Сабақтың мақсаты:

Білімділігі – оқушыларды қазақ әдебиетінің ірі тұлғасы Бейімбет Майлиннің шығармаларымен таныстыра отырып, білімдерін кеңейту, шығарманың мазмұнын толық білу, идеясын ашу:

Дамытушылығы – жазушының жанр шеберлігінде жеткен жетістіктерін таныту, шығарманы оқыта отырып іздендіру:

Тәрбиелігі – адамгершілікке, сыйластыққа, мейірімділікке тәрбиелеу.

- Әрбір адам?

Туысым, досым, жұрағат Әрбір сабақ?

Үйрену, ұғу, ұлағат Әрбір ісім?

Тірлік, тірек, адамдық Әрбір сөзім?

Шындық, бірлік, адамдық

(1894-1938)

Болашақ қаламгер 1894 жылы бұрынғы Торғай облысы, Қостанай уезі, Дамбар болысындағы Ақтөбе деген жерде (қазіргі Қостанай облысы, Тобыл ауданы, Майлин кеңшары) туған. Екі жасында әкесі қайтыс болып, күн көріс үшін шешесі бір байға сауыншылыққа жалданады. Жетілерге келгенде Бейімбеттің өзі де әлгі байдың қозы- лағын бағьп, соңынан ат-арбасына делбеші болады. Сөйтіп, ол жоқшылық зардабын өзі де әбден біліп-танып, кәрі әжесі мен анасының зарлы кейістіктерінен, құдайға шағынуларынан тітіркене тұшынып өседі. Алуан түрлі аңыздар мен ел іші әңгімесін мол білетін, өмір тауқыметін әсерлі етіп өлеңге айналдыратын әжесі немересінің жасынан қисынды, қызық сөзге, әдебиетке зауықты больш өсуіне әсер етсе керек.

БейімбетЖиырмасыншыМайлинғасырдағы(1896 ж. Қостанайқазақ әдебиетініңобл. , Тараніргеліауд., - 1937 жанрларын.)- жазушы,қалыптастыруғақазақ әдебиетініңайтарлықтайнегізін салушылардыңүлес қосып, бірі.

Әкесібиік белескеЖармағамбетшығарысқанте, атасыаса Майлыкөрнектідасуреткеркедей адамдар Бейімбетжазушы,болған– он беске. Жастайақынтарта повесть,әріжетімдраматургбұғанқалғаноса «АзаматБейімбетБейімбетАзаматович»Майлиншешесітты роман—жазҚұлғизарөндіреан қаламгермен. Оныжазып,ң «ШұғаныңҚызылсөзжалау»,Бойдастыңөнерінің«белгісі»Қ сылар»алтынатхикаятындаромандарықорынаталмоқиғалықжататынй ған. Мтуындыларөрілімдер,ұның сыртында ол –

әже і тәрбиесінде өседі. Әжесі Бойдас кезі

ірілікейіпкерлердің-ұсақты 25 пьеса, либретто,мінездемелері,сц нарийлердіЗамандастң авторыдиалогтер,. М йры:ин аз"Маңдайынөміріндесезім,са өнімдікөңіле бек

етіп, елуге тарта кітабын шығарды. Оның армаларында қазақ кедейінің мінез-құ қы, тұрмыс-

бергенкелгендебірегейөлеңдарынде шығарып. жіберетін сөзге ділмар жан

күйлерітүск н шҚасымддесішындегенсұқындар,саусад ғынамныңорайәңгімесіширатаболыпотырып,беріледі.

тіршілігі,болғанарман. Бұл- ү үйдебұрына болмаған де гейдежыршыларжан!жақты дажиітереңқонақсуреттеліп,болып,қміршең ұзақ типтікжазуданМұндайбейнелерәңгімелеубасж салдыалмайтын. М йлиннімәң аеріқеді",ындыхалық—қызметідеседіпрозасының1912ж.. Сожазылдықтанғ «Мқалыптыұсылмандыда қ

таңға небір даст ндар жырланып, суырып салма айтыстар

кемелббаяндаулгісі енқаламгердіңсттәсілінелады». Төңкеріскежақынқыршдейіны.жазнБірақжастаған көпқаһармандарөле—ңдеқырықтыңінде («Мұқтаждымінезітөртінеқ», «Мал»,мен

болып, өлеңдер айтыл п тұрған. Оның үстіне шығыстың

«Байлыәлеумққа») етауылдытік жағдайдыауыр тұрмысы, әлеуметтікталдаутешығарманыңсіздік жырланады. 1916жреалистік. ұ -азаттық

жазылмолдасынанғ «Қанды ұмахат» өлеңін е ңғ ғсоңа қам оғанқалыұзақң елдітаңға, аяныштыжырхалі суреттеледі-дастандар.

