Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Turkitanu.rtf
Скачиваний:
12
Добавлен:
18.02.2016
Размер:
12.75 Mб
Скачать

1920 Ж. Туєан , Алтай тілдері бойынша јмбебап єалымдарыныѕ бірі.Ол тўѕєыш- манчжўр тілдері бойынша кїрделі зерттеулер жасап, «Єўндар тілі туралы» еѕбегініѕ авторы?

Г. Дерфер

А.фон Габен

Жд.Клосон

И. Бенцинг

Вопрос №164

Негізінен грамматик-єалым болєан, тїркі тілдері грамматикасыныѕ ќўрлысын, заѕдылыќтаоын ќарастырып , «Краткая грамматика киргиз-казахского язык» , « Сказания о пророках Рабгузи» , т.б еѕбектерініѕ авторы?

Мелиоранский

Радлов

Малов

Катанов

Катанов

Вопрос №165

Бўл ескерткіш ґте кґлемді јрі жаќсы саќтаоєан. Шамамен 732 жылы жазылєан. Ескерткіш белгілі Сібір ґлкетанушысы Н.М. Ядринцев 1889 жылы тапќан?

Кїлтегін мен Могилян ханєа арн.ескерткіш

Тоныкґкке арн.ескерткіш

Суджи тасы

Селенга тасы

Вопрос №166

XI є Ќарахандыќтар дјуірінде жазылєан тарихи мўра. Автор : « Кітапты 464 жылы жўмада јл јуел айыныѕ басында жазуєа кіріскен едім. Тґрт мјрте кґшіріп жазып, 466 жылы жўмада јл јуел айыныѕ онында, дїйсенбі кїні аяќтадым». Бізге еѕбектіѕ 1266ж 1 тамызда жазылєан кґшірмесі келіп жетті.

М. Ќашќари «Диуани лўєат ит- тїркік»

Жїсіп Баласўєын « Ќўдатєу білік»

Ј.Науай «Мухакамат уи- лўєатайин»

Вопрос №167

В.А Богородскийдіѕ классификациясы бойыша солтїстік-шыєыс группасына кірген тілдер?

якут, тува, ќарєас тілдері

тїркімен, азербайжан

татар. башќўрт

чўлым, барабин, тюмень

Вопрос №168

Бўл топ Батыс Єўн тармаєынан, ґзіндік ерекшеліктері: 6-9 дауысты дыбысы бар, п, т, к, ќ дауыссыз дыбыстарында їн болмайды, к,ќ,г,є,д,з, дыбыстары сґздіѕ соѕында саќталып отырады.

ќарлўќ тобы

ўйєыр оєыз

оєыз тобы

ќврєыз-ќыпшаќ

Вопрос №169

Моѕєол тілдеріне жататындар:

ойрат-калмак, халкас

кґне бўлєантілі

бўлєар, оєыз

ќыпшаќ, ўйєыр-оєыз

Вопрос №170

Ќырєыз-ќыпшаќ тобына жататын тілдер:

кґне ќырєыз тілі, алтай, ќазіргі ќырєыз тілі

шор, ќамасин, шўлыш, татар тілі

алтай, тува тілі

шор, кґне ќырєыз тілі

Вопрос №171

Бўл тілдердіѕ негізгі ерекшеліктері: й дыбысыныѕ орнына з-д-т дыбыстары ќолданылып, х, в, ќ д-з фонемалар кездеспейді, моѕєол лексикасы мол кездеседі, шылаулар саны аз, есімдер мен етістіктердіѕ ќысќарєан формасы ерекше дамыєан.

Шыєыс Єўн

Батыс Єўн

Моѕєол тілд.

Тїрік тілдері

Вопрос №172

Бўл єўлама аќын « Екі тілдіѕ таласы» атты еѕбегі парсы-тјжік тілі мен тїркі тілдерін салыстыра зерттеуге арнаєан. Тїркітанушылар «Классикалыќ кґне ґзбек тілініѕ негізін салушы» деп баєалаєан?

Ј. Науаи

Хорезми

Ж. Баласўєын

М.Ќашќари

Вопрос №173 Бўл кітап- парсы философиялыќ поэзиясы дјстїрімен жазылєан, 1300 жолдан ќўралєан дидактикалыќ дастан. Жазылу уаќыты 1069-1070 ж. бізге бір данасы кґне ўйєыр алфавитімен жјне екі данасы араб алфавитімен жазылєан 3 кґшірмесі жетті.

