2.2 Правапіс літар е, ё, я

1. У беларускай мове ё пішацца толькі пад націскам. У першым складзе перад націскам е ,ё змяняюцца на я ў славянскіх словах. Гэта з’ява называецца яканнем: мёд — мякдо, лес— ляксо, белы горад — Бяд.лгра

2. Ва ўсіх іншых пераднаціскных і паслянаціскных складах асновы пішацца е: леўкаснічо, зелетынава, ветылікава, вестуны; своень, лвясёенькі, заедзь, сзаень.

3. У першым складзе перад націскам е не змяняецца на я ў многіх словах іншамоўнага паходжання і пасля г, к, х, у тым ліку і ва ўласных назвах пасля г, к, х: лендаге, калеўкты, сестрме, сендаку, мевытро, Епаўро, геркта, Аргенанці, керфі, Туркенста, Хенрсо, Гедзьна, Гесімра, Геклра і іншых.

4.  Даўно запазычаныя словы падпарадкаваліся яканню: дзярныжу, калярнда, яйтарфрэ, сянтржа, мязнту, ятно, яўрэй, ядна.хі

5. Спрадвечнае (этымалагічнае) я пішацца незалежна ад месца націску. (Доказ спрадвечнасці — праверка націскам або перакладам на рускую мову): мятыккава (доказ: мяккі, рус. мягонький), всуязь (доказ: звязваць, рус. связь), гэтаксама: вдзеяць, сдзеяць, цятыгаві, цвыягнуць, ця,гнікі цятыжкава, цвыяжка, свяннеткава, пяцярня, упяхцяры, пПрыяць, цСвіязь, бдроязь, ўнроядзь, боязь, цвіязь, взаязь, глпояд, смеяц, пояс, заяц, ятыдаві, ярына, яравы, явыскра, яньчме, мпаяць, стыяча, ляцьмантава, сеяць, веяць, кіпвыяціць, выявіць, маятнік, мяцяжы, менвыяць, зязюляня, дзятляня, каяцца, каляцьдава, Яўрасла, Явічкімо, Яўскікубо, Явічрашэ і некаторыя іншыя + вытворныя ад іх.

6. У беларускіх словах блеск (бляск) // бліцьшча, бліцаскаві назіраецца чаргаванне галосных у складах: ле // лі (е — пад націскам, і — не пад націскам).

Аналагічнае гістарычнае чаргаванне галосных е // і назіраецца і ў прыкладах: цвет // цвісці, цвіннеце, зацвіць(-нне)та; кветка // квіцьтне; смех // усміццаха; здзерці // здзіцьра; сцерці // сціцьра; светлы // свіцьта, свінак(-нне)та; ветлівы // віццата; памерці // паміцьра; сцеле // рассціела. Але: слепнуць (асляць)пі // слічыпу і // слячыпу (дапускаюцца варыянты!). Адлегчы // адліга (абодва галосныя націскныя).

Гістарычнае чаргаванне галосных о // і (ó — пад націскам, і — не пад націскам): збор // збіць,ра звóн // звінéць [7, с. 25-26].

Новае ў правапісе [8, с. 17]

Правілы-1959	Правілы-2008
§ 6. Галосныя е, ё ў першым скла­дзе перад націскам абазнача­юцца на пісьме літарай я, напрыклад: землі — зямля, сем’і — сям’я, лес — лясы, сцены — сцяна. Але ў словах дзевяць — дзевяты, дзесяць — дзесяты, семнаццаць — семнаццаты, васемнаццаць — васемнаццаты і вытворных ад іх пішацца е.	1. Галосныя е, ё ў першым складзе перад націскам абазначаюцца на пісьме літарай я: дзевяць — дзявяты, дзесяць — дзясяты, сем — сямнаццаць, восем — васямнаццаць, пяцьдзясят, цецерукоў — цецярук, перанесці — перанясу, сёстры — сястра, вёслы — вясло, ёмкі — ямчэй, ёрш — ярша.