Акциялар бойынша дивиденттерді, сатып алынған бағалы қағаздар бойынша есептелінген пайыздарды, берілген қарыздарды алған келесі шоттар корреспонденциясы жасалады:

Қатар №	Шаруашылық операцияларының мазмұны	Сомасы, теңге	Шоттар корреспонденциясы
			Дебет		Кредит
1	2	3	4	5
1	Кәсіпорынға тиісті акциялар бойынша дивиденттері, алынған бағалы қағаздар үшін пайызы, ұзақ мерзімді жалға үшін төленетін жалға ақысы есептелінді	120000	1250	6120
2	Өткен есепті кезеңдерінде алынған табысы, осы есепті кезеңге жатқызылды	20000	4420	6120
3	Атаулы құнынан төмен бағаға алынған бағалы қағаздардан түскен табыс сомасына	40000	1130	6120
4	Жылдың аяғында, алынған табыс сомасы, жиынтық табыс сомасына көшіріліп жазылды	180000	6120	5410
5	Сатылған материалдық активтер, өздерінің белгіленген тәртібінде есептен шығарылады: - материалдық емес активтердің өз сатушысында болған кезінде, оны пайдаланғаны үшін, есептелген тозу сомасына	30000	2740	2730
	- сатылған материалдық емес активтердің қалдық құнына	270000	7410	2730
6	Материалдық емес активтерді сатуға байланысты шыққан шығыны жыл аяғында жиынтық табыс шотына көшіріліп жазылады	270000	5410	7410

Бағам айырмасы бойынша шыққан шығыстары жөнінде жасалатын шоттар корреспонденциясы:

Қатар №	Шаруашылық операцияларының мазмұны	Сомасы, теңге	Шоттар корреспонденциясы
			дебет		кредит
1	2	3	4	5
1	Белгіленген тәртіпте инвестиция сатылды: - бас серіктестіктерінде	300000	7410	2210
	- тәуелді серіктестіктеріне	500000	7410	2210
	- бірге бақыланатын заңды тұлғаларға	100000	7410	2210
	- басқа да ұйымдарға	100000	7410	2310
2	Белгіленген тәртіпте сатылды: - акциялар	100000	7410	1150
	- облигациялар	200000	7410	1130
	- басқа да бағалы қағаздар	400000	7410	1110
3	Есепті жылдың аяғында бағалы қағаздарды сатуға байланысты шыққан шығындарды жиынтық табыс шотына көшіріліп жазылды	1700000	5410	7410

Басқа ұйымдардың қызметіне үлестік қатысудан түскен табыстар (зияндар)

Қатар №	Шаруашылық операцияларының мазмұны	Сомасы, теңге	Шоттар корреспонденциясы
			дебет	Кредит
1	2	3	4		5
1	Бас немесе тәуелді серіктестіктер өздерінің таза табысынан үлестік табысқа тиесілі сомасын есептейді	150000	2200		7600
2	Бас немесе тәуелді серіктестіктер өздерінің таза табысынан үлестік зиян сомасын есептеді	90000	7600		2200

3-тарау Қаржылық есептілік

13-бап. Қаржылық есептілік элементтері

1. Активтер, міндеттемелер және капитал қаржы жағдайын бағалаумен байланысты қаржылық есептілік элементтері болып табылады.

Активтер – дара кәсіпкер немесе ұйым өткен оқиғалар нәтижесінде бақылап отырған, болашақта экономикалық пайда алу күтілетін ресурстар.

Міндеттеме – дара кәсіпкердің немесе ұйымның өткен оқиғалардан туындайтын мойнында тұрған міндеті, оны реттеу экономикалық пайданы қамтитын ресурстардың шығып қалуына әкеп соғады.

Капитал – дара кәсіпкердің немесе ұйымның активтеріндегі барлық міндеттемелер шегеріліп тасталғаннан кейінгі үлес.

2. Кірістер мен шығыстар пайда мен зиян туралы есепте қызмет нәтижелерінің өлшемімен тікелей байланысты элементтер болып табылады.

Кірістер – есепті кезең ішінде активтердің түсімі мен өсімі немесе міндеттемелердіңазаюы нысанында экономикалық пайданың ұлғаюы, олар капиталға қатысушы тұлғалардың жарнасымен байланысты ұлғаюдан өзгеше капиталдың ұлғаюына әкеп соғады.

Шығыстар – есепті кезең ішінде активтердің қолдан кетуі немесе азаюы немесе міндеттемелердің пайда болуы нысанында экономикалық пайданың азаюы, олар капиталға қатысушы тұлғаларға бөлумен байланысты азаюдан өзгеше капиталдың азаюына әкеп соғады.