«Ќўдатєу білік»

«Диуани лўєат ит-турік»

«Диуани Хикмет»

«Мухакамат ул -лўєатайин»

Вопрос №174 А.Н. Смайловичтіѕ классификациясы бойынша III топќа ќандай группа кіреді?

ќыпшаќ немесе солттїстік батыс

шаєатай немесе оѕтїстік батыс

тїркімен жјне оѕтїстік батыс

ќыпшаќ-тїркімен орталыќ

Вопрос №175

Бўл топтыѕ тілдеріне мынадай негізгі ерекшеліктер тјн: 8-9 дауысты дыбыстар,еріндік дауыстылар јлсіз келеді, созылыѕќы дауысты болмаса, сґз басында ќатаѕ п дыбысыныѕ орнына б дыбыс келіп отырады.

ќыпшаќ тобы

ќарлўќ тобы

бўлєар тобы

ўйєыр-оєыз

Вопрос №176

Бўл подгруппа тілдеріне мынадай ерекшеліктер тјн:сґз ортасында т-з-й дыбыстары д фонемасымен алмастырып беріледі. Лт, рт дыбыс тіркестері сґз ортасында ґзгеррісіз беріледі, сґз соѕы є,г дауыссызына аяќталып беріледі, мўрын жолды ѕ дауыссызы болады.

ўйєыр-тїркію подгр

якут подгр

хакас подгр

ќалўќ-ўйєыр подгр

Вопрос №177

Батыс Єўн тармаєы тілдері:

ќарлўќ тобы, оєыз тобы

бурят-моѕєол,ўйєыр-оєыз

якут, ўйєыр- оєыз

бўлєар, якут, ќырєыз-ќыпшаќ

Вопрос №178

Оєыздардыѕ тарихи ескеркіштеріне ќандй еѕбектер тјн:

«Оєызнаме»

«Диуани лўєат ит-тїрік»

« Ќўтаю білік»

«Диуани Хикмет»

Вопрос №179

Бўл подгруппа тілдерініѕ ерекшеліктері:сґз ортасында й-д-з дыбыстарыныѕ орнына ќатаѕ т фонемасы ќолданыылып, ж,д,ч дыбыстарыныѕ орнына с дауыссызы ќолданылады, кейбір сґздердіѕ басында ќолданылатын с жоєалып отырады, сґз ортасындєы с дауыссызы х дыбысымен ауыстырылады.

якут подг

хакас подгр

ќарлўќ-ўйєыр подгр.

ўйєыр-тїркиію подгр

ўйєыр-тїркиію подгр

Вопрос №180

Ґте кґне жазумен жазылєан, Гудулу ханныѕ ќўрметіне ќойылєан ескерткіш.

Онгин

Орхон -Енесей

Селенга

Суджи тасы

Вопрос №181

Єўн мемлекетініѕ аќсїйектері неше топќа бґлінді?

5 3 6 4

Вопрос №182

Тїркі тілдерін Рессейде зерттелуін неше кезеѕге бґліп ќарастырды?

3 5 4 2

Вопрос №183

1891ж ірі аєылшын тїркітанушысы, « Тїркі руникалыќ жазуыныѕ шыєу тегі» еѕбегініѕ авторы?

Д. Клосон

А.фон Габен

Г. Дерфер

И.Бенцинг

Вопрос №184 Јбілєазы Баћадїр хан « Шежіре тїрік» атты еѕбегін орыс, неміс тілдерінде жариялаєан, кейін «Европа мен Азияныѕ солтїстік жјне шыєыс бґлігі» деген еѕбектерін жариялап , онда фин-угор тілдері мен тїркі тілдерініѕ арасындаєы генеологиялыќ туыстыќ бар деген пікір айтќан

И.Страаленберг

О.Доннер

В.Томсен

А.Вамбери

Вопрос №185

XIVє басында ќыпшаќ жазба ескерткіші. Еѕбек ќўман тіліндн кґне готикалыќ шрифтімен жазылєан. Авторы белгісіз.1303 ж июльде жазылєан дерек берілген. Тїпнўсќа 164 беттен тўрады.

