Тақырыбы: Мәтіндік блоктар және олардың түрленуі. Қабаттар. Scribus баспа жүйесіндегі шаблондар. (2 сағат)

Жоспары: Мәтіндік блоктар және олардың түрленуі. Қабаттар. Scribus баспа жүйесіндегі шаблондар

Мақсаты: Мәтіндік блоктар және олардың түрленуімен, қабаттармен, Scribus баспа жүйесіндегі шаблондармен танысу.

Негізгі ұғымдар тізбесі: Қабаттар. Scribus баспа жүйесіндегі шаблондар.

Информатиканың негізгі объектісі, яғни оның шикізаты мен беретін өнімі ақпарат Мәтіндік блоктар және олардың түрленуі

Мәтіндік блоктар графикалық блоктар тәрізді баспа қызметінде өте маңызды құрылым болып есептеледі.

Мәтінді құжатқа қалай орналастыруға болады?

Scribus бағдарламасындағы мәтін блогына мәтін фрейм негізінде енгізіледі.

Мәтін блогын орнату үшін құралдар тақтасында батырманы басу арқылы «Мәтіндік блок» немесе «Кірістіру» → «Мәтін блогы» мәзірін таңдау жүзеге асырылады. Мәтін блогын құжат бетінде ерекшелеп тұрып, мәтін ішінен батырманы екі рет басқанда, мәтіндік белгі беруші тінтуір пайда болғаннан кейін мәтінді орналастыруға болады.

Мәтін блогының көлемін маркерлердің көмегімен үлкейтуге немесе кішірейтуге болады, сондай –ақ осыны жүзеге асыру үшін «Қасиет» диалогтық терезесі пайдаланылады. Мәтін блогын өшіру үшін оны ерекшелеп алып, Delete батырмасын басу қажет.

Мәтіндер мен бейнелер ешқашан Scribusта жасалмайды. Мәтіндер мәтін файлдарының негізінде жасалады. Файлдағы мәтінді құжат бетіне енгізу үшін «Мәтінді қабылдау» шарты «Файл» мәзірінде орындалады немесе контекстік мәзір пайдаланылады. Бір блокка әр түрлі бастаулардан мәтінді енгізуге болады. «Мәтінді қабылдау» шартынан бөлек «Мәтінді қосу» шарты да қолданылады. Егер блокка мәтін көшірілген болса, «Мәтінді қабылдауды» бассаңыз, алдыңғы көшірілген мәтін өшіп қалады. Егер «Мәтінді қосуды» бассаңыз, жаңа мәтін алдыңғы мәтіннен кейін орналасады.

Мәтін блокка көшпеген жағдайда мәтін блогының астында оң жақта төртбұрышты белгі пайда болады. Мәтінді орналастыру үшін оның көлемін өзгерту қажет.

Мәтін блогының ені үлкен болмаса, жолдар да қысқа және аз ғана сөз сиятын болады. Сондықтан жолдар арасындағы арақашықтық өте үлкен болып кетуі мүмкін. Бұл жағдайда «Кеңейту» → «Тасымалды орнату» шарттарын орындау керек.

Мәтіндік блоктың байланысуы

Бір мәтіннің бірнеше мәтін блогына орналасу қажеттілігі туындайтын жағдайлар орын алады. Осындай жағдайда мәтін блогының байланысуы пайдаланылады.

Блоктар арасындағы байланысты орнату үшін бірінші мәтін блогын ерекшелеп алу қажет. Құралдар тақтасынан «Мәтін блогын байланыстыруды» таңдап, екінші блокты басу керек. Ары қарай екінші блок қажет болса, үшінші блокты байланыстыру қажет.

67- сурет. Блоктар арасындағы байланыс

Байланысты үзу үшін «Мәтін блоктарының байланысын үзу» құралы пайдаланылады.

Блоктар арасындағы байланысты көру үшін «Түр» → «Блоктар арасындағы байланысты көрсету» шартын орындау қажет.

StoryEditor (мәтін редакторы)

Баспа жүйесіндегі мәтінге өзгерту және толықтыру енгізу үшін StoryEditor мәтін редакторы пайдаланылады.

StoryEditor редакторын қалай қосуға болады?

Құралдар тақтасынан «Мәтінді өзгерту» батырмасын басқанда StoryEditor редакторы ашылады. Бұл ерекшеленген мәтін негізінде ғана ашылады.

Ерекшеленген мәтіннің мәтін блогына енуі үшін StoryEditor редакторында «Блокта мәтінді жаңарту және шығу» батырмасын басу қажет.

Мәтінді өзгерту және толықтыру үшін StoryEditor редакторында бірнеше құралдар бар. Олардың көмегімен гарнитураны өзгерту, қаріп көлемі, арнайы эффектілерді қосу сияқты амалдар орындалады.

StoryEditor редакторының құралдар құрамын толығырақ қарап шығайық.

1. Мәтінді біркелкі етуге арналған құрал. (68-сурет)

68-сурет

(69-сурет) Мәтін көлемін өзгертуге арналған құралдар

69-сурет

(70-сурет) Жолдар арасындағы қашықтықты өзгертуге арналған құралдар

70-сурет

(71-сурет)Мәтіннің түсі мен өңін өзгертуге арналған құрал

71-сурет

Бірнеше эффектілерді қосуға және регистрді өзгертуге арналған құралдар тобы (72-сурет)

72-сурет

Мәтінге енгізілген көптеген өзгертулер редакторда ашық көрінбегендіктен оларды тек мәтін блогын жаңартқаннан кейін ғана байқай аламыз. Кей кезде мәтінге ерекше белгілерді, мысалы, бағдарларды, математикалық белгілерді қою керек болады.

Мәтінге шартты белгілерді орналастыру үшін қандай амалдарды орындау керек?

«Кірітіру» → «Шартты белгілерді қою» амалдарын таңдаңыз. «Шартты белгілер палитрасы» диалогтық терезесіндегі «Палитраның кең нұсқасын көрсету/жасыру» батырмасын басыңыз. Содан соң шартты белгілері бар терезе ашылады. Мәтінге бірнеше арнайы шартты белгілерді қойыңыз.

StoryEditor редакторының көмегімен орындалатын құрылымдарды «Қасиет» диалогтық терезесінің көмегімен де өзгертуге болады. «Қасиет» диалогтық терезесін ашқанда «Мәтін» атты салым прайда болады. Мысалы, «Түзу сызық» және «Түстер» салымында мәтін блогы үшін түс таңдалады, оның қалыңдығы мен жақтауларының түрін де таңдауға болады. «Фигура» салымында блокка түрлі сызбаларды таңдауға болады.

77-сурет. Блок мәтінін безендіру

Мәтін блогын ерекшелеп алып, «Қасиет» диалогтық терезесін ашыңыз. (18 сурет) Аталған терезенің салымдары мен негізгі амалдарын біліп алыңыз. Мәтін блогының қалпын, түрі мен түсін өзгертіңіз.

78-сурет. «Қасиет» диалогтық терезесі

Интерлинья́ж (Interligne француз тілінен алынған, негізгі мағынасы – «жолдар арасына жазылу»)- жолдар арасындағы орын, қатар орналасқан базалық линиялар арасындағы қашықтық.