3.13.2 Түзу сызықтың топография бетімен қиылысуы.

Түзу сызықтың топография бетімен қиылысатың нүктені танымалы әдістерімен, яғни горизонталь әдісімен , немесе профиль әдісімен табуға болады.

Әдетте осы есепті профиль әдісімен шығарады (сур. 27). Сол себебінде түзу арқылы горизонталь проекциялаушы жазықтық жүргізіледі және берілген түзу яғни онымен қиылысатың бетінің профилің тұрғызады. Қосарлану жағдайда профильдің үстінде берілген түзудің топография бетімен қиылысатың нүктелерің табады. Осы сәтте бұл С' және D' нүқтелер болып қалады, олардың арасыңда түзу беттің ішінде, ал нүктелерден артында - беттен сыртай орналасады. С'D' нүктелерді түзудің проекциясына түсірсек С және D – осы кесіндісінің бетімен қиылысатың нүктелерге пайда боламыз.

Осы есепті көмекші жалпы жағдадайғы жазықтықты алсақ да шығаруға болады (сур. 28). Алдымен жазықтықтың топография бетімен қиылысатың сызығың анықтаймыз.

Сурет 27.

Ол үшің белгілері бүтің болатың нүктелер арқылы горизонталь сызықтарды тұрғызып, топография беттің сәйкес горизонтальдерімен қиылысқанша созамыз. Пайда болған нүктелер арқылы қиылысатың сызқ өтеді, сол еқі ортада түзуді табылған К нүктесіңде қіяды.

Сурет 28.

3.14 Жер жұмыстарының шеқарасың анықтау.

Практикада жиі кездесетің инженерлік есептарді қарастырайық.

3.14.1 Енісі бар тегіс жолдың бөктеріның топография бетімен қиылысатың сызығың анықтау. Жердің учаскесіңде енісі iж = 1:10 автокөліктің магистралі жобаланған (сур. 29). Үйменің еңку жазықтықтың енісі iү = 1:2. Алдымен жолдың осінің интервалын анықтау керек. (берілген жағдайда ол 10 тең), сосың берілген интервал арқылы жол төсемінің горизонталь сызықтарың 20, 21, 22, 23 тұрғызамыз.

Жол төсемінің беті денгей емес, яғни енісімен, сол себепте бөктерінің горизонтальдер жолдың шетіне параллел болмайды.

Бөқтерінің горизонталь сызықтардың орналасуы (қара 3.11 п.)төбесі А нүктеде көмекші конусқа жанамалай өтетің жазықтық арқылы анықталады. Строим в точке А окружность А нүктеде шеңбер тұрғызамыз (дөңгелек конустың табаны) радиусы еқі бірлігіне тең, себебі үйменің енісі 1:2. Конустардың табандарының радиустары интервалдың шамасына өзгеріп тұрады. Жол төсемінің В және С нүктелерден конус табандарына жанамалай өтетің сызықтарды тұрғызамыз. Олар бөқтерінің горизонтальдер болады. Рi және Qi еніс масштабтары горизонталь сызықтарына перпендикуляр болады.

Бөқтерінің горизонтальдер топография бетімен қиылысатың нүктелерді байсалды сызығымен қосамыс. Тапқан сызығымыз жер жұмыстарының шеқарасы болады.

3.14.2 Жолдың қисық учаскесінде бөктерінің топография бетімен қиылысатың сызығың анықтау.

Бөктерің тұрғызу принципы (олар тұрақты еңқу бет болады) осының алдындағы мысалына сәйкес. Конус табандарына жанамалай өтетің қисық сызықтар горизонталь болып қалады (3.10.2 п. горизонтальдерді тұрғызу толық қарастырылған).

Сурет 29.

Жер жұмыстарының шеқарасы белгілері сәйкес болған үйме бөктерінің горизонталь сызықтардың топография бетімен қиылысатың байсалды қісық сызық болады (сур. 30).

Сурет 30.

Аланшаға жолдың қіру немесе шығу жерлердің қабысуы іспеттес орындалады. Қіру жердің бөқтері еңкуы тұрақты жазықтықтар болып қалады, ал горизонтальдер - қисық сызықтар (сур. 31).