«Кодекс Куманикус»

«Диуани лўєат ит-тїрік»

«Диуани Хикмет»

«Хисса сїл-анбия»

Вопрос №186

Ж.Баласўєынныѕ «Ќўдатєу білігін» тїркі жазба јдеби тілінде жазылєан тўѕєыш кґркем шыєарма деп баєалаєан єалым?

Р.Сыздыќова

Н. Нўрмаєанбетов

Ш. Сарыбаев

Л Гумилев

Вопрос №187

1920 ж. туєан , Алтай тілдері бойынша јмбебап єалымдарыныѕ бірі.Ол тўѕєыш- манчжўр тілдері бойынша кїрделі зерттеулер жасап, «Єўндар тілі туралы» еѕбегініѕ авторы?

Г. Дерфер

И. Бенцинг

А.фон Габен

Жд.Клосон

Вопрос №188

8 дауысты дыбысы жјне 6-8 созылыѕќы екінші дауыстылар тобы болады, ерін їндестігі ерекше жоєарєы дјрежеде дамыєан, ч, ш шўєыл дауыссыздары актив ќолданылєан ќай топ тілдеріне тјн?

ќырєыз-ќыпшаќ тобы

ўйєыр-оєыз тобы

ќарлўќ тобы

ќыпшаќ тобы

Вопрос №189

1839ж шыќќан атаќты грамматика « Грамматика турецко-татарского языка» кімніѕ еѕбегі?

М.А Казем-Бек

В.В Бартольд

В.В Радлов

С.Е Малов С.Е Малов

Вопрос №190 VI єас.дейінгі тїркі халыќтары тілінен мјлімет бере алатын тарихи деректер мен ескерткіштер жоќтыѕ ќасы. Ал, Тїркі тайпалыќ одаєыныѕ ќўрамына кірген тїркі тайпалары тілінен мол мјлімет бере алатын жазба ескерткіш

Орхон-Енесей еск.

Тґныкґкке арн.ескерткіш

Онгин тасы

Селенга тасы

Вопрос №191

«Тїркі халыќтары біздіѕ жылсанауымызєа дейінгі V єасырдыѕ ґзінде ќазіргі ќоныстанєан жерлерін , тіпті одан да їлкен территорияны билнгне. Яєни ,кґне дјуірдіѕ ґзінде тїркі халыќтары Ќытайдан Дунайєа дейін аралыќты жайлаєан»- деген пікір кімдікі?

С.Е Малов

О.Бїркіт

М.Тјтімов

Л.Н. Гумилев

Вопрос №192

Тїрік- якут тілі, тїрік- ќазаќ тілі, тїрік- ґзбек тілі, тїрік- хакас тілі деп бґлген кім?

О Бетлинк

В.В Бартольд

В.В Радлов

О.Сенковский

Вопрос №193

Тїрік тілініѕ ґзін ќалай атады?

осман-тїрік

хакас-тїрік

тїрік- ќазаќ

тїрік- татар

Вопрос №194 М.Ќашќаридыѕ XI є жарыќ кґрген «диуани лўєат ит-тїрік» сґздігі XX єасырєа дейін ешкімге белгісіз кїйінде ќай кітапханада саќталєан

Стамбул

орта Азия

Солтїстік Африка

Испания

Вопрос №195

«Диуани лўєат ит-тїркі» кейінгі ўрпаќќа кґшіріп жеткізген Јбу Бјкір Јл-Дамаски деген адам. Еѕбек ќай жылы кґшірілген?

1266 1277

1288 1299

Вопрос №196

«Муккаддимат Јл-араб» деп аталатын арабша-парысша- тїрікше-моѕєолша сґздік кімдікі?

Ј. Махмўд ибн Омар Замахшари

М. Ќашќари

Ж. ад-дин Мўханна

Абу Хайян

Вопрос №197 «Тїркі тілдері туралы жазылєан ерекше сыйлыќ» еѕбегі неше бґлімнен тўрады?

3 7 5 10

Вопрос №198

1712 ж Петр патшпныѕ нўсќуы бойынша Ресейде араб шрифтісіне негізделген баспахана ашќан кім?

