сферы iх ужывання.

25. Полiсемiя, семант.Пераарыент.Мова у тэксце.Асабл.Выкарыст.Тропау у смi

Полiсемiя- семант.пераарыентав.слова у тэксце, мнагазначнасць. Адназначныя словы – тэрмiны, частка слоу роднасцi, некат.працэсы… Мнаг-ць – узнiкае шляхам пераносу значэння; 3 тыпы: 1-метафара(слова у пер.значэннi, развiв на аснове падабенства 2 прадметау цi з`яу у вынiку увасаблення) 2-метанiмiя (перанос назвы на iншы прадмет цi з`яву на падставе сувязi памiж iмi) 3-сiнекдаха (перанос назвы, замена аднаго паняцця др на аснове колькасн.прыкмет.

Метафара:*наменатыуныя,*кагнетыуныя,*вобразныя 1)моуныя(у слоун. – паметка перанос), 2)мастацкiя(пiсьменн)

	Шлях пераносу	прыклады
Метафара Метанiмiя Сiнекдаха	Па форме Колеру, Ф-цыi Месца знах Сумежн.у прасторы Сумежн. У часе Матэр-выраб Дзеянне-выраб Iмя уласнае-выраб Частка-цэлае Агульн-канкрэтн Род-вiд	Беласнеж воблака- Залат.завушнiцы-каласы Покрыва ночы Хвост клоны Разлiць ведро Чытаць пераклад Есцi са срэбра На стале шытво Дызель-магутны дызель Статак у 100 галоу Зброя(пiсталет) Дзiчка(яблыня-плод)

Пытанне 26: Моуныя рэсурсы I мауленчыя рэалiзацыi лексiчнай аманiмii. Тыпы амонiмау. (Кiрсанава)

Амонiмы – словы, якiя аднолькава гучаць, але маюць розная значэнне. Лексiчныя амонiмы – словы аднаго граматычнага класса (адной часцiны мовы), яны супадаюць гучаннем I напiсаннем або ва усiх уласцiвых iм формах, або толькi часткова. Паводле гэтага падзяляюць на : Поуныя I Няпоуныя.

Поуныя- супадаюць ва усiх граматычных формах. Напр., кавалер(1-нежанаты чал, асоба з ордэнамi).

Няпоуныя- супадаюць гучаннем I напiсаннем не ва усiх уласцiвых м граматычных формах. Напр., настойваць(1-патрабаваць)-неперах, (2-рабiць настойку)-перах.

4 Тыпы няпоуных амонiмау:

*амаформы (у асобных формах)- палi-палi

*амафоны (супад. У вымаулен, адрозн у напiс)- код-кот, казка-каска

*амографы (пiш аднолькава, вымаул. па-розн.)- кАса-касА, сЫпаць-сыпАць, стАлы-сталЫ

*сiнт.амонiмы (адн. Па форме, розн сiнтаксiчн. функцыi)- (яны) студыi (мн.лiк), (ей) студыi (адз.лiк)

Па марфалагiчнай будове амонiмы бываюць простыя(невытворныя) I вытворныя. Невытворныя у асноуным сустрвкаюцца сярод назоунiкау (таран-рыба, удар), а вытворныя – сярод дзеясловау (вЫхадзiць-многа прахадзiць, вылечыць).

Пытанне 28: Паронiмы. Мiжмоуныя амонiмы I паралексiя. (Кiрсанава)

Паронiмы – словы са структурным I гукавым падабенствам, але з розным лексiчным значеннем. Словы адной часцiны мовы, маюць аднолькавыя граматычныя прыметы I суадносяцца паводле структуры (чытач-чытальнiк). Сродак адрозняння – суфiксы I прыстаукi. Спалучальныя магчымасцi неаднолькавыя. Большасць аб`яднана парамi, але бываюць группы з 3,4,5 паронiмау (асобны-асаблiвы-асабовы-асабiсты-асобасны).Паранiм. адносiны найбольш часта узнiкаюць памiж назоунiкамi, прыметiкамi, радзей – памiж дзеясловамi. Памiж членамi паранiм. рада сэнсавыя адносiны з часам могуць мяняцца, I пераходзяць у разрад сiнонiмау (Атамнiк, атамшчык-у галiне атамнай фiзiцы).

Паранамазiя – стылiстычны прыем зблiжэння сэнсава I структурна розных слоу, якiя маюць знешняе гукавое падабенства.

Ва умовах дзвухмоуя узнiклi мiжмоуныя амонiмы, паронiмы I паралексы. Звязана з iнтэрферэнцыяй узаемапранiкненнем. Напр, плот(бел)-забор; плот(рус)-плыць, блага (бел)-дрэнна; блага-добра

Паралексы – словы з 2-х моу, якiя адрознiваюцца марфемнай структурай, вымауленнем, нацiскам, прыналежнасцю да часцiны мовы I iнш. Напр., баразна-борозда, калiдор-коридор, бараноу-боранов, камянi-камнi, жасмiн-ясмiн