Аппарельдің осі арқылы интервалдар салыныды. Горизонталь сызықтарың тұрғызу үшің интервалдық жіктеулерің жол шетімен қиылысу нүктелерден радиусы интервалына тең шеңберлерді сызады. Оларға жанамалай қисық сызықтар бөктеріның горизонталь сызықтар болып қалады. Аппарель бөктеріның жер горизонтальдерімен қиылысатың нүктелері аппарельдің жердің бетімен қиылысатың сызығына тиісті болады, ал бөқтеріның өзара қиылысатың сызықтар да қисық сызықтар болады.

Сурет 31.

3.14.3 Аланша, қіру және шығудан тұратың жер іргетасың тұрғызуы.Топографическая поверхность дана горизонталями Топография бет горизонталь сызығымен берілген (сур. 32). Оң жақтан енісі i = 1:8 қіру камту етеді. Уклон откосов насыпи равен iн = 1:1,5, выемки - iв = 1:1. Үйме бөктерінің енісі iү = 1:1,5, ойықта - iо = 1:1. Площадка имеет закругление и находится на высоте 23 м. Аланшада дөңгелектеу бар және 23 м. биіқтігінде орналасады.

Жер жұмыстарының шеқарасың анықтау есебің келесі ретімен шығаруға болады:

1. 23 горизонталь сызығының қиылысунан нөлдік жұмыстарының сызығың анықтау керек.

2. Үйме, ойықтың қай жағында орналасатың табу керек ( біздің жағдайда сол жақта- ойық, оң жақта – үйме).

3. Қіру жағынан жолдың осің бөліктеу керек (қірудің интервалы 8м. тең болады).

4. Көмекші конустарың пайдаланып қіру бөктерінің горизонталь сызықтарың тұрғызады.

5. Аланшаның шеқарасына перпендикуляр еніс масштаб сызықтарың сызып, олардың бойында берілген еністеріне сәйкес болатың интервалдарды белгілей керек.

6. Еніс масштабында пайда болған нүктелер арқылы ойық және үймедегі бөктерінің горизонталь сызықтарың тұрғызу керек және бөктерінің өзара қиылысатың сызықтарың анықтау керек.

7. Ойық, үйме бөктерінің горизоталь сызықтарының жер горизонталь сызықтарымен қиылысатың нүктелерің анықтау керек.

8. Найденные точки соединить плавной кривой, образующей границу земляных работ. Табылған нүктелерің байсалды қисық сызығымен

9. Еңку ен үлкен сызықтың бағытына перпендикуляр бергштрихтерді тұрғызымыз.

Шекарасың анықтайтың сызықтар, ереже бойынша, қисық сызықтар және нүкте арқылы тұрғызылады.

Сурет 32.

3.14.4 Іргетасының профиль тұрғызу(вертикаль жазықтығымен тілу). Есеп өткендегі есептің нәтиже бойынша орыңдалады (сур. 32). 1-1 қіюші жазықтықтың бағытың еркің тандау керек (сур. 33).

Сурет 33.

Қиюші жазықтықтың топография бетінің горизонталь сызықтарымен (19-25), құрылыс аланшамен (R, S) және тұрғызылған жер жұмыстарының шекарасымен (Q, W) қиылысатың нүктелерің белгілеймыз. Горизонталь сызығың тұғызып, бойына көрсетелген нүктелерің көшіреміз(сур. 34).

Сурет 34.

Топография бетінің профильді тұрғызымыз (кар. 3.13.2 п.) және оған сәйкес жер іргетасының профилің. Q және W нүктелерің перпендикуляр тұрғызылған профиліне көтереміз, яғни R және S нүктелерімен қосамыс. МЕСТ2.306-68 сәйкес топырақты және үймені торлау керек.

3.14.5 Семестрлік жұмысың орыңдау нұсқау.Жұмыс орыңдағанда келесі ұсыныстарына ұстану керек.

Сызбада горизонталь сызықтарды түгел көрсету керек: үймеде, ойықта және топогрфия бетіңде.

Топография бетіңдегі горизонтальдерің тегіс жүқа сызықтарымен, ал іргетасының ауданның ішінде-үздік сызығымен көрсетеді (сур. 29).

Горизонталь сызықтарының қалыңдығы - 0,1 мм. Берілген контурлық және бөктерінің табылған қиылысу сызықтарының қалындығы 0,6 - 0,8 мм болу керек.

Барлығы көмекші тұрғызылардың сызықтары сызбада қалдыру кәжет.