Д. Кантемир

В.Н Татищев

Г. Глелин

И.Э Фишер

Вопрос №199

I ќазан гимназиясында тїркі тілдерін оќыту ќай жылы басталды?

1769 1569

1669 1369

Вопрос №200

Ќай єалымныѕ редакторлыєымен жјне тїсініктеменімен Рашид јд-динніѕ шыєармасы туралы, Шыѕєыс хан туралы, таяу Шыєыс туралы бірнеше еѕбек жарыќ кґрді?

И. Березин

П .А Турминский

В. А. Максимов

М.А Казем- Бек

Вопрос №201

И.Батмановтыѕ еѕбегін кґрсетіѕіз?

«Язык Енисейских памитников древнетюркской письменности»

«Сказания об Огуз-Кагане»

«Грамматика древно-уйгурского языка по сутре «Золотой блеск»»

«Юсуф Баласагунский и его « Кудатгу билик»»

Вопрос №202

Тїркі жјне моѕєол тілдерін генетикалыќ тўрєыдан туыстас тілдер деп ќараудан бас тартќан єалым?

А. Щербак

В. Радлов

В. Томсен

Стралнеберг

Вопрос №203

Кґне тїркі дјуірініѕ II кезеѕініѕ ґкілдері ўйєырлардыѕ кейінгі ўрпаќќа ќалдырєан жазба ескерткіштерді неше топќа болуге болады?

2 5 4 3

Вопрос №204 «Диуан лўєат ит-тїрікте» ќанша сґз бен маќал-мјтел ќазаќ тіліне сјйкес келеді?

875 сґз бен 60 маќал -мјтел

800 сґз бен 50 маќал- мјтел

700 сґз бен 70 маќал- мјтел

50 сґз бен 50 маќал- мјтел

50 сґз бен 50 маќал- мјтел

Вопрос №205

«Ќисса Жїсіп» поэмасы ќай кездіѕ мўраєаты?

оєыз

Єўн

ќыпшаќ

ќарлўќ

Вопрос №206

Ќыпшаќ тіліндегі «ит» сґзі оєыз тілінде ќалай?

кґпек

ґзгј

ќапу

ийгі

Вопрос №207

Н.А Баскаков татарлар мен башќўрттар тілідері кіретін подгруппаны калай атаєан?

ќыпшаќ-бўлєар

оєыз-тїркімен

ќыпшаќ-ноєой

оєыз-селжїк

Вопрос №208

Ќыпшаќ группасыныѕ ґзге шаєын топтарєа э,о,е дауыстылары ќыпшаќ-бўлєар подгруппасында ќандай дауыстылармен алмасып келеді?

и ,у,у

і, ы, ў

ї, ў , е

о, і, ї

Вопрос №209

Кґне осман тіліндегі «Искандир-нама» шыєармасы ќай жылы жазылєан?

1390

1490

1590

1790

Вопрос №210

Ќарлўќ тобында жинаќтыќ сан есімдер ќандай тўлєалар арќылы жасалады?

-аєу,-егу

)-ау,-еу

ыла,-илј

єан,-гјн

Вопрос №211

Ќарлўќ-ўйєыр подгруппасына неше кґне тіл жатады?

2 5 7 3

Вопрос №212

Ўйєыр-тїркію подгруупасына сґз ортасында т~з~й дыбыстарын ќандай фонема алмастырылады?

д к р є

Вопрос №213 Алтай тілініѕ оѕтустік группасына ќандай диалектілер жатады?

алтай, теленгит, телеут

катун, сема, чарыш

улаєаш, ќос-аєаш

чулышман, башкауыз

Вопрос №214 Тїркі тілдерініѕ тарихи-салыстырмалы грамматикасын жасау туралы проблеманы кґтерген кім?

В. Радлов, Н.Катанов

Юдахин, Боровков

Баскакаов, А.Кононов

М.Ширалиев, Е.Пашванов

Вопрос №215 "Бабыр- намеден" неміс тіліне еѕ алєаш їзінділер аударып, жариялаєан кім

Г.Клапрот

Хальфин

М.Казем-Бек

Х.Френ

Вопрос №216 "Советская тюркология" журналы ќай ќалада, нешінші жылдан бастап шыєып тўрды?