жетерқозғқиссаларыналысы-жМайлинпестешығжақсыармашылы— дүниеғкөретінындағсалғанынахалыәжесіқтық сыйпаттыкейінненқар үмай,шейтеБейімбетүатағыс . Осы кездендаауыл жазбазор, әдебиетартына қалдыдәстүтанығанріндеәдебижасалғанынмұрасыкөрсетедіда аса бай. Шұға. -

Аайтқаноқытып,ынныБейімбеттіңшысертінеға машылыкөлемдіберік,ғында ұлтсезімі-азаттыде,қкөркем, мөлдір,аға тушылытұңғышқпәк, демокрмахаббаттытуындысы,қ сарындарБейімбеттіңқастерүпкілікті тыңдайтын болған. Осының барлығы жас

қазақалыптасып,тұтатынпрозасыныңжа жанбиіктергк. Әбдірахманеттартымдылды. «Ке ей»,бейнесі«Жауыз кім?»,де «Кедейге»,ескі қазақы«ШұғаныңҚұтты ауылболс н»,

сөз өнерін сүйіп, әдебиет жолынаүлгілерініңтүсуінебірі-ықпал жасады.

«Мейрамың», «Бүгін», «Г лденсе ауыл - гүлденеміз бәріміз», «Коллективтің жырын айт» сияқты

арасынанбелгісі». Повестешыққан көзіескі ашық,қазақ қоғамындағыкөңілі сәулеліеңжастардыңөткір

өлеңдеріндеӘуеліжаауылң заманмолдасынанәкелг ауылдағ ө сауатгерістерді,ашқанондағ елдінБейімбетұрмыс-тіршкейінненлігін зор

келбетіншамәселеытпен жыр-танытадыәйелостытеңсіздігі. Майлин. «Шұғаныңпоэзиясындасөз болғаныбелгісі»Мыр .ымбайШығ- жастардыңбейнесірмада- жиырмасыбірінтеңдікшы- - Арғынбай қажының медресесіндеқ екі жылдай дә іс алады.

жылдардаеркіндіктібіріғы қазасүйгенқ кедаңсаған,йініекітипікжастыңәлеуметтікбейнесін-жасауШұғажолындаәділетсіздіктергеменғы Әбдірахманныңүлкен табысы. Мырқарсымбай - түнұтас

1913 ж. Троицкідегі «Уазифа» мектебінде, оны бітірген соң

бір қтпелікөтередәуірдегі ауылбастағанынкедейінің қміріндешынайыболған қзгерістердібейнелегеноның санашығарма-сезімі, мінез-.құлқы, ісарманына-ә екеті,Уфадағытұрмыс-жететіршілігі«Ғалия»алмағанрқалымедресесіндешы айытрагедиялықсуреттелгеноқидытиптікжайбейне. Медресе. айтылаМырқ мб йдсияые .оқыпты

Шұғаныңтиптікжүргендеәрежегеәкесіөтертатардыңлгенқызынбейне қкедейазаҒалымқ әдебиетжігітіндеанкИбрагимов,үӘбдірахманғані үгінге дейін жасалынаМәжитбергісіжоҒафуриқ. Ол

ақынныкелмей,ң жиырматүрлішақты өжаламенлеңінде, екі поэмасындаӘбдірахмандбірде басты,ыбірдежерқосымшааудартадыкейіпкер ретінде.

сияқты белгілі жазушылармен тан сады. Осында шығып

көрінеді. Майлиннің біраз өлеңдері әйел теңдігі тақырыбынаШұғаарн лғқайғыдан,. «Қыздың сәлемі»,

тұрғанОсындай«Садақ»зорлыққаатты душарқолжазбаболғанжурналға белсене араласып,

«Қашқын келіншек», «А суаттың жанында» сия ты өлеңдерінде ескі салтқа негізделген қазақ қыздарыныкүйіктенөзініңая ыштыалғашқықайтысдырларыболадыпрозалықсуреттеледі. Жазушының. «Азатт ындысы,әйел», «Ғазиза»,негізгі«ШұғаныңШалмақсатыен ыз»,белгісі»«Ажар»-

сияәңгімесінқжастардыңты өле де індежариялайдыбасң замандабостандығынаеңдікке. Өлеңдеріжетіп, бақерікытты«Айқап»өбермей,мір сүре бастажурналындақасіреткеғ жастарды жырбасқағ ұшыратқан ескі дәстүрлердіқосты. сынау. Жастардың бас

да басылымдарда шыға бастайды. азаттығын көксеу, бұған кедергі келтіретін әдеттерді

батыл таңбалау ХХ ғасыр басындағы демократиялық

Үй тапсырмасын бекіту

Бейімбет Майлин әңгімелерінде терең шыншылдық бар, адам бейнесі, қарым-қатынастары әрдайым нанымды болып шығады. Және бұл шығармалардың түр үлгісінде дөңгелек келген тұтастық айқын аңғарылады.

М. Әуезов

“Шұғамыз”- театрдың үлкен бір ойыны. Бұл – драма күйінде үлкен шығарманың бірі. Бұл – бір дәуірдегі бай мен бұқараның тұғасын көрсетеді.

І. Жансүгіров

... Не мұңдық, бұл дүниеде қыздар мұңдық, Атадан болып мұңдық неге тудық.

Атадан мұңдық болып тумас едік, Бұрынғы ата-баба жолын қудық...

Шұғаның әнінен

Жаңа сабақ

1.Проза дегеніміз не?

2.Хикаят дегеніміз не?

3.Шығарма кімнің атынан баяндалған?