1. Полацкае княства ў іх-хііі стст.

 

Палітычны лад славянскіх пляменаў,  якія  засялілі  тэрыторыю сучаснай Беларусі,  Расіі  і Украіны вызначаўся  адсутнасцю моцнага  дзяржаўнага  і  грамадскага  парадку.  Кіруючыя  эліты кожнага  княжэння  лічылі  свае  звычаі  і законы  больш дасканалымі  і  справядлівымі,  а  звычаі  і парадкі  суседзяў  няправільнымі  і  дрэннымі.  На  гэтай  глебе  ўсходнія славяне  вялі  неспынныя  войны ад якіх цярпелі  ўсе.  «Аповесць мінулых гадоў» паведамляе,  што  ў славян  «паўстаў  род  на  род,  і  была  ў  іх усобіца  вялікая»,  і  пачалі  ваяваць  адно  з  адным».

У канчатковым  выніку ў 862г. частка ўсходнеславянскіх пляменаў  накіравала сваіх прадстаўнікоў да  суседзяў  з  ліку  варагаў.  Гэтая  славянская дэлегацыя  запрасіла  варажскіх князеў узначаліць  палітычную ўладу  ва усіх славян з  тым,  каб усталяваць  трывалы палітычны парадак, стварыць моцную дзяржаўную ўладу,  даць мір  і  супакой  народу. «Прыходзьце  і  валодайце  намі»,- закончылі  сваю  прамову  паслы славян перад  варажскімі  князямі.

Варагі  не  заставілі  сябе доўга  чакаць.  Яны сабралі  свае дружыны і  накіраваліся да  славян. Варажскія  князі  занялі  сталічныя  славянскія  гарады  і пачалі  ўладарыць.  Яны пачалі  кіраваць у  Ноўгарадзе,  Полацку,  іншых славянскіх цэнтрах.  У 882  г.  варажскі  князь Алег,  які  кіраваў у  Ноўгарадзе,  захапіў Кіеў.  Алег аб'яднаў  большую частку  славянскіх княжэнняў у  межах адной дзяржавы са  сталіцай у Кіеве.  Гэтая дзяржава  атрымала  назву  Старажытнарускай.

Запрашэнне  варажскіх князеў,  у  якім удзельнічалі  і  прадстаўнікі крывоў,  мела  наступствы  і  для Беларусі.  3  гэтага  моманту  ўладу ў  Полацку  ўзначаліла  дынастыя  варажскіх  князеў Рагвалодавічаў. Полацкае  княства  было  тыповай  раннефеадальнай дзяржавай  еўрапейскага ладу  жыцця.  Полацкія  князі,  як  і  еўрапейскія  каралі,  насілі доўгія  валасы,  каб  падкрэсліць  ,  што  іх улада  мае  боскі  пачатак, у  той час,  як  астатнім  мужчынам  насіць доўгія  валасы забаранялася.

Рагвалод  кіраваў Полоцкам да 980  года.  У 980 г.  сын  Вялікага  князя Кіеўскага Уладзімір,  які  правіў у  Ноўгарадзе,  захапіў спачатку  Полацк,  а  затым  і  Кіеў.  Такім  чынам  адбылося  аб'яднанне ўсіх усходніх славян у  межах Старажытнарускай дзяржавы.

У  1001  г.  Уладзімір накіраваў  у Полацк свайго  сына  Ізяслава  і  яго маці,  князеўну  Рагнеду.  Пасля Ізяслава  ў  Полацку  ўладарыў яго  сын Брачыслаў  Ізяслававіч /1003-1044/.  Брачыслаў  праводзіў  незалежніцкую  палітыку, ён  пашырыў  тэрыторыю дзяржавы  за кошт  Віцебска  і Усвят.  Росквіт  Полацкага  княства  прыпадае  на  праўленне  князя Усеслава Брачыслававіча /1044-1101/,  які  болыш  вядомы пад прозвішчам  Чарадзей.

Чарадзей паспяхова  бараніў суверэнітэт Полацка  ў  шматлікіх войнах з Кіеўскімі  і  Ноўгарадскімі  князямі.  Так, у  1067г.,  адбылася летапісная  бітва  на  Нямізе,  у  якой палачане  змагаліся  з  кіеўскімі князямі.

Пасля  смерці  Чарадзея  Полацкае  княства  было  падзелена  на  асобныя дробныя  княствы паміж яго  сынамі.  Усяго  было  створана    шэсць  княстваў,  але  найбольш  буйнымі і моцнымі  сярод  іх  былі  Полацкае  княства, якое  атрымаў  Барыс  і  Менскае  княства,  якое  атрымаў  Глеб.

Такім чынам, у  ІX ст.  адбылося  станаўленне  адзінай агульнаславянскай дзяржавы,  у  склад якой уваходзілі  землі  ўсіх усходніх славян. Разам  з  тым,  Полацкае княства  было  першай дзяржавай на  тэрыторыі Беларусі.