1970, Баку

1963, Москва

1972, Ќазан

1979, Ташкент

Вопрос №217 Чуваш тіл білімініѕ классигі

Ашмарин Н.Л.

Воскресенский Л.Н.

Малов С.Е.

Катанов Н.Б.

Вопрос №218 "Диуани лўєат ат-тїрікті" зерттеген неміс єалымы?

Брокельман

Мюллер

Стейн

Томсен

Вопрос №219 "Тїркі халыќтары біздіѕ жыл санауымызєа дейінгі Ї є-ѕ ґзінде ќазіргі ќоныстанєан жерлерін тіпті одан да їлкен территорияны билеген". кімніѕ пікірі?

С.Е.Малов

В.Жирмунский

Казамбек

В.Радлов

Вопрос №220 1819 ж. ашылєан Петербург университетінде шыєыс тілдерін оќытуды жїзеге асырєан

О.Сенковский

С.Уваров

С.Малов

Н.Коноплев

Вопрос №221 "Опыт словарю тюркских наречий" еѕбегініѕ авторы?

В.Радлов

С.Малов

И.Яковлев

Н.Ашмарин

Вопрос №222 "Шежіре тїрік" еѕбегін жариялаєан єалым

Страленберг

Кантемир

Радлов

Малов

Вопрос №223 Ќазаќ лексикасын тўѕєыш рет салыстырмалы баєытта ќарастырєан єалым?

Г.Клапрот

Х.Френ

М.Казембек

Н.Мелиоранский

Вопрос №224 40000 чуваш сґзін ќамтитын сґздік кімдікі

Н.Ашмарин

Н.Катанов

А.Крымский

В.Богородицкий

Вопрос №225 Сібір жеріндегі тїркі тілдерініѕ зерттелу жайын Н.Баскаков ќандай 3 орталыќќа бґледі?

Алтай, Омбы, Якут орталыєы

Алтай, Орынбор, Сібір орталыєы

Сібір. Чуваш, Хакас орталыєы

Москва, Омбы, Астрахань

Вопрос №226 Ґз еѕбегінде тїркі мен татар сґзін ќарама-ќарсы ќойєан єалым?

М.Казембек

Самойлович

Н.Баскаков

Д.Будагов

Вопрос №227 Нешінші єасырєа дейін эпиграфика жеке ілім ретінде ќаралды?

ХІХ

ХЇІІІ

ХХ

ХЇІІє. ІІ ж.

Вопрос №228 1716 ж. "Осман јулетініѕ шарыќтауы мен ќўлдырауы" еѕбегініѕ авторы?

Д.Кантемир

И.Фишер

Страленберг

М.Казем бек

Вопрос №229 Ќазан университетінде ашылєан кафеда

тїрік- татар тілдері

тїрік тілі

татар тілі

орыс тілі

Вопрос №230 Араб єалымы Жамал ад-дин Мўхаммед Абдуллах "Китаб бўлєат јл- мўштаќ фи лўєат ат- тїрік вал- ќыпшаќ" атты сґздікте ќанша сґз ќамтыєан?

1500 2000

1000 5000

Вопрос №231 "Јл-мўштаќ" арабша- ќыпшаќша сґздік ќандай бґлімнен тўрады?

есім жјне етістік

есім жјне їстеу

есім жјне етіс

етістк жјне етіс

Вопрос №232 ХІХ єасырда тїркітану єылымыныѕ толыќтай ќалыптасуы ќайда болды?

Европада

Ќазаќстанда

Ресейде

Орта Азияда

Вопрос №233 Тїркі тілдерініѕ тарихи даму процесін тереѕ зертеген єалымдар

Радлов, Малов

Крупская, Каменский

Томанов, Аханов

Аманжолов, Ќайдаров

Вопрос №234 С.Хальфинніѕ Ќазан гимназиясыенда оќушыларєа арналєан татар сґздігі ќанша татар сґздерін ќамтиды?

25000 20000

15000 10000

Вопрос №235 Јбілєазы Баћадїр ханныѕ еѕбегі

"Шежіре тїрік"

"Диуани лўєат ат тїрік"

"Їш теѕіздіѕ ар жаєына саяхат"

"Тїрік хрестоматиясы"

Вопрос №236 Кґрнекті неміс тїркітанушысы?