14-бап. Қаржылық есептілік элементтерін бағалау және есепке алу

1. Қаржылық есептілік элементтерін бағалау – аталған элементтер бухгалтерлің есеп пен қаржылық есептілікте танылатын және тіркелетін ақша сомаларын анықтау. Бағалауды қолдану әдістері мен тәртібі халықаралық стандарттарға және ҚР-ның бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес белгіленеді.

2. Қаржылық есептілік элементтерін есепке алу әдістері және тану тәртібі халықаралық стандарттарға және ҚР-ның бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес белгіленеді.

15-бап. Қаржылық есептілік

1. Қаржылық есептілік дара кәсіпкердің немесе ұйымның қаржылық жағдайы, қызметінің нәтижелері мен қаржылық жағдайындағы өзгерістер туралы ақпартты білдіреді.

2. Мемлекеттік мекемелердің қаржылық есептілігін қоспағанда қаржылық есептілік мыналарды қамтиды:

1. Бухгалтерлік баланс

2. Пайда мен зияндар туралы есеп

3. Ақша қаражатының қозғалысы туралы есеп

4. Капиталдағы өзгерістер туралы есеп

5. Түсіндірме жазба.

Қаржылық есептілікті жасау тәртібі мен оған қойылатын қосымша талаптар халықаралық стандарттарға және ҚР-ның бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес белгіленеді.

3. Егер ҚР-ның заңнамалық актілерінде өзгеше көзделмесе, мемлекеттік мекемелердің қаржылық есептілік көлемін, оны жасау нысандары мен тәртібін уәкілетті орган белгілейді.

4. Қаржылық есептілікке ұйымның басшысы, бас бухгалтері және жеке кәсіпкер қол қояды.

16-бап. Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттары

Қаржылық есептілікті жасауды ұйымдар Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттары комитеті Қорының оларды ресми аударуға және ҚР-да жариялауға жазбаша рұқсаты бар ұйым мемлекеттік тілде немесе орыс тілінде жарияланған халықаралық стандарттарға сәйкес жүргізіледі.

17-бап. Шоғырландырылған қаржылық есептілік

Еншілес ұйымдары бар ұйымдар негізгі ұйымның қызметі жөніндегі қаржылқ есептіліктен басқа ҚР-ның бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес шоғырландырылған қаржылық есептілікті жасауға және ұсынуға міндетті.

18-бап. Есепті кезең

1. Жылдық қаржылық есептілік үшін есепті кезең 1 қаңтардан бастап 31 желтоқсанды қоса күнге күнтізбелік жыл болып табылады.

2. Жаңадан құрылған ұйым үшін бірінші есепті жыл ол мемлекеттік тіркеуден өткен кезден басталып сол жылдың 31 желтоқсанын қоса қамтиды.

19-бап. Қаржылық есептілікті табыс ету

1. Ұйымдар:

1. Құрылтай құжаттарына сәйкес құрылтайшыларға;

2. ҚР-ның статистика органдарында тіркелу орны бойынша ҚР-ның мемлекеттік статистика органдарына;

3. ҚР-ның мемлекеттік бақылау және қадағалау органдарына олардың құзыретіне сәйкес қаржылық есептілікті ұсынады.

2. Қаржылық есептілік ҚР-ның ұлттық валютасымен көрсетіліп ұсынылады.

3. Ұйымдар жылдық қаржылық есепбін есепті кезеңнен кейінгі жылдың 30 сәуірінен кешіктірмей ұсынады.

4. 18-бапта көрсетілген мерзім шегінде құрылтайшылар аралық қаржылық есептілікті ұсыну мерзімін айқындауға және жылына бір реттен сирек болмайтын өзге кезеңділікті белгілеуге құқылы.

5. Шоғырландырылған қаржылық есептілікті ұсыну осы баптың 1-3-тармақтарына сәйкес жүргізіледі.

6. Жария мүдделі ұйымдар жылдық қаржылық есептілікті уәкілетті орган бекіткен тізбеге, нысандарға сәйкес мерзімді баспасөз басылымындарында жариялауға міндетті.

Қаржылық ұйымдар жылдық қаржылық есептілікті ҚР-ның заңдарында белгіленген тәртіппен жариялайды.

7. ҚР-сы Үкіметінің шешімі бойынша, жария мүдделі ұйымдар үшін депозитарий құрылуы мүмкін, бұл ұйымдар осы депозитарийге уәкілетті орган белгілеген тәртіппен қаржылық есептілікті өткізуге міндетті.