2_ESEP

― берілген беттегі артықшылықтардың қосындысы.

1.5. Нивелирлік жүрістің дұрыстығын тексеру үшін, жүрістердің байланыспаушылықтарын

, (13)

формуласы бойынша есептеу керек, мұндағы барлық жүрістердегі орташа артықшылықтардың қосындысы.

Байланыспаушылықтың негізгі мәні

), мм, (14)

Формуласы бойынша есептелінеді. Егер болса, онда оны барлық артықшылықтарға бүтін түрде (мм) біркелкі етіп бөліп, кері таңбамен түзетулер ретінде енгізу қажет. Түзетілген артықшылықтарды журналға жазу керек.

1.6. , (15)

формуласы бойынша байланыстырушы нүктелердің белгілерін есептеу керек, мұндағы

― түзетілген артықшылық.

1.7. Құралдың горизонты (ГИ) арқылы аралық нүктелердің белгілерін (плюстік және ендік нүктелердің)

Ги= , (16)

есептеу керек, мұндағы

― байланыстырушы нүктелер белгісі,

― осы нүктеге қойылған рейканың қара жағындағы белгі көрсеткіш

(17)

― аралық белгі нүктесі

― осы нүктеде тұрған рейкадағы белгі

Геометриялық нивелирлеу журналын толтыру үлгісі 4 табл. Көрсетілген. Тапсырма кафедрада көрсетілген үлгі бойынша орындалады.

2 тапсырма. Профилді салу.

Миллиметрлік қағазды (мөлшері 290x1000 мм), техникалық нивелирлеудің нәтижелері бойынша, ендік және көлденең профильдер салынады. Оның горизонталь масштабы 1:2000, ал вертикаль масштабы 1:200 етіп алынады.

Мөлшерлері және графаларының атаулары 14 суретте көрсетілгендей етіп профиль шаршысын сызып алу керек. Ол үшін қағаздың жоғарғы жағынан 12 см жер қалдырып, трассаның ұзындығынан 5 см ұзын горизонталь түзу жүргізіледі. Сосын оған 0,5 см төмен параллель түзу жүргіземіз. Одан әрі төменірек аралықтары

Профиль шаршысы

14-сурет

1,0 см; 2,0 см; 1,5 см; 1,0 см; 1,5 см; 0,5 см; 0,5 см; 2,0 см болатын түзулер сызып шығу керек.

Профилді былайша құрып шығу қажет:

2.1. 7 графаны толтырып, ондағы пикеттер мен плюстік нүктелерді вертикаль сызықшалармен белгілеу керек.

Горизонталь масштаб 1:2000 алынады. Егер пикеттер арасында плюстік нүктелер болмаса, онда 100 аралық жазылмайды.

2.2. 6графаға нивелирлеу журналынан алынған барлық пикеттер мен аралық нүктелердің (ендіктерден басқаларын) белгілерін 0,01 м-ге дейін дөңгелектеп жазу керек.

2.3. Профильдегі ең төменгі нүктеге дейінгі аралық 5-6 см-ден аспайтындай етіп шаршының жоғарғы сызығы үшін шартты горизонтты есептеу керек.

Вертикаль масштаб 1:200. Демек, ол 10-12 см. Егер жердің

минималь белгісі 697,33 м-ге тең болса (4 табл), онда шартты горизонтты 685 м-ге тең деп алады.

2.4. Берілген нүкте және шартты горизонттың белгілерінің айырмашылығына тең болатын масштабта шаршының жоғарғы нүктесінен бастап ординаталарды салып шығу керек те, координаталарды түзулермен қоса отырып, жер бетінің трасса осі бойынша профилін аламыз.

2.5. Пикетаж журналы бойынша шаршыдағы «Трасса планы» бөлігіне (3 графа) трасса планын құрып шығу керек (15 сурет).

3 тапсырма. Трассаның жоспарлық профилін құру.

3.1. Минималь ауытқуларда (0,01 аспайтын) жер жұмыстарының балансы сақталатындай етіп, жоспарлық түзу жүргізу керек

3.2. Пикет белгілері және аралық нүктелердің жоспарлық түзуден ауытқуын есептейтін формула:

(18)

i ―мыңдық бөліктегі ауытқу,

h ―жоспарлық сызықтағы майысу нүктелерінің артықшылығы,

―майысу нүктелерінің аралығы,

d― пикет нүктелерінің аралығы.

Егер жер белгісімен сәйкес келмейтін болса, онда жоспарлық сызықтың басқы белгісін графикалық түрде анықтайды. 5 «ауытқу бағытын көрсететін түзу жүргізіледі. Оның үстіңгі жағына ауытқу мәнін, ал төменгі жағына оның ұзындығы метрлік өлшемде жазылады.

3.3. Жұмыстық белгілер «» (қара «» және қызыл «» белгілерінің айырмасы) есептелініп, үлгі бойынша жазылуы керек, яғни, дөңес жұмыстың белгілері төменгі жағына жазылады (16-сурет).

3.4. Нольдік жұмыс нүктесіне дейінгі қашықтық

Тексеру:

d=x+y

x―Нольдік жұмыс нүктесінен сол жақтағы жақын нүктеге қашықтық,

y ―Трассаның жақын жатқан нүктелерінің қашықтығы Қ, Т, Б, D элементтерін мына формулалар бойынша есептеуге болады (17-сурет).

(19)

(немесе Н. Л. Митин «Таблицы для разработки кривых на автомобильных дорогах» кітабынан алуға болады):

R=300 м, ϕ=24̊ 30,5ʹ

ϕ―трассаның ВУ бұрышының төбесіндегі бұрылуы: ПК 3+24,28 (пикеттік кітап бойынша). Студентке «R», «ϕ» мәндері вариант бойынша беріледі де, олар сол арқылы К, Т, Б, Д шамаларын анықтайды. К, Т, Б, Д шамалары 0,01 дәлдікпен анықталып, сызықтың жанына шаршыдағы «түзулер мен қисықтар» графасына жазылады. Трасса солға бұрылса, онда қисық ойық, ал оңға бұрылса-дөңес доғамен сызылады.

Қисықтың негізгі нүктелерін есептейтін формулалар:

тексеру (20)

Қисықтың басы мен соң перпендикуляр арқылы белгіленеді. Осы перпендикулярдың бойына қисықтың басы мен соңғы нүктелерінің жақын жатқан пикетке дейінгі қашықтықтары көрсетіледі (18-сурет). Шаршының трасса басынан қисықтың басына дейінгі және қисық соңының трасса соңына дейінгі шаршы ұзындығын және олардың румбтарын шаршының осы бөлігінде жазылады.

Тура (бірінші) румб үшін СВ:16̊ 40ʹ пайдалану керек, ал екінші румбты ОШ:16̊ 40ʹ бұрышы бойынша есептеу керек.

Көлденең профильді ПК1 масштабы 1:2000 деп алып, трассаның оң және сол жағында салу керек.

Істелінген жұмысты кафедрада көрсетілген үлгі бойынша қарындашпен істеу керек.