А. фон Габен

Жд. Клосон

Бомбачи

Н.Карамзин

Вопрос №237 Тїркі тілдерініѕ Россияда зерттелуін неше кезеѕге бґліп ќарастырамыз?

3 4 5 2

Вопрос №238 "Аттућфа-уз захийа фил лўєат ат- тїркийа" еѕбегі неше бґлімнен тўрады?

3 4 2 5

Вопрос №239 "Аттућфа" еѕбегінде кездесетін сґздердіѕ ќаншасы ќазаќ тіліне ешбір ґзгеріссіз сјйкес келді?

3600 2500

1000 4300

Вопрос №240 ХІЇє. Сирияда жазылєан 1500 сґзді ќамтитын еѕбекті кґрсет

"Тїрік пен ќыпшаќ тілдерін їйренушілерге жазылєан кітап"

"Парсы, тїркі, монгол тілініѕ аударма кітабы"

"Диуани лўєат"

"Мукаддимат ал- араб"

Вопрос №241 "Евразия мен Азияныѕ солтїстік жјне шыєыс бґлігі" еѕбегініѕ авторы?

Страленберг

Томсен

Клапрот

Рамстед

Вопрос №242 "Осман јулетініѕ шарыќтаы мен ќўлдырауы" атты Кантемирдіѕ еѕбегі ќай жылы жазылєан?

1716 1865

1700 1816

Вопрос №243 "Тіл шеберлігі жјне оны баяндау" еѕбегініѕ авторы

Жамал аддин ибн Муханна

Радлов

Ќашќари

мелиоранский

Вопрос №244 Еуропада тїркі халыќтары туралы алєашќы мјліметтер ќай єасырда пайда болды?

Орта єасырда

жаѕа дјуірде

кґне дјуірде

ХХє.

Вопрос №245 Ќай жылы тїрік сґзі ресми тїрде белгіленді

1935 1931

1934 1933

Вопрос №246 "Грамматика турецкого-татарского языка"атты кітаптыѕ авторы?

М.Казем бек

Малов Бартольд

Григорьев

Вопрос №247 "Бабырнаме", "Кодекс куманикус" секілді тарихи жазбалар ескерткіштерінен неміс тіліне їзінділер аударєан єалым?

Г.Клапрот

Малов

Радлов

Крымский

Вопрос №248 Кґне тїркі дјуірі ќай єасыр аралыєын ќамтиды

Ї-Хє. аралыєы

ІЇ-Хє аралыєы

ІІІ-Ї є аралыєы

ІІ-ІІІ є аралыєы

Вопрос №249 Кґне тїркі дјуірін єалымдар неше кезеѕге бґліп ќарастырады

3 кезеѕ 4

5 6

Вопрос №250 М.Ќашќари тїркі тілдерін орналасу территориясына ќарай ќалай бґлді?

терістік жјне тїстік

ќыпшаќ, оєыз

тухси, шігіл

ябаку, татар

Вопрос №251 Тїркі тілдерініѕ ішіндегі еѕ жеѕіл тіл

оєыз

ќыпшаќ

башќўрт

яєма

Вопрос №252 М.Ќашќариды "ХІ єасырдыѕ Радловы" деп баєалаєан белгілі тїркітанушы

А.Самойлович

Бартольд

Кононов

Баскаков

Вопрос №253 "Ќўтты білік" тїркі жазба јдеби тілінде жазылєан тўѕєыш кґркем шыєарма,- деп баєалаєан кім

Сыздыќова

Ж.Досќараев

Ќ.Жўмалиев

М.Јуезов

Вопрос №254 Хорезмидіѕ "Мўхаббат- намесініѕ" тілі ќазіргі ќазаќ тілінен онша алыс емес" деген єалым

С.Исаев

Жўмалиев

М.Јуезов

З.Ќабдолов

Вопрос №255 Ќашќариды "тїркі тілдерін салыстыра зерттеудіѕ пионері" деп есептеген єалым

Н.Баскаков

В.Радлов

С.Малов

А.Самойлович

Вопрос №256 Яссауидіѕ шјкірті Ахмед Югнакидіѕ еѕбегі

"Ћибатул хаќайыќ"

"Ќўтты білік"

"Диуани хикмет"

"Оєызнаме"

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]