ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Ақпараттық өлшеу техникасы кафедрасы
N3 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫСҚА МЕТОДИКАЛЫҚ НҰСҚАУЛАР
"ҮШ ФАЗАЛЫҚ ТОҚТЫҢ АКТИВТІ ЖӘНЕ РЕАКТИВТІ ЭНЕРГИЯСЫН ӨЛШЕУ"
«Өлшеу әдістерімен құұралдары» пәні бойынша
34.06 «Ақпараттық өлшеу техникасы»
34.05 «Метрология және метрологиялық қамтамасыз ету»
мамандықтаврдың студенттері үшін методикалық нұсқаулар
Қарағанды-2002
ЖҰМЫСТЫҢ МАҚСАТЫ – қосу схемасымен активті реактивті энергияның счетчиктерін тексеру құрылғыларымен танысу.
Счетчик туралы жалпы мәліметтер
Электрлі счетчиктер электр энергиясы тұрақты және айнымалы тізбекте қолданылады, және тұрақты тоқ тізбегінде электр санын өлшейді.
Бірінші жағдайда олар энергия счетчик тері деп аталады (ватт-сағат немесе киловатт-сағат); екінші жағдайда электр санының (ампер-сағат) счетчиктері.
Счетчиктер интегралды аспап болып табылады. Ол W энергияны өлшейді және электр саны Q кейбір үздік уақыт ішінде үдемелі түрде көрсетеді. Счетчик энергияда қозғалмалы бөлік орын ауыстыру жағдайында электромагнит тік өріс энергиясы қолданылады. Айнымалы тоқ счетчиктерінде индукциялы өлшеу механизмі қолданылады, ал тұрақты тоқ счетчиктерінде электродинамикалық болады.
Электромеханикалық счетчиктерде жылжымалы бөлік бұрышы шектеусіз болады, әрбір айналым өлшенген шама мәніне (W немесе Q) пропорционалды болады. Энергияны немесе электр санын түгендеу үшін счетчиктер роликті және тілді счетчик механизммен жабдықталған.
Өлшеу шамасының бірлігі счеттік механизммен тіркелген жылжымалы счетчиктің бір айналым санына сәйкес келеді. Бұл сан А беріліс саны деп аталады, және ол жайма счетчикте көрсетіледі.
Шама теріс беріліс саны. Яғни өлшеу шамасының бірлік саны. Счеттік механизм бір айналым жылжымалы сче тчик бөлігінде тіркелген. Ол номиналдытұрақты жылжымалы счетчик Сн деп аталады.Бұл энергиясчетчигінің саны, әдетте бір айналма ватт-секундтакөрсетіледі. Яғни
.
А және СН шамалары счеттік механизмнің конструкциясынан байланысты болады, және берілген счетчик үшін өзгеріссіз қалады. Энергия счетчиктің номиналды тұрақты шамадан басқа анық С тұрақтысы бар, ол
Энергия санын жоғарлатады, жылжымалы счетчик бөлігі жұмсалу тізбегінде анықталады. Бұл энергия үлгілі аспаптармен өлшенеді. Мысалы ватт-метрмен және секундомермен өлшенеді.
Нақты тұрақтының номиналды тұрақтыдан айырмашылығы счетчиктің жұмыс тәртәбәнен және сыртқы сыртқы шарттардан байланысты болады. Мысалы температура тұрақты СН және С счетчик терді біле отырып, оның қателігін анықтауға болады. Егер W = CН∙N счетчик энергиясы тіркелгенболса, онда W = CN (N – жылжымалы счетчиктің айналма саны) счетчик қателігі мынаған тең:
.
Индукцилық өлшеу механизм теориясы
Индукциялық өлшеу механизмі бір немесе бірнеше қозғалмайтын электромагниттерден және қозғалмалы бөліктен тұрады, алюминий диск түрінде орындайды.
Айнымалы магнит ағыны жарық дискісіне перпендикуляр бағытталған құйынды тоқты индукциялайды. Тоқ ағынмен әрекеттескенде диск жылжымалы бөлік орын ауыстырады.
Қозғалмалы счетчикбөлігіне үйкеліс күші өкшелік және цапфа ә сер етеді.
Аз жүктеме (10 % номинал) кезінде ұйкеліс моменті үлкен қателік әкелуі мүмкін, оған айрықша шек қолдану керек. Үйкеліс моментімен және айналу арасындағы теңбе-теңдік счетчик сезімділік босағасымен анықталады. Сезімділік босағасы S счетчиктің РMIN қуат байланысы түсіндіріледі, осыдан диск тоқтаусыз айналуда болады. РНОМ номиналды қуат келесі формулада көрсетілген:
.
Счетчик энергияны дұрыс есепке алу үшін компенсация моменті үйкеліс моменті және тоқпен ағын арасындағы пропорционалдық теңестірілу керек. Бірақ бұл шарттардың барлығы счетчиктің жұмыс кестесінде орындалуы мүмкін емес. Нәтижесінде счетчикте қателік пайда болуы мүмкін. Жүктемеге байланысты қателікті өзгерту қисық жүктеме деп аталады. Ол 1 – суретте көрсетілген (1 қисық - 2.5 счетчик класына, 2 қисық – 2 счетчик класына көрсетілген).
Қисық сипаттамасы аз жүктемеде компенсация моменті және үйкеліс моментінің әсер етуімен түсіндіріледі. 15-20 % жүктемеде тоқпен ағын арасындағы пропорционал еместігі айтылады. Осыдан әртүрлі счетчик жүктемесінде жіберілетін қателік әртүрлі